door: Irfan Gadzo
Kan de titel boven deze column niet wat eenvoudiger? Ja hoor, hier komt dat schot: 'onze leden willen niets doen, iedereen consumeert maar draagt niets bij, geen van allen heeft nog tijd (wij trouwens ook niet), het zijn altijd dezelfde mensen die onze club draaiende moeten houden', bla bla bla bla…
Zo zou ik de titel kunnen verduidelijken maar ik ga 'm nog wat aanscherpen. Johan Derksen merkte op dat veel verenigingen zieltogend zijn door een groot percentage spelers met een Marokkaanse achtergrond. 'Ik zal wel worden weggezet als racist, maar dat interesseert me dus geen reet', herinnert u het zich nog? 'Marokkaanse spelers krijgen dan de overhand in de selectie of club en dat functioneert dus bijna nergens. Nederlandse jongeren gaan dan naar andere clubs.'
Elitair slachtofferschap
Het gaat mij hierbij totaal niet om wie wat gezegd heeft, maar dit zijn naar mijn mening zeer duidelijke voorbeelden van elitair slachtofferschap die ik in woorden van dezelfde strekking helaas ook regelmatig hoor uit de monden van stugge, elkaar imiterende, vaak (wat oudere) niet beter wetende bestuurders die - zie mijn vorige column over Verenigingsblindheid - door de nodige biassen (vaak ook te lezen als bullshit) gesterkt door nationale roeptoeters van hun gelijk zijn overtuigd. Het duidelijkst zie je dit terug bij bestuurders van verenigingen waar het ‘niet zo lekker gaat’.
Dit soort inmiddels algemeen als waarheid aangenomen overtuigingen noem ik 'naïef empirisme', ofwel elkaar opvolgende anekdotes geselecteerd om een verhaal als waarheid te staven, is geen vorm van (wetenschappelijk) bewijs. Eenieder op zoek naar bevestiging zal er genoeg van kunnen vinden om zichzelf en een ander iets wijs te maken, zeg maar gerust te misleiden en - nog kwalijker in sommige gevallen - zichzelf elitair te plaatsen boven de ander. Een zeer gevaarlijke levenshouding die - als naties ze tegen elkaar inzetten - kan leiden tot de meest verschrikkelijke gevolgen, ik ben er zelf helaas een product van. Gelukkig gaat het hier over het verenigingsleven en wil ik in dit betoog daar niet te ver afwijken.
"Het is misschien voor het eerst in de geschiedenis dat werkelijk iedere demografische groepering zichzelf als slachtoffertje kan neerzetten"
Gekrenktheid
Dit naïef empirisme wordt helaas ook nog eens flink versterkt door technologische vooruitgang, internet en (sociale) media, in die zin dat verantwoordelijkheid afschuiven richting ‘men wil tegenwoordig niets doen voor de club’ tot aan ‘het ligt eigenlijk vooral aan de allochtonen’ nog nooit zo makkelijk is geweest en ik denk zelden zulke aandacht heeft gekregen. Sterker nog, het is misschien voor het eerst in de geschiedenis dat werkelijk iedere demografische groepering zichzelf als slachtoffertje kan neerzetten, hun gekrenktheid de wereld in kan slingeren, hoe zielig ze zijn en moeilijk ze het hebben en daardoor het verdienen dat hun onvrede de nodige aandacht krijgt, die ze gegarandeerd ook krijgen.
Zo zal ook na deze zomer wederom de zwartepietendiscussie losbarsten en trappen we er met z’n allen weer vol in. De media moedigen dit aan en houden dit in stand, zolang het maar kijk-, luister- en leescijfertjes scoort. Het heeft wat te maken met biassen binnen media, lijkende op die binnen onze eigen hersentjes zie mijn vorige column. Waarom dat zo is, doet er hier even niet toe, hoewel het er heel erg toe doet! Hoe dit tot stand komt, is wel van belang, al is het alleen maar om dit euvel te kunnen doorbreken.
"Verenigingen zijn in principe Nederland in het klein. Je hebt de beleidsbepalers, de groep blinden en slechthorenden en een zeer kleine groep goed oplettenden"
Waar is nou de koppeling met de verenigingen en bestuurders?
Naïef empirisme valt vooral op bij verenigingen die zich geen raad meer weten, die het water tot aan de lippen staat en de afgrond al lange tijd de enige uitweg lijkt te zijn. Maar ook bij verenigingen waar het allemaal wel heel lekker lijkt te gaan ‘kijk ons heel groot zijn met de vele leden die we hebben’, maar eigenlijk zijn zij geen haar beter. Want verenigingen zijn in principe Nederland in het klein. Je hebt de beleidsbepalers, je hebt de voor velen onzichtbare krachten en gebeurtenissen, je hebt de groep blinden en slechthorenden en je hebt een zeer kleine groep goed oplettenden. De saus der democratie wordt over dit alles heen gegooid in de vorm van Algemene Ledenvergaderingen, waarmee besturen altijd een goed excuus hebben als het misgaat; ‘de leden hebben het aan zichzelf te wijten’.
In plaats van je te richten als bestuur op de daadwerkelijke oorzaken van de achteruitgang van je vereniging en daar je verantwoordelijkheid in te pakken, richt je je (net als de media dus) op de makkelijke, mild-gevoelige en vaak kwetsende verklaringen, blijf je deze je vereniging in smijten, voelt de gekwetste groep zich beledigd, waarop ook andere (in eerste instantie denkbeeldige) groeperingen in je vereniging zich ook weer geroepen voelen om verontwaardigd te reageren. Dit leidt tot een heen en weer ge-echo van bullshit tussen en binnen (inmiddels niet eens meer denkbeeldige) groepen, tegelijkertijd afleidend van de werkelijke oorzaken en verklaringen van de ontstane problematiek binnen je vereniging. Zie hier, de verenigingspolarisatie. Enige vorm van toenadering, begrip en ruimte voor elkaar lijken dan nog lichtjaren ver weg.
Werkelijke slachtoffers
Tegelijkertijd - en hier komt het meest verbazingwekkende, het bijna hypocriete - verbazen bestuurders zich erover dat al deze (ook de gekwetste) groeperingen binnen hun vereniging zich niet heel hard inzetten voor hun vereniging. En het grootste probleem van dit elitair slachtofferschap is dat het alle aandacht opslokt, weg van de werkelijke slachtoffers (de (jeugd)leden en hun ouders en vrijwilligers) die zich noch gehoord voelen noch een eigen roeptoeter hebben, maar die best wat hadden willen bijdragen aan hun club als iemand maar even een kwartiertje de tijd voor ze zou nemen.
"Het is makkelijk in te zien wie de bruggenbouwers zijn, op wie de vereniging kan bouwen en door wie de leden zich nog wel verbonden met hun vereniging voelen"
Bestuurders zouden hun eigen slachtofferschap moeten herzien, hun eigen aandeel in de verenigingspolarisatie moeten inzien, hun gebrek aan vermogen om dit te bestrijden onderkennen en tegelijkertijd zouden ze moeten proberen om het nodige inlevingsvermogen te tonen richting hun leden en als het even kan dat kwartiertje aandacht wel te schenken. Ja ik weet het, het vraagt wat. Maar in principe is het niet zo heel moeilijk in te zien waar de destructieve krachten van een vereniging zich schuil houden, wie daadwerkelijk de invloed hebben binnen verenigingen en wie er voor zorgen dat leden al dan niet massaal stoppen, ontevreden zijn en niets willen bijdragen. Tegelijkertijd is het nog makkelijker in te zien wie de bruggenbouwers zijn, op wie de vereniging daadwerkelijk wel kan bouwen, en door wie de leden zich nog wel verbonden met hun vereniging voelen. En heeft u geen idee waar ik het over heb, maak dan a.u.b. ruimte voor iemand die wel een snars begrijpt van mijn betoog.
Bestuurlijk naïef empirisme
Gelooft u mij niet, gebruik mij dan maar als toetsing van jullie hypotheses, vooral die ene meest bekende ‘onze leden willen niets doen’. Want ik verzeker jullie, ik vind leden die iets willen doen wél en veel andere bullshit valt ook te ontkrachten. Dat zegt niets over mij hoor, maar des te meer over jullie. Want ik ben een ras-realist, die totaal niets heeft met bestuurlijk naïef empirisme. En wat ik zo anders doe, is geen geheim hoor, vooral dat kwartiertje aandacht namelijk wel schenken. Dat maakt een wereld van verschil.
En het is gek want ergens tussen nu en niet lang geleden, is de huidige generatie bestuurders in de val gelopen dat mailtjes, berichtjes, enquêtes en oproepjes ook een vorm van aandacht schenken zijn. Ik zal deze trilogie binnenkort hiermee afsluiten, namelijk met de kracht van aandacht schenken.
"Als bepaalde waarden ook maar iets van racistische geurtjes verspreiden dan kan ik u verzekeren dat u als vereniging uw einde tegemoet zult zien"
Besturen zouden de waarden eerlijkheid, transparantie, onzekerheid, aandacht en saamhorigheid moeten stellen boven de waarden als altijd gelijk willen hebben en de ander de schuld toeschuiven. En als bepaalde waarden, zelfs onbedoeld, ook maar iets van hoogmoedige laat staan racistische geurtjes verspreiden binnen verenigingen dan kan ik u verzekeren dat u als vereniging uw einde tegemoet zult zien.
Wakker worden, nu!
Als dit betoog u als bestuurder tegen de haren in strijkt en u als bestuurder alsnog of juist nog meer van je gelijk bent overtuigd, dan wordt het des te meer tijd om met de werkelijkheid geconfronteerd te worden, voordat het noodgedwongen aan je wordt opgedrongen als het water de club daadwerkelijk aan de lippen staat en je dan geen kant meer op kan. Op sterven na dood geeft de werkelijkheid zich bloot. Maar zover hoeft het niet te komen want u kunt ook nu wakker worden, nu!
Irfan Gadzo is sinds 2012 werkzaam als verenigingsadviseur bij de gemeente 's-Hertogenbosch. Hij ondersteunt op het gebied van organisatie, clubcultuur en vrijwilligersbeleid. Hij onderzoekt de dieperliggende oorzaken van problemen bij verenigingen en ondersteunt en adviseert hen vervolgens. Dit met als doel dat de vereniging zelfstandig en sterker verder kan en zich (weer) kan richten op hun kerntaak: een goed sportaanbod en aandacht voor de leden. Irfan Gadzo heeft psychologie gestudeerd aan de Tilburg University. Hij heeft zeven jaar in de jeugd van PSV gespeeld, eventjes voor Oranje onder 16, een jaartje bij FC Eindhoven en momenteel ruim tien jaar hoog in het amateurvoetbal. Irfan Gadzo komt oorspronkelijk uit Bosnië. Voor meer informatie: irfangadzo@gmail.com