STAK + 50+1: het slot op de voordeur van ons voetbal

door: Niels Hilboesen

Op 8 augustus 2025 verloor Vitesse definitief zijn proflicentie. De Arnhemse wethouder Bob Roelofs noemde het ‘een drama voor de stad, voor alle supporters en voor Vitesse’, en voegde daaraan toe: ‘De stad is een groot deel van zijn DNA verloren. Dit is een zwarte dag.’ Iedereen die van voetbal houdt, zou hier buikpijn van moeten krijgen, want dit gaat niet alleen over Vitesse. Het gaat over hoe kwetsbaar ál onze clubs zijn. Zonder bescherming van zeggenschap kan het iedere stad overkomen — van Amsterdam tot Almere, van Groningen tot Maastricht.

Vitesse is niet alleen een waarschuwing. Het kan ook het begin zijn van een nieuw model. De club kan terugkeren in de tweede divisie, met een bestuur waarin supporters, sponsors én de lokale gemeenschap structureel de meerderheid van de stemrechten hebben. Niet als decorstuk, maar als ruggengraat.

Dat kan via een combinatie van een STAK (Stichting Administratiekantoor) en de 50+1-regel. In Duitsland is 50+1 wettelijk verplicht: leden houden altijd minimaal 50% + 1 van de stemrechten. Een STAK houdt de aandelen, geeft certificaten uit aan investeerders, maar behoudt het stemrecht. Het effect? Investeerders kunnen meedoen en rendement halen, maar de macht blijft in handen van de gemeenschap.

De kracht van een STAK is dat het juridische eigendom van aandelen losgekoppeld wordt van het economisch belang. De stichting houdt de aandelen en oefent de stemrechten uit, terwijl investeerders certificaten krijgen die recht geven op dividend, maar niet op zeggenschap. Zo blijft de bestuurlijke macht bij de gemeenschap, terwijl er wel ruimte is voor kapitaal van buitenaf.

De 50+1-regel versterkt dit door statutair vast te leggen dat minimaal 50% plus één stem in handen blijft van leden of een stichting die de supporters, sponsors en gemeenschap vertegenwoordigt. Samen vormen ze een dubbele bescherming: juridisch en organisatorisch.

Supporters, sponsors en de lokale gemeenschap aan tafel
Voetbal is geen gewoon bedrijf. Het is erfgoed, emotie, historie — iets wat niet vervangbaar is. Zet supporters, sponsors en de lokale gemeenschap in de bestuurskamer en je krijgt een bestuur dat het clubbelang bewaakt, ook als dat betekent dat je even pas op de plaats moet maken. Sponsors investeren immers liever in een stabiele club met sterke binding, en de gemeenschap profiteert van de sociale en economische spin-off die een gezonde club oplevert.

In Duitsland werkt het al ruim 25 jaar. Clubs als Bayern München en Borussia Dortmund combineren volle stadions met gezonde financiën en een sterke band met hun achterban. In Zweden is een vergelijkbare regel voor álle sporten van kracht, met brede maatschappelijke inbedding. En wie naar Engeland kijkt, ziet wat er gebeurt zónder bescherming: Bury FC verdwenen, Cardiff City zag zijn clubkleuren veranderen voor marketingdoeleinden, en talloze clubs gingen bijna failliet. Het verschil zit niet in de liefde van de fans, maar in de structuur van de zeggenschap.

Pilots: van doorstart tot preventie
De invoering hoeft niet overal tegelijk. Begin met pilotclubs. Vitesse kan het voorbeeld worden van een club die na een doorstart opnieuw wordt opgebouwd met de gemeenschap in de meerderheid. FC Groningen is al ver met supportersinvloed en kan dienen als preventieve pilotclub: laten zien hoe je het model invoert vóórdat er problemen ontstaan.

