God verhoort geen gebeden

door: Wouter de Groot

Nog niet zo heel lang geleden was Folkert ‘Nooit op zondag’ Velten zo ongeveer de bekendste professionele voetballer in Nederland die publiekelijk duidelijk maakte zeer gelovig te zijn en daar bepaalde consequenties aan verbond. Hij wilde op alle dagen in de week voetballen, maar ’s zondags niet. De wereld is inmiddels veranderd. Tijdens de overdosis sport die tegenwoordig via alle media wordt uitgezonden geven vele atleten blijk van hun geloof in God en de religie die zij aanhangen¹. Dat gold al voor sporters uit vele buitenlanden, maar ook in Nederland lijkt het erop alsof steeds meer sporters blijk geven van hun geloof in God. Recentelijk kwam hier een aantal berichten over naar buiten². Al eerder, tijdens het WK voetbal in Qatar, werd duidelijk dat in het Nederlands elftal spelers samen deelnamen aan gebeden. Omdat ik zeer geïnteresseerd ben in de vraag waarin mensen geloven die zeggen gelovig te zijn, roept dit openlijke belijden van een religie en het geloof in God bij mij vragen op. In dit artikel wil ik op een aantal van die vragen ingaan.

Op nos.nl (Speelt Oranje met twaalf man? Hoe geloof in God jonge voetbalprofs steunt) vertelt Mariecke van den Berg, theoloog aan de VU Amsterdam en de Radboud Universiteit, dat uit studies blijkt dat religie topsporters kan helpen. 'Ze kunnen beter omgaan met blessures, voelen minder stress en zijn minder snel geneigd doping te gebruiken.' 'Ook geeft het voetballers iets relativerends. In die materialistische wereld word je snel heel groot en belangrijk gemaakt. Het geloof helpt hen te zien dat er een diepere laag is in het leven.'

Tegen de maatschappelijke trend in gelooft ruim de helft van alle Oranjespelers wél, hoe kan dat? 'Een aantal spelers heeft een migratieachtergrond', zegt Van den Berg. 'En migrantenkerken zijn juist de kerken die het goed doen. Die zijn levendig, ze groeien. Een vitaal deel van het Nederlands christendom.' Aan deze werking van religie wil ik niets afdoen. Mits ze niet leiden tot opvattingen die tegen zaken ingaan die we hebben vastgelegd in onze wetboeken en bewezen wetenschappelijke feiten. Hierover schreef ik eerder al een stuk over de OneLove-campagne³.

Bidden en danken
Het staat iedereen uiteraard vrij om te geloven in wat men ook maar wil. Je mag geloven dat je een persoonlijke relatie met God hebt. En daar mag je ieder georganiseerd verband voor gebruiken. Wat mij echter bevreemdt zijn het bidden voorafgaand aan de wedstrijd, het openlijk delen van het geloof en het danken van God wanneer iemand bijvoorbeeld een doelpunt heeft gemaakt of wanneer er gewonnen is. Bij mij roept dit een hoop vragen op. Wat hoop je met je gebed en je dank te bereiken? Waarom moet het in de openbaarheid? Wat is het antwoord?

Ik vermoed dat je in een gebed aan God vraagt om de kracht om te winnen. Of om een goede wedstrijd te spelen. Of om niet af te gaan. Of om niet geblesseerd te raken. Of wat dan ook. Iets waardoor jouw prestatie in ieder geval niet als negatief wordt gezien. Dat hoeft dus niet per se de overwinning te zijn. Je kunt ook bidden om alles te geven, de beste versie van jezelf of het team te zijn op die dag. Dat is op zich nog te volgen. Het danken van God strekt zich dan uit tot de mate waarin jij tevreden kunt zijn over de door jou of jouw team geleverde prestatie.

Maar wat vraag je daarmee aan God? Je vraagt feitelijk om de gunst van God en om jou (of je team) te verkiezen boven de ander. In het boek God bewijzen (2013)⁴ staat al aangegeven dat het moeilijk is om (wetenschappelijk) te bewijzen of gebeden wel of niet werken, maar dit is ook niet relevant. Als je er immers van uitgaat dat God almachtig is en een plan heeft met de schepping dan zal vermoedelijk het resultaat van de voetbalwedstrijd Onkunde United tegen FC Knudde geen invloed uitoefenen op dit plan. Het is er immers al onderdeel van, toch? De enige reden om de wedstrijd alsnog te spelen is dat wij, eenvoudige stervelingen, Het Plan niet kunnen kennen in zijn volle omvang en daarom toch echt eerst de wedstrijd moeten spelen.

Gebeden van spelers om een positief resultaat hebben dan ook geen enkele zin. Daar komt nog eens bij dat volgens theologen God geen supermarkt is aan wie je van alles kunt vragen wat in jouw kraam te pas komt. Sterker nog, als je je geloof serieus neemt, dan betekent een gebed het persoonlijk voeren van een gesprek met God en daarin komen andere zaken aan de orde dan vragen om gunsten.

Dat ex-topvoetballer en huidige trainer/coach Dirk Kuijt gelovig is, heeft hij nooit geheim gehouden. Maar Dirk Kuijt wil geloof en voetbal niet te veel met elkaar vermengen. 'Zelfs gewoon bidden om kracht, om goed te spelen gaat me al te ver', vertelde hij in 2007 tegen het Algemeen Dagblad⁵. 'Ik geloof, en ik ben dankbaar dat ik mag voetballen, maar voor de rest wil ik het geloof loskoppelen van presteren met sport.' Bij Kuijt dus geen kruisjes slaan op het veld - iets dat waarschijnlijk toch al niet past bij de spiritualiteit van de geboren Katwijker. Ook andere religieuze uitingen laat hij achterwege.

Dit klinkt als een detail, maar ik ben van mening dat Kuijt hier wijst op een zeer waardevol punt. Als je God vraagt om steun bij het behalen van de overwinning of dankt voor het scoren van een doelpunt, dan zeg je daarmee impliciet dat je blij bent dat God blijkbaar voor jou heeft gekozen en de tegenstander een nederlaag gunt. De beroemde uitspraak van Johan Cruijff ('Ik geloof niet. In Spanje slaan alle 22 spelers een kruisje voordat ze het veld opkomen, als het werkt, zal het dus altijd een gelijkspel worden.')⁶ klopt dus ook. Tenzij God natuurlijk een voorkeur heeft.

Consequenties
Als je dit doortrekt zeg je eigenlijk dat alle voorspoed die jij op je levensweg tegenkomt te danken is aan God. Dit houdt dan automatisch in dat alle tegenslag (blessures, schorsingen, etc.) ook te danken zijn aan God. Dit betekent tegelijkertijd dat alle rampspoed die we iedere dag via allerlei media tot ons krijgen ook onderdeel zijn van Gods plan. Wat fijn dat wij in het deel van de wereld leven dat God blijkbaar goed gezind is. En dat het blijkbaar zo moet zijn dat ‘de mensheid’ Gods plan uitvoert door mensen, vooral mannen, als Trump, Poetin en Xi op belangrijke posities te hebben.

Trump wordt door vele christelijke Amerikanen overigens gezien als door God gezonden⁷. Hoewel het volgens mij moeilijk is om iemand op aarde te vinden die verder van Jezus Christus en zijn gedachtengoed afstaat dan Trump. Dit laat maar weer eens zien dat het interpreteren van heilige boeken en die van toepassing verklaren op de tegenwoordige tijd voor de nodige hoofdbrekens zorgt. Wat zouden Jezus en Mohammed bijvoorbeeld gevonden hebben van de effecten die social media hebben op de samenleving? Of dat er met botox, fillers en plastische chirurgie zo wordt geknoeid met de schepping?

Vertaald naar de sportomgeving betekent dit overigens blijkbaar dat alles geoorloofd is om de overwinning te behalen. Het is in ieder geval geen aanmoediging om onder alle omstandigheden het goede of het juiste te doen. Na het slaan van een kruisje, het figuurlijk aanroepen van Allah of een innerlijk gebed betreden de gladiatoren de arena en gebeurt er, om er maar eens een uitdrukking tegenaan te gooien, ‘alles wat God verboden heeft’.

Vragen om de gunst van God en vervolgens alles doen ‘wat God verboden heeft’ om de overwinning te behalen staan wat mij betreft op zeer gespannen voet met elkaar. Ik verwacht van een serieuze gelovige dat hij de wijze waarop hij in het leven staat meeneemt naar de wedstrijd. Dat betekent dat hij gehouden mag worden aan de gedragingen waar een goede gelovige voor staat. Vooropgesteld dat er een opperwezen bestaat dat over dergelijke gaven beschikt uiteraard. Of dat alle uitslagen van sportwedstrijden onderdeel uitmaken van ‘Het Goddelijke Plan’. Van een ongelovige verwacht ik overigens hetzelfde gedrag.

Ook is het interessant om te kijken wat het antwoord van God is op het gebed en hoe dat wordt gegeven. Moet dat blijken uit de uitslag, het scoren van een doelpunt, een overwinning voor het team, een blessure of een rode kaart voor de tegenstander? We zullen het nooit weten.

Conclusie
Ik wil voorop stellen dat wat mij betreft iedereen vooral moet geloven waar zij of hij zin in heeft. Daar hoeft wat mij betreft niet de hele wereld getuige van te zijn. Als bidden en danken beschouwd moeten worden als persoonlijke gesprekken met God dan dienen die niet te gaan over iets futiels als een wedstrijd winnen of geld verdienen. Dat gaat over veel grotere zaken, zoals hoe dien ik mij als mens te gedragen ten opzichte van mijn medemens, hoe zorg ik voor de zwakkeren in mijn omgeving, hoe leef ik een goed leven, etc. Religie en geloven in God zijn immers privéaangelegenheden. Laat die dan ook thuis. Uit respect voor je eigen religie en de overtuigingen van de kijkers naar jouw sportieve prestaties.

Wouter de Groot is politicoloog en afgestudeerd in de Internationale Betrekkingen. Daarnaast is hij, als niet-gelovige, zeer geïnteresseerd in religie. Hiertoe heeft hij enkele vakken van de studie religiewetenschappen gevolgd. Hij adviseert, onderzoekt, bestuurt en examineert al meer dan 30 jaar in de sport. Voor meer informatie: ogvsportadvies@gmail.com.

Trefwoorden:
geloof of religie of filosofie