door: Leo Aquina | 27 februari 2020 

"Een nieuw lente, een nieuw geluid." Huibert Brands citeert de beroemde dichtregel van Herman Gorter met een lach. Als adviseur Bestuurlijke Ontwikkeling bij NOC*NSF hield Brands zich de afgelopen maanden bezig met de ontwikkeling van de nieuwe Code Goed Sportbestuur. Deze code wordt komend voorjaar voorgelegd aan de Algemene Ledenvergadering van de sportkoepel. In de eerste week van de lente - vanaf 21 maart - staat de code centraal tijdens de eerste 'Week van Goed Sportbestuur'. 

De huidige Code Goed Sportbestuur stamt uit 2006. Destijds stelde een 'Commissie Goed Sportbestuur' onder voorzitterschap van Jan Loorbach 'De 13 aanbevelingen voor Goed Sportbestuur' op, met als ondertitel: 'Pas toe of leg uit!' Waarom is er nog maar veertien jaar later alweer behoefte aan een nieuwe code? Huibert Brands: 

"Destijds was een gedragscode voor een sector een betrekkelijk nieuw fenomeen. In andere sectoren zag je hetzelfde gebeuren, bijvoorbeeld met de Code-Tabaksblat in het bedrijfsleven. De Commissie voor Goed Sportbestuur richtte zich in eerste instantie op de instituties. Dat we nu toe zijn aan een herijking van de code betekent niet dat de oude code niet goed was, maar er is behoefte aan verbreding.  Daarbij moet je denken aan thema's als duurzaamheid, de maatschappelijke rol van verenigingen, maar ook ondermijnende zaken als matchfixing en seksuele intimidatie. Daar moeten we als sector iets aan doen."

EU work plan for sport 
Uitgangspunt voor de nieuwe code noemt Brands de definitie die de Europese Unie geeft voor Goed Sportbestuur in het 'EU work plan for Sport uit 2013': 'Governance in sport is the framework and culture within with a sports body sets policy, delivers its strategic objectives, engages with stakeholders, monitors performance, evaluates and manages risk and reports to its constituents on its activities and progress including the delivery of effective, sustainable and proportionate sports policy and regulation.' Brands vult aan: "Uiteindelijk is het een kader waarbinnen belangen en doelstellingen van de (sport)organisatie op een transparante en verantwoorde manier tot stand worden komen."

Slecht bestuur
Is er in Nederland eigenlijk sprake van slecht sportbestuