door: Leo Aquina | 3 februari 2022

We moeten in Nederland zuinig omspringen met ruimte, want we hebben het niet in overvloed. Hoe zorgen we ervoor dat sport niet over het hoofd wordt gezien als de ruimte wordt verdeeld? Rens van Kleij richtte daartoe samen met Thecla van Dijk het adviesbureau ‘Sport en Ruimte’ op. Zij adviseren met name gemeenten als het gaat om het integreren van sport in de openbare ruimte. Begin januari hield Van Kleij samen met zijn collega’s een spreekuur voor de Vereniging Sport en Gemeenten getiteld 'Van sportparken naar duurzame community parken'. Met Sport Knowhow XL neemt hij een aantal thema’s door die tijdens het spreekuur aan bod kwamen.

“Wij werken op het snijvlak van sport en ruimtegebruik”, vertelt Rens van Kleij. “Thecla van Dijk is landschappelijk vormgever en stadsocioloog. Zij hield zich bezig met gebiedsontwikkeling en het viel haar op dat sport en bewegen daarbij eigenlijk nooit op de agenda stond. Ik ben van huis uit bewegingswetenschapper en ik was vooral werkzaam als sportadviseur voor gemeenten. We hebben elkaar getroffen op het snijvlak van openbaar ruimtegebruik en sport. Sinds een paar jaar werkt ook Wouter Stuive bij ons. Hij is civiel technicus en brengt uit die hoek expertise mee. Ik kan wel praten over klimaatneutrale velden, maar hij kan ze ook realiseren. Met zijn drieën hebben we een mooie synergie.”

Vitale sportparken
Sport en Ruimte adviseert met name gemeenten op het gebied van sport en openbare ruimte en daarbij gaat het veelal om sportparken. De plek en de toegankelijkheid van die sportparken verandert. Van Kleij: “Toen wij vroeger naar school gingen, had je traditionele sportparken met een grote slotgracht waar je omheen moest fietsen. Dat ontwikkelt naar vitale sportparken die meer open staan en waar verschillende functies met elkaar worden vermengd. Het gaat niet meer specifiek alleen om die voetbalclub, maar ook om het groen waarin je kunt wandelen en plekken die zijn ingericht voor allerlei andere vormen van sport en beweging. De druk op ruimte is zo groot dat je parken niet meer exclusief voor sport kunt inrichten. We kijken verder dan verenigingen, vandaar dat we spreken van 'communityparken'. En de duurzaamheidscomponent is iets waar je met de huidige klimaatopgave simpelweg niet meer omheen kunt. Dan gaat het bijvoorbeeld over de hitte van kunstgrasvelden, of over wateropvang, maar het kan ook gaan over biodiversiteit.”

Een van de thema’s die in het VSG-spreekuur van Van Kleij aan de orde kwamen, was ‘grenzen aan paricipatie’. Van Kleij: “Daarmee doel ik op de grenzen aan de mate waarin de gemeente andere partijen betrekt bij de inrichting van een sportpark. Natuurlijk is het goed dat er inspraak is, maar dat betekent niet dat iedereen zijn zin kan krijgen. De een wil een sportpark en de ander wil een stiltegebied. Dat kan niet allebei tegelijk.” Een van de grootste problemen bij inspraak en participatie is desinformatie. Van Kleij: “je kunt alleen op een goede manier participeren op basis van feitelijke juistheid. Als ergens veertig bomen worden gekapt voor een sportpark en er komen er zestig terug, kun je niet zeggen dat er veertig bomen verdwijnen. Tegenwoordig met sociale media kan het hard gaan met het selectief verspreiden van alleen die informatie die jou goed uitkomt.” 

Communicatie
Hoe kunnen gemeenten zich bij de besluitvorming wapenen tegen dergelijke desinformatie? Van Kleij: “Je kan niet voorkomen dat mensen met halve waarheden aan de slag gaan. Het is vaak ook onderdeel van de strategie van belangengroeperingen en het ligt veelal buiten je eigen invloedsfeer. Wat je zelf wel kunt doen is zorgen voor heldere communicatie. Je moet de juiste informatie zelf goed openbaar presenteren, bijvoorbeeld op de gemeentelijke website, en je kunt ook met de gemeenteraadsleden afspreken dat alle feitelijk juiste informatie daar is terug te vinden. Het klinkt ouderwets, maar ouderwetse deugdelijke communicatie is wel wat je nodig hebt.”

Een ander thema dat tijdens het spreekuur aan de orde kwam was ‘sportverenigingen niet langer hofleverancier’. Van Kleij licht toe: “Sportverenigingen blijven een belangrijke leverancier van sport en als georganiseerde sport hebben zij ook meteen een stevige voet tussen de deur als belanghebbende partij. Maar als je kijkt naar de manier waarop mensen tegenwoordig sporten en bewegen, dan gebeurt dat steeds meer buiten die traditionele verenigingen om. Mensen hebben appgroepjes om te gaan hardlopen of fietsen. Kinderen gaan BMX-en of skaten in het park. Hoe zorg je er als gemeente voor dat je die partijen ook goed bedient.” 

Sport geen sluitpost
Van Kleij benadrukt dat sport geen sluitpost moet worden op de woningbouwopgave en hij wijst naar een foto die achter hem hangt: “Dit is een ontwerp voor het Bijlmer Sportpark en dat is een mooi voorbeeld. De gemeente Amsterdam hanteert een sportnorm, per nieuwe woning wordt er ruimte gereserveerd voor sport en bewegen. Meer gemeenten hanteren zo’n norm en dat geeft een veel betere positie om ook daadwerkelijk voorzieningen aan te leggen in de openbare ruimte.” 

Van Kleij noemt ook het Inwonerlaadmodel. “In dat model kijk je eerst wat er op dit moment binnen de gemeente aan sportdeelname is onder de huidige inwoners en als je nieuwe woningen bouwt, hanteer je dat als norm voor nieuwe sportvoorzieningen. Dat is natuurlijk wel een beetje behoudend, maar je borgt dat nieuwe inwoners evenveel ruimte om te sporten krijgen, als de huidige inwoners.”

Een open sportpark heeft hekken nodig
Met het thema ‘Een open sportpark heeft hekken nodig”, wil Van Kleij een misverstand uit de weg helpen. “Niemand is erbij gebaat als een scooter wheelies gaat draaien op het hoofdveld van de plaatselijke FC. Aan de andere kant snapt ook iedereen dat een kind met een bal onder zijn arm niet voor een dicht hek bij het sportpark moet komen te staan. Een open sportpark is gebaat bij hekken om de verschillende doelgroepen van elkaar te scheiden. Dat kun je ook doortrekken naar de beheertaken. De vereniging is verantwoordelijk voor het beheer van de velden achter de hekken, maar de openbare ruimte valt onder de publieke verantwoordelijkheid.”

Van Kleij merkte dat de druk op ruimte tijdens het spreekuur het belangrijkste hangijzer was waarmee beleidsmedewerkers bij gemeenten worstelen. “De woningbouw manifesteert zich nadrukkelijk, maar eigenlijk moet je sport en bewegen in de openbare ruimte op dezelfde manier hardmaken. Naast een bouwnorm, helpt het enorm om ook een sportnorm te hebben.”

Voor meer informatie: www.sportenruimte.nl