door: Leo Aquina | 27 augustus 2020

“Coaches leren in hun opleiding alles over techniek en tactiek, maar er wordt nauwelijks aandacht besteed aan de interpersoonlijke aspecten van coaching”, zegt Jean Côté. De Canadese bewegingswetenschapper en professor aan de Queen's University in Kingston, Ontario, doet al 25 jaar onderzoek naar de manier waarop psychosociale aspecten van invloed zijn op sportprestaties, sportdeelname en persoonlijke ontwikkeling, de zogenaamde drie p’s: Performance, Participation en Personal development. Hij richtte Transformational Coaching for Sport (TC4S). Met dat bedrijf wil hij de wetenschappelijke kennis over transformationele coaching naar de praktijk brengen. Hij wil coaches leren verder te kijken dan spelsituaties en tactieken. TC4S werkt wereldwijd voor diverse sportbonden. Op 11 september geeft Côté een workshop voor de Dutch Basketball Coaches Association. Met Sport Knowhow XL praat hij uitgebreid over zijn werk.

Jean Côté deed in het verleden veel onderzoek naar de ontwikkeling van (top)sporters. “Het is belangrijk om je te realiseren dat toptalenten niet veel verschillen van andere kinderen, maar toch ontwikkelen we vaak heel andere sportprogramma’s voor die talenten. We trainen jonge kinderen vaak alsof het al echte topsporters zijn en dat is helemaal nergens voor nodig.”

Opgebrande talenten
Volgens Côté leidt vroege specialisatie en op prestatie gerichte topsportdiscipline vaak tot blessures en kinderen die vanwege motivatieproblemen afhaken: “Er wordt tegenwoordig veel nadruk gelegd op vroege specialisatie. Het idee is: hoe vroeger je daarmee start, hoe beter je wordt. Maar dat idee doet meer slecht dan goed. Kinderen zijn geen volwassen topsporters. Kinderen denken niet aan lange termijndoelen. Een tienjarige denkt niet verder dan morgen. Om kinderen gemotiveerd te houden, moet je zorgen dat ze plezier hebben, zodat ze morgen terugkomen naar het sportveld. Dat wil niet zeggen dat je ze onderweg niet ook allerlei technische vaardigheden kan bijbrengen, maar als alleen daar de nadruk op ligt, verdwijnt het plezier. Er is een subtiele balans tussen het herhalen en inslijpen van techniek aan de ene kant en spelplezier en motivatie aan de andere.” 

Wat zegt Côté tegen coaches die vinden dat talenten de top niet kunnen halen als zij zich niet al op zeer jonge leeftijd specialiseren? “Coaches moeten creatief zijn. Ik zeg niet dat kinderen niet mogen sporten, juist wel. Laat ze sporten en vind manieren om ze te blijven motiveren terwijl je ze spelenderwijs vaardigheden bijbrengt. Te veel en gespecialiseerde training is een risico. Het leidt tot blessures en afhakers, daar is afdoende wetenschappelijk bewijs voor. Als een land puur naar de medaillespiegel kijkt op de Olympische Spelen en de blessures en de te vroeg opgebrande talenten slechts beschouwt als collateral damage, werkt vroege specialisatie misschien. Ik ben er echter van overtuigd dat je dezelfde resultaten kunt bereiken met een andere benadering en ook daarvoor is inmiddels genoeg wetenschappelijk bewijs.”

Andere eisen in het turnen
Côté noemt de turnwereld als voorbeeld. Niet alleen in Nederland, maar internationaal is er veel ophef omdat zeer jonge talenten veelal worden onderworpen aan zware trainingsregimes. De wetenschapper spreekt van toxic coaching: “Er wordt een omgeving gecreëerd die niet gezond is voor jonge kinderen. Tot een jaar of veertien is dat helemaal nergens voor nodig. Natuurlijk is het goed dat kinderen veel sporten, maar het plezier moet op die leeftijd voorop staan. Probleem is natuurlijk wel dat dit alleen opgaat voor sporten waarin je de top bereikt als volwassene. Turnen is wat dat betreft lastig. Door de eisen die aan de sporters worden gesteld, bijvoorbeeld op het gebied van flexibiliteit, komen kinderen al veel te jong aan de top. De turnsport moet op zoek naar nieuwe eisen. Je moet de sport zo inrichten dat het halen van de top alleen kan als je volgroeid bent. Dat is een grote uitdaging.”

Met zijn Transformational Coaching for Sport (TC4S) model richt Côté zich op de relatie tussen coach en atleet: “Uit allerlei onderzoeken blijkt dat een belangrijke rol te spelen als het gaat om de drie p’s. Coaching gaat niet alleen om het bijbrengen van technische en tactische vaardigheden. Om een excellente coach te zijn, moet je op een goede manier met sporters kunnen communiceren. Wij hebben voor TC4S de principes van transformationeel leiderschap toegepast in coaching, wat immers ook een vorm van leiderschap is.”

Onderzoek wereldwijd
Côté en zijn collega’s pasten hun model in de praktijk toe bij onder meer de internationale roeifederatie FISA, het Italiaans Olympisch Comité CONI, Soccer USA, Soccer Canada en de Zweedse nationale sportfederatie. De wetenschappers hebben een coderingssysteem ontwikkeld, waarmee zij het gedrag van coaches in kaart kunnen brengen. Dat systeem dient als onderzoeksinstrument. Côté: “Voor onderzoek hebben we gedurende een seizoen trainingen gefilmd en coaches toegerust met een microfoon. Met het coderingssysteem brachten we het gedrag in kaart. Aan de hand van vragenlijsten voor de sporters konden we de invloed van de verschillende typen gedrag meten.”

Côté gebruikt het coderingsysteem ook bij de begeleiding van coaches: “Iedere sport heeft een eigen vocabulaire en coaches kunnen daarin prima met elkaar over tactiek en techniek praten. Maar als het over gedrag en relaties gaat, de zogenaamde soft skills, staan ze met de mond vol tanden. Iedereen vindt het belangrijk, maar niemand weet wat het is. Met ons model willen we coaches een kader geven en een vocabulaire waarmee ook dit inzichtelijk wordt. Op die manier kunnen coaches hun gedrag analyseren en verbeteren.” 

De workshop die Côté geeft voor de Dutch Basketball Coaches Association vormt voor de deelnemers het startpunt om hiermee aan de slag te gaan. Côté is op dit moment bezig om het coderingsysteem te simplificeren, zodat sportorganisaties er zelf zonder hulp van de wetenschappers mee aan de slag kunnen gaan. “Op dit moment is het systeem daarvoor te complex, dus we werken aan een soort ‘light’ versie omdat we het systeem graag in de handen van de gebruikers leggen. We moeten het niet te simpel maken, want dan schiet het zijn doel voorbij, maar observatie is de beste manier om je te verbeteren.“

Voor meer informatie over Jean Côté: klik hier en/of volg hem op Twitter