Door hier ook sponsors en lokale partners bij te betrekken, ontstaat niet alleen een sterk governance-model, maar ook een economische keten waarin club, stad en regio samen sterker worden. Voeg daar nog één of twee clubs aan toe die weer in een andere situatie zitten, en je hebt een breed gedragen test: van top tot kelder van het betaalde voetbal, van herstel tot preventie. Daarmee ontstaat een blauwdruk die elke club kan toepassen.

Waarom nú?
Vrijwel elke profclub in Nederland heeft aan de rand van de afgrond gestaan. Roda JC, ADO Den Haag, FC Den Bosch — allemaal voorbeelden van hoe snel het mis kan gaan. En telkens weer blijkt: als de gemeenschap geen formele macht heeft, bepaalt de portemonnee.

Met STAK + 50+1 voorkom je dat kortetermijndenken, identiteitsverlies en bestuurlijke grillen van geldschieters de overhand krijgen. Het is geen romantisch plan voor ideologische fijnproevers, maar een praktische verzekering voor de continuïteit van het Nederlandse voetbal.

Maatschappelijke en economische winst
Clubs die geworteld zijn in hun gemeenschap hebben meer vrijwilligers, een hogere stadionbezetting, sterkere sponsorrelaties en een grotere aantrekkingskracht voor jongeren. Ze vormen ontmoetingsplekken, dragen bij aan gezondheid, verbinden mensen over generaties heen en stimuleren de lokale economie. Elke euro die in een club wordt uitgegeven, circuleert meerdere keren binnen de stad of regio.

Mijn pad naar deze overtuiging
Dertien jaar geleden begon ik me in te zetten voor meer supportersinvloed. Niet omdat ik zelf had meegemaakt hoe het voelt om je club te verliezen, maar juist omdat ik dat gevoel nooit wil meemaken.

Ik deed dat bij FC Groningen, als eerste landelijke supporterscoördinator bij de KNVB, als raadslid, en als oprichter van Floodlight Football. Jarenlang was ik het Nederlandse aanspreekpunt voor de Europese organisaties;  Supporters Direct en Football Supporters Europe. Daardoor heb ik een netwerk opgebouwd met alle profclubs, bestuurders, beleidsmakers en supporterorganisaties in binnen- en buitenland.

Die ervaring leerde me: als je wacht tot het misgaat, ben je te laat. Al die kennis en expertise gebruik ik nu om de toekomst van het voetbal te borgen. Mede door de urgentie heb ik mijn idee volledig uitgewerkt in een plan, dat te lezen is op www.floodlightfootball.nl.

De sleutel ligt bij de clubs en de KNVB
De KNVB en de clubs zelf zijn de enige instanties die dit in de licentieregels kunnen verankeren. Gemeenten kunnen helpen door bij steun of stadionplannen voorwaarden te stellen. Supporters kunnen zich organiseren om de meerderheid van de stemrechten veilig te stellen. Sponsors en lokale bedrijven kunnen structureel bijdragen als ze weten dat hun investering niet opgaat in kortetermijnbeleid.

Maar er is één voorwaarde: we moeten het nú willen. Niet pas als de volgende club in brand staat. Vitesse kan via dit model een nieuw leven krijgen. FC Groningen kan laten zien dat het preventief werkt. Andere clubs kunnen volgen. En als we het goed doen, zorgen we ervoor dat geen enkele stad in Nederland ooit nog hoeft te ervaren dat een groot deel van haar DNA voorgoed verloren gaat.

Niels Hilboesen is al meer dan twintig jaar actief in het voetbal, onder meer als voorzitter van het Supporterscollectief FC Groningen en supporterscoördinator bij de KNVB. Hij is raadslid in Groningen voor de Stadspartij 100% voor Groningen. Ook is Hilboesen oprichter van Floodlight Football, waarmee hij strategieën en ideeën ontwikkeld om het voetbal gastvrijer, sfeervoller, veiliger, maatschappelijk betrokken en commercieel aantrekkelijker te maken. Voor meer informatie: Floodlight Football