Sport als bondgenoot van de zorg

door: Joscha de Vries

In mijn column voor de zomervakantie pleitte ik voor 30.000 commissies ledenbehoud, om ervoor te zorgen dat clubs hun leden vasthouden door beter te luisteren naar hun wensen. Nu het seizoen voor de meeste clubs weer begint, pleit ik voor nog een tweede commissie om clubs en de sport sterker te maken: de medische commissie. Ook deze commissie behoort tot de corebusiness van de club, namelijk sporten, maar levert tegelijkertijd een bijdrage aan een grote maatschappelijke opgave.

We komen zorgprofessionals tekort in Nederland, en niet zomaar een paar. Er staan meer dan 50.000 vacatures open en dat aantal neemt de komende jaren alleen maar toe. Het is dus geen toekomstig probleem: op dit moment al is er een aanzienlijk tekort aan onder meer huisartsen. Dat merken we in de praktijk. Waar je ‘vroeger’ gewoon kon bellen met een vraag, vindt nu vaak telefonische triage plaats. Lees: er wordt eerst beoordeeld of het wel nodig is dat je langskomt. Ook zijn er digitale initiatieven zoals moetiknaardedokter.nl, die via deskundig samengestelde vragenlijsten adviseren over een bezoek aan de dokter. In het Integraal Zorgakkoord (IZA), en straks het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA), wordt gewerkt aan transformatie van de zorg. Vernieuwing is hard nodig.

Vanuit de sport kunnen en moeten we in mijn ogen ook een bijdrage leveren aan het verminderen van de druk op de zorg. Laat ik vooropstellen: dat doen we al. De sportsector levert een grote bijdrage aan het voorkomen van zorgvragen. Fitte mensen hebben minder zorg nodig, zo eenvoudig is het. Niet voor niets pleiten wetenschappers, onderwijsprofessionals én zorgverleners regelmatig voor meer sporten en bewegen. Per saldo doen we het dus goed.

Ook hofleverancier
Maar sport is niet alleen preventie. Sport gaat ook gepaard met blessures. Volgens VeiligheidNL werden er in 2023 maar liefst 5,3 miljoen sportblessures opgelopen, waarvan ruim de helft medische behandeling nodig had. Je zou kunnen zeggen dat we als sector zorgen voor een gezonder Nederland, maar tegelijkertijd ook een hofleverancier van zorgbehoefte zijn.

Niemand wil een blessure. Er is, uit individueel belang, team- en clubbelang én maatschappelijk belang, al veel aandacht voor blessurepreventie. Sportbonden, trainersopleidingen en coaches besteden hier terecht veel aandacht aan. Online is er een schat aan informatie beschikbaar. Het is belangrijk dat sportclubs en sporters hier actief mee aan de slag blijven, maar daar gaat mijn pleidooi niet over.

Ik pleit voor een medische commissie op elke sportclub. Waar ik wekelijks lokaal in gesprek ben over de rol die sport kan vervullen om de druk op de zorg te verminderen, bezoeken we als sporters jaarlijks zo’n 100.000 keer de Spoedeisende Hulp (SEH). De helft van die gevallen wordt als ‘ernstig’ geclassificeerd, maar uit cijfers blijkt dat ten minste één op de drie bezoeken niet nodig was. Ook bij de huisarts geldt: vaak is een analyse voldoende. Wetende dat we een tekort hebben aan huisartsen, is de vraag gerechtvaardigd of we dit nog wel zo moeten voortzetten.

Wekelijks rijden sporters, aangemoedigd door teamgenoten en trainers, ‘voor de zekerheid’ naar het ziekenhuis. Ze willen een foto laten maken of eisen een MRI, terwijl het professionele advies vaak begint met pijnstilling en koeling. Vooral in de avond en het weekend is de druk op de zorg groot. Mensen bellen niet, maar staan direct op de stoep, niet zelden met de verwachting meteen te worden geholpen.

Een medische commissie op de club kan hierin het verschil maken. Natuurlijk is hun rol cruciaal bij ernstige medische incidenten, maar juist ook bij de ‘onschuldige’ blessures – de gezwikte enkel, dikke knie, pijnlijke arm – kunnen zij bijdragen aan het ontlasten van de zorg. Door een goede analyse te maken, gebruik te maken van tools als moetiknaardedokter.nl, en alleen door te verwijzen als het echt nodig is. Niet ‘voor de zekerheid’, maar zorgvuldig en onderbouwd.

Naast het ontlasten van de zorg, kunnen we ook sporters behouden doordat medische commissies op de clubs leden helpen verantwoord zo snel mogelijk weer te gaan sporten. Uit de gecombineerde leefstijlmonitor van VeiligheidNL, RIVM en CBS blijkt dat 400.000 sporters in twee jaar zijn gestopt met een of meerdere sporten als gevolg van een blessure. Dat is zonde.

Kortom: de maatschappelijke waarde van sportclubs is enorm, ook zonder dat ze iets extra’s doen. Maar als we dan toch iets extra’s willen doen, laten we ons dan richten op onze eigen leden, op behoud, blessurepreventie en een zorgvuldige afweging of een artsenbezoek nodig is. Als we daarop inzetten, doen we het als sport nóg beter dan we al deden.

Joscha de Vries is directeur-bestuurder bij SportUtrecht. Eerder was zij werkzaam als organisatieadviseur en verandermanager vanuit haar eigen bureaus Hiemstra & De Vries en later Assist4Sport. Vanuit die bureaus werkte zij aan opgaven in de publieke sector in het algemeen en vanuit Assist4Sport in de sport in het bijzonder. In nevenfuncties was en is zij al langer actief als bestuurder in de sport.