door: Nelleke van der Heiden | 27 februari 2020

Er speelt van alles in de maatschappij waar ook sportbonden en sportverenigingen mee te maken krijgen. Remco Hoekman - mededirecteur van het Mulier Instituut en voorzitter van de Europese sportsociologenorganisatie EASS - gaf daar onlangs zijn visie op bij de kick-off van het RINGS-project van het Europees Olympisch Comité (EOC).

Met dat project, dat de komende tweeënhalf jaar loopt, wil het EOC samen met de nationale olympische comités onderzoeken wat nodig is om strategisch beleid te ontwikkelen en moderniseren, zodat sportbonden en sportverenigingen zich kunnen aanpassen aan de veranderende maatschappij. En daar ligt nog  een schone taak voor de NOC’s want de sport heeft van nature een traditionele inslag. De sector “is niet heel erg van verandering en innovatie en gaat niet zo snel buiten de gebaande paden”, aldus Remco Hoekman.

DESTEP-analyse
Het ideale evenwicht tussen de maatschappij in het algemeen en de sport in het bijzonder past precies bij Hoekman en het Mulier Instituut, dat regelmatig onderzoek doet naar deze thematiek. Om een idee te krijgen van de megatrends in Europa die van invloed zijn, gebruikte hij een DESTEP-analyse. Dan kijk je naar demografische, economische, sociaal-culturele, technologische, ecologische en politieke invloeden.

Om met het demografische aspect te beginnen: de bevolking veroudert, er komen meer andere culturen bij en we zijn veel meer bezig met gezondheid. Hoekman: “De sport moet een breder publiek dienen. Sportclubs en -bonden moeten een slag maken om ook aanbod voor ouderen te hebben. Dat kan betekenen dat ze niet meer alleen moeten vasthouden aan oude competitievormen maar ook de recreatieve sporter moeten gaan bedienen. Ga op zoek naar meer mogelijkheden, denk aan open clubs, waar sterk wordt ingezet op aanbod voor niet-leden, kijk of je je accommodatie voor andere groepen kunt openstellen.”

Toegevoegde waarde sportbonden
Ook technologische ontwikkelingen hebben onmiskenbaar invloed op de sport. “Iedereen kan zelf een competitie opzetten, daar heb je geen bond voor nodig, dat doe je gewoon met vrienden. Fitness kan ook gewoon thuis. En je kunt thuis op je racefiets allemaal koersen rijden.” Zo maar wat voorbeelden die je doen nadenken over de positie van sportbonden en de toegevoegde waarde van sportbonden voor de leden, zegt Hoekman.

Economische trends? “De sportsector is sterk afhankelijk van lidmaatschapsstructuren en loterijgelden. En met dat laatste is de sport afhankelijk van iets wat de overheid niet stimuleert. Dat zorgt voor een wat ongemakkelijke situatie.” Hoekman ziet ook een andere ontwikkeling: “De economische verschillen binnen Europa zijn groot en binnen een land tussen rijk en arm ook. Dat heeft invloed op het sportlandschap en de toegankelijkheid van sport voor iedereen. In Nederland zijn er vangnetten voor wie geen sport kan betalen, maar dat is niet in alle landen zo.”

Aandacht nodig voor inclusiviteit
Een andere belangrijke (sociaal-culturele) factor voor de sport vormen de vrijwilligers. Het wordt steeds lastiger om goede vrijwilligers te vinden die je aan je club kunt binden en tegelijkertijd wordt er steeds meer van hen verwacht. Hoekman geeft verder aan dat inclusiviteit ook nog echt aandacht vraagt in de sport. Hoe ban je racisme, hoe zorg je dat mensen uit de LHBTI-gemeenschap zich thuis voelen bij je club?

De verhouding tussen de sport en de maatschappij is op verschillende manieren relevant, legt Hoekman uit. Enerzijds is het een spiegel. Wat in de maatschappij breed speelt, zie je onherroepelijk ook terug in de sport. Maar, zegt Hoekman, de sport kan ook een maatschappelijke betekenis hebben en een instrument zijn om maatschappelijke problemen aan te pakken. Dit vraagt wel wat van de sector in het waarborgen van een veilig sportklimaat, goed sportbestuur, professionalisering en aandacht voor specifieke doelgroepen. 

Aan de slag
Als Hoekman zo schetst wat er allemaal speelt, is het duidelijk dat de sportverenigingen en sportbonden aan de slag moeten. Het doel van zijn presentatie aan de NOC’s was om helder te maken dat de wereld verandert en hoe dit wat anders vraagt van sportorganisaties. Aan de NOC’s de taak om de achterban voldoende te ondersteunen en aan te sturen, zodat zij aansluiting houden bij de veranderende omgeving. Dit raakt ook aan de professionalisering van de sector.

Moet het roer helemaal om? Wat Hoekman betreft niet en dat heeft hij de NOC’s ook meegegeven, maar er moet wel wat gebeuren. “De sportverenigingen en sportbonden vormen nog steeds het fundament van de sportsector. Maar bonden en clubs moeten de ogen niet sluiten voor alles wat om hen heen gebeurt en daarop inspelen. Het mag soms wel wat innovatiever. Verder is het van belang de aansluiting met de samenleving goed te houden en je ook te richten op nieuwe doelgroepen en zorg te dragen voor een positief en veilig sportklimaat.” 

Voor meer informatie: EOC en Mulier Instituut