Vakblad over training, coaching, sportrevalidatie en toegepaste sportwetenschap

Sportgericht is hét vakblad over training, coaching, sportrevalidatie en toegepaste sportwetenschap in Nederland en België. Het bestaat al 72 jaar en biedt elk nummer een grote hoeveelheid vakinformatie voor iedereen die werkt op het gebied van top- en wedstrijdsport, bewegen en fitness. De artikelen gaan bijvoorbeeld over inspanningsfysiologie, motorisch leren, kracht- en revalidatietraining, coaching, mentale training, didactiek, functionele anatomie en biomechanica. 

Hanno van der Loo - hoofdredacteur van Sportgericht - licht voor Sport Knowhow XL in de rubriek 'Sportgerichte wetenschap' steeds één van die interessante artikelen eruit en geeft er een beknopte samenvatting van. De volledige versie van het artikel is te lezen via een link onderaan elke samenvatting.

door: Hanno van der Loo

Op 31 mei 2018 publiceerde Sport Knowhow XL een artikel over zeven door NOC*NSF/TeamNL gelanceerde principes voor talentherkenning en -ontwikkeling, beschreven in het boek ‘De weg naar het podium’¹. In een recente publicatie² zet psycholoog en bewegingswetenschapper dr. Jacques H.A. van Rossum een flink aantal kritische kanttekeningen bij dit boek, dat volgens hem de wetenschappelijke toets der kritiek niet kan doorstaan.

Van Rossum was van 1974 tot en met zijn pensionering in 2012 verbonden aan de faculteit bewegingsweten¬schappen van de VU in Amsterdam. Daar deed hij jarenlang onderzoek naar talrijke aspecten van talentontwikkeling in de sport. Na zijn pensionering zette hij zijn onderzoeks- en advieswerkzaamheden voort binnen de Amsterdamse stichting Human Quality & Performance.

Krakkemikkig
Toen NOC*NSF ruim tien jaar geleden (2007) besloot het Long Term Athlete Development (LTAD) model te gaan gebruiken als leidraad voor talentontwikkeling in de Nederlandse topsport toonde Van Rossum zich ook al kritisch.³ Ook toen vond hij de wetenschappelijke onderbouwing zeer krakkemikkig. In die situatie rond het LTAD-model is intussen verbetering gekomen, want in 2013 verscheen een omvangrijk overzichtsboek bij de gerenommeerde sportwetenschappelijke uitgeverij Human Kinetics. Tegen die achtergrond is het vreemd dat in De weg naar het podium geen enkel woord meer wordt gewijd aan het afgedankte model. Van Rossum: ‘Zo komen we dus niet te weten wat er geleerd is van het werken met dit model en op welke punten de nieuwe visie in ieder geval beter moet zijn’.

Onderbouwing
Op het eerste gezicht is aan de wetenschappelijke onderbouwing deze keer meer aandacht besteed. Achterin De weg naar het podium staan vier volle pagina’s met verwijzingen naar voornamelijk Engelstalige wetenschappelijke literatuur. De nogal ondoorzichtige manier waarop naar die literatuur wordt verwezen, doet Van Rossum echter betwijfelen of de nieuwe visie er ook daadwerkelijk op gebaseerd is. Je moet de tekst geloven zonder de mogelijkheid tot naslaan of verdieping, aldus Van Rossum.

Fundamentele kritiek heeft Van Rossum op de verwijzingen naar Carol Dwecks standaardwerk: Mindset, the new psychology of success. Allereerst wordt verwezen naar een oude versie van het boek (2006), terwijl in 2017 een geactualiseerde editie is verschenen. Maar bovendien bleken de verwijzingen niets van doen te hebben met de kernbegrippen fixed mindset en growth mindset (zie over deze begrippen ook een eerder artikel op Sport Knowhow XL). 

Van Rossum: ‘Dat was voor mij een echt verrassende vondst. Want als er de laatste tien jaar nu iets vanuit de sportwetenschappelijk literatuur op de werkvloer van de sport is doorgedrongen, dan is het toch wel de mindset-gedachte van Dweck. Dat kun je toch niet missen als je op zoek bent naar ‘nieuwe wetenschappelijke inzichten’ (p. 12)?!’.

Compensatie
Van Rossum mist in de nieuwe visie van TeamNL ook aandacht voor het zogeheten compensatiefenomeen. Talentprofielen kunnen volgens hem leiden tot het wieden van ‘onkruid’ onder adolescente sporters, dat bij betere kennis van de ‘botanische tuin’ als een mogelijk relevant, wellicht exotisch gewas zou zijn herkend. Als je wilt winnen, kun je baat hebben bij sporters die juist niet in het geijkte profiel passen.

Nog een fundamenteel punt van kritiek is de definitie die TeamNL geeft aan het begrip ‘talent’. Naar eigen zeggen heeft men deze overgenomen van de vooraanstaande Canadese onderzoeker Francois Gagné, maar volgens Van Rossum heeft men de teneur kennelijk niet helemaal begrepen. Gagné bestempelt namelijk de 10 procent beste sporters binnen (bijvoorbeeld) een leeftijdscategorie als ‘talenten’, mits ze gelijke kansen hebben gekregen. Hoe vroeger je talent probeert te herkennen, des te minder aan deze voorwaarde wordt voldaan. 

Aan de afvallers worden immers kansen onthouden, dus je zult nooit weten hoe ze zich zouden hebben ontwikkeld als ze die kansen wel hadden gekregen. Verwijzend naar de Britse onderzoekster Joan Freeman betitelt van Rossum het begrip talentherkenning (scouting by selection), dat in De weg naar het podium nog volop wordt gebruikt, als old school. New school is volgens hem het bieden van kansen aan alle sporters die daar van willen profiteren: scouting by provision.

Meer weten?
‘Het boek wekt de indruk enigszins uit de tijd te zijn’, zo sluit Van Rossum af. Meer weten? Het volledige artikel is hier te lezen.

Referenties

1. Bool, K. & TeamNL (2018). De weg naar het podium. Nieuwegein: Arko Sports Media.
2. Van Rossum, R.J. H.A. (2018). NOC*NSF vervangt LTAD-model door eigen visie. Kanttekeningen bij ‘De weg naar het podium’. Sportgericht, 72 (4), 26-31.
3. Rossum, Jacques H.A. van (2007). Op zoek naar het LTAD-model. Sportgericht, 61 (3), 5-12.

Hanno van der Loo (1968) is voormalig tienkamper en studeerde bewegingswetenschappen aan de VU in Amsterdam. Hij werkt als sportwetenschappelijk adviseur, auteur en docent via bureau AdPhys in Boskoop (www.adphysbureau.nl) en is hoofdredacteur en uitgever van Sportgericht (www.sportgericht.nl).