• De vraag van… Danny Heister, tafeltennistrainer en -coach bij Borussia Düsseldorf, voormalig bondscoach in Nederland, ex-toptafeltennisser
• Aan... Thomas Letsch, trainer van Vitesse

De vraag

Zoals u een Duitse trainer bent in dienst van een Nederlandse club, ben ik een Nederlandse trainer in dienst van een Duitse club. Ik heb verder ook in Nederland en Frankrijk gewerkt en heb gemerkt dat er grote cultuurverschillen kunnen bestaan tussen verschillende landen. Welke cultuurverschillen ervaart u zelf, als u de Nederlandse met de Duitse cultuur vergelijkt? En daarnaast: in Vitesse spelen veel voetballers met een verschillende culturele achtergrond. Houdt u als trainer rekening met die verschillende achtergronden? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Het antwoord

Laat ik vooropstellen; natuurlijk zijn er cultuurverschillen. Tot een paar weken geleden had ik nog nooit van pepernoten gehoord, maar inmiddels kan ik er nauwelijks vanaf blijven. En ik weet inmiddels dat de meeste Nederlanders erg van discussiëren houden. Het lijkt er wel eens op dat het meer om het discussiëren gaat, dan om tot constructieve oplossingen en besluiten te komen. Tot zover de algemeenheden. Want ik zie cultuurverschillen niet zozeer als iets Hollands of Duits of welke nationaliteit dan ook. In mijn optiek is iedereen uniek. Dat bepaalt ook mijn individuele en persoonlijke aanpak richting mijn spelers, stafleden en andere collega’s. Cultuur staat voor mij niet per definitie gelijk aan nationaliteit. Want ook binnen nationaliteiten heb je vele cultuurverschillen. De ene Nederlander is de andere niet. Ik geloof dan ook niet zozeer in nationaliteiten.

Europeaan
Zelf voel ik mij veel meer een Europeaan. Ik ben opgegroeid in Duitsland, maar heb ook gewerkt in Oostenrijk, Portugal en inmiddels met veel plezier in Nederland. Europa is open, net zoals de wereld open is. Gelukkig maar. Het is niet voor niets dat veel Nederlandse trainers in het buitenland werken en andersom. De topsportwereld is een goed voorbeeld van de mondiale internationalisering. Dat zie je ook terug bij onze club. Vitesse is een club met haar wortels in Arnhem en omgeving. Tegelijkertijd is Vitesse een internationale club die in een internationale voetbalwereld opereert.

Ik vind het fascinerend om met een groep mensen samen te werken. Iedereen is anders en iedereen heeft andere achtergronden, motieven en motivaties. Als hoofdtrainer heb je een gezonde dosis empathie nodig, om van iedereen binnen het team en de staf een hechte eenheid te vormen. Ik ben oprecht geïnteresseerd in de persoon achter de speler. Wie is hij, wat houdt hem bezig, waar denkt hij over na, op welk punt in zijn carrière staat hij? Toen ik dit seizoen begon bij Vitesse, heb ik direct met iedereen een persoonlijk gesprek gevoerd. Het is belangrijk om zo snel mogelijk een persoonlijke relatie op te bouwen, gebaseerd op vertrouwen en respect. Je weet dan ook snel wat je aan elkaar hebt. Bovendien helpt het mij om mijn spelers beter te begrijpen. En bovenal ook, dat ik hen beter weet te raken. Daarnaast helpt het om eerlijk en duidelijk te zijn. Spelers waarderen het als zij weten waar zij aan toe zijn, of het nou goede of minder goede vooruitzichten betreft.

Plezier
Vergeet daarbij ook zeker niet de informele manier van met elkaar omgaan en het aspect ‘plezier’. Wij zijn afgelopen zomer als eerste Eredivisieclub begonnen met trainen. We hebben bewust gekozen voor een lange voorbereidingsperiode. Op die manier konden we elkaar goed leren kennen en onze manier van spelen eigen maken. Maar het gaf ons ook de mogelijkheid om middenin de voorbereiding een soort driedaagse activiteitenprogramma te beleggen, waar nagenoeg geen bal aan te pas kwam. De focus lag op het hebben van plezier met elkaar. Lol hebben met z’n allen. Ook op die manier leer je elkaar beter kennen, schep je een band en creëer je een eenheid. Ik geloof er heilig in dat personen met verschillende achtergronden een succesvol team kunnen zijn, zolang er wederzijds begrip is voor elkaar en de bereidheid aanwezig is om voor elkaar door het vuur te gaan. Begrip voor elkaar, duidelijkheid over de sportieve doelen, plezier en een veilige prestatieomgeving zijn daarbij belangrijke voorwaarden.

Natuurlijk heb je in een team bepaalde normen en waarden afgesproken. Die uniforme regels spreken voor zich en gelden voor iedereen. Daaromheen wil ik mijn spelers en stafleden persoonlijk benaderen. Hoe je dat doet, verschilt per persoon en per situatie. Soms ga je met iemand in gesprek, soms juist niet en af en toe volstaat non-verbale communicatie. Ook daarvoor geldt dat ik naar de persoon en zijn achtergronden kijk en niet zozeer naar zijn nationaliteit. Geef je iemand in een groepsbespreking op zijn donder, of doe je dat in een persoonlijk gesprek? Laatst miste een speler van ons een kans voor open doel. Schoorvoetend maakte hij zijn excuses naar mij toe. In plaats van hem af te vallen in de kleedkamer, sloeg ik een arm om die jonge gast heen. Ik legde hem uit dat dit bij topsport hoort. Zijn excuses waren niet nodig. Ik vind het veel boeiender om te zien hoe hij met deze tegenslag om zou gaan. Een week later was hij weer beslissend. Een aai over zijn bol en een bevestigend knikje was voldoende.

Taal
Als ik naar mijzelf kijk, hoop ik de Nederlandse taal beter onder de knie te krijgen. Ik vind dat getuigen van respect voor het land waarin je werkt. Het is voor mij een voorrecht om in zo’n sportminded land als Nederland te werken. Hoewel iedereen in Nederland perfect Engels lijkt te spreken, hoop ik verbaal vaardiger te worden in het Nederlands. 

Volgende keer het antwoord op de vraag van Thomas Letsch aan Jac Orie, schaatscoach:
Zeg je Nederland, dan zeg je natuurlijk schaatsen. En zeg je succesvolle Nederlandse schaatscoaches, dan zeg je onder meer Jac Orie. Als hoofdtrainer in de voetbalwereld, kan ik putten uit ontzettend veel en gevarieerde oefenstof. Hoe zit dat in de schaatswereld? Hoe houd je de oefenstof, los van je schaatsspecifieke training, krachttraining en fietsen, gevarieerd en aantrekkelijk voor de atleten? En welke ontwikkelingen heb jij gezien qua oefenstof binnen de schaatswereld?