door: Leo Aquina | 10 maart 2022
“In vrijwel alle gemeenten zijn sport- en preventieakkoorden gesloten, maar dat kan gemakkelijk bij mooie woorden en goede bedoelingen blijven,” zegt Jan Janssens, die als sportformateur in acht verschillende gemeenten bij het opstellen van de sportakkoorden betrokken was. Met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen op 16 maart spreken we Janssens over sportbeleid op lokaal niveau. Een stemadvies als het gaat om sportbeleid valt moeilijk te geven: “Kijk in de verkiezingsprogramma’s niet naar de mooie woorden, maar vooral naar de concrete invulling van de sportparagraaf.”
Naar aanleiding van het Nationale Sportakkoord uit 2018 zijn er de afgelopen jaren in bijna alle gemeenten sportformateurs werkzaam geweest. “Elke gemeente kon zo’n formateur aanstellen om zoveel mogelijk partijen bij elkaar te brengen, samenwerkingsverbanden te smeden en nieuwe initiatieven te nemen om lokaal invulling te geven aan het landelijk sportakkoord,” legt Janssens uit. “Voor die sportformateurs hield het werk op als er een lokaal sportakkoord lag. Dat eindigt dus in papier. Vanzelfsprekend wordt er wel vooruitgelopen op de uitvoering van de plannen, maar daar heeft de sportformateur geen rol meer in en ik merk dat er tussen papier en daadwerkelijke realisatie nog het nodige verschil zit.”
Als een van de redenen dat er tot nog toe lokaal vaak weinig met de sportakkoorden is gebeurd, noemt Janssens de coronapandemie: “De meeste sportakkoorden dateren van net voor de coronacrisis. Andere werden in de eerste zomer van de pandemie afgerond. De sport kwam door corona in de problemen en je zou denken dat de net gevormde netwerken werden ingezet om die het hoofd te bieden, maar je merkte eigenlijk juist dat er een soort verlamming optrad.”
“In bijna alle lokale sportakkoorden zijn wel partijen aangewezen om een coördinerende rol te vervullen, maar daar moeten ook middelen voor worden vrijgemaakt"
Sportregisseur
Wat moet er volgens Janssens gebeuren om die uitvoering ook echt van de grond te krijgen? ”Het gaat niet vanzelf, dus er moet gestimuleerd en gecoördineerd worden”, zegt hij. “In veel gemeenten hebben de buurtsportcoaches daar een rol in, maar lang niet overal. Frappant om in dat verband te noemen is de gemeente Voorschoten, waar ik zelf woon. Ik las in twee verkiezingsprogramma’s dat buurtsportcoaches een rol kunnen spelen bij de uitvoering van het lokale sportakkoord, maar Voorschoten is nu juist een van de weinige gemeenten waar helemaal geen buurtsportcoaches zijn. Daaruit blijkt wel hoeveel belang die partijen hechten aan lokaal sportbeleid. Er is gewoon een paragraaf uit een landelijke partijrichtlijn in het lokale programma opgenomen zonder te kijken hoe de situatie er eigenlijk voorstond.”
Indien aanwezig, kunnen buurtsportcoaches wel degelijk een coördinerende rol spelen, maar daar zitten ook haken en ogen aan. “Ze zijn daar niet allemaal toe in staat,” aldus Janssens. “Veel buurtsportcoaches organiseren op wijkniveau activiteiten om kinderen aan het sporten te krijgen. Daar is niets mis mee, maar veel verenigingen en commerciële sportaanbieders zijn daar ook mee bezig, dus dan wil het ook nog wel eens gebeuren dat er nieuw aanbod naast bestaand aanbod wordt neergezet.
Van buurtsportcoaches die vooral zijn aangesteld om zelf activiteiten te organiseren, mag je misschien ook niet verwachten dat ze de samenwerking tussen sport, welzijn, zorg en onderwijs gaan organiseren.” Om ervoor te zorgen dat dit wel gebeurt, pleit Janssens voor gemeentelijke sportregisseurs die de sportakkoorden verder brengen: “In bijna alle lokale sportakkoorden zijn wel partijen aangewezen om een coördinerende rol te vervullen, maar daar moeten ook middelen voor worden vrijgemaakt, een potje geld en mensen die uren ter beschikking krijgen om zich daarmee bezig te houden.”
Sportraden
Mede als gevolg van de lokale sportakkoorden, zijn er in veel gemeenten lokale sportfora opgezet. Het doet Janssens denken aan een bestaand fenomeen dat op veel plekken uitgestorven leek. “Veel van die sportplatformen lijken nog te veel op de traditionele sportraden die er in de jaren zeventig en tachtig waren. Daarin waren alleen de verenigingen vertegenwoordigd en zij hadden daarmee een instrument om hun belangen te behartigen. Die sportraden zijn in de meeste gemeenten ter ziele gegaan. Ze waren er eigenlijk alleen voor de traditionele sport en de sport van nu is veelvormig.”
"Kijk vooral in welke verkiezingsprogramma’s het over de uitvoering gaat. Hoe denken partijen over concrete zaken die relevant zijn voor die specifieke gemeente"
De nieuwe wereld vraagt om een nieuwe invulling, zo betoogt Janssens: “Tot mijn verbazing zie ik nu op veel plekken sportraden komen die wel heel erg doen denken aan die oude sportraden. Op die manier verzuim je om een groot deel van de sportsector en bijvoorbeeld ook het onderwijs erbij te betrekken. Commerciële sportaanbieders zijn niet alleen de grote sportscholen. Het zijn ook zzp'ers en kleine bedrijven die lokaal prachtige initiatieven ontplooien. Ook die partijen hebben een plaats in het netwerk en spelen een belangrijke rol in het lokale sportaanbod. Je moet een lokale sportraad dus breed samenstellen, dan ontstaan er binnen het netwerk kruisbestuivingen.”
Terug naar het stemadvies. Janssens: “Vooropgesteld, ik denk dat voor de meeste mensen het lokale sportbeleid niet doorslaggevend is bij hun stembusgang, maar als je er belang aan hecht en je wilt het meenemen in de afweging, kijk dan vooral in welke verkiezingsprogramma’s het over de uitvoering gaat. Hoe denken partijen over concrete zaken die relevant zijn voor die specifieke gemeente. Daaraan lees je af welke partijen lokale sport serieus nemen. Dan kun je in de ene gemeente links uitkomen en in de andere gemeente rechts.”
Voor meer informatie: 'Gemeenteraadsverkiezingen: Sport en bewegen belangrijk voor een gezonde en energieke gemeente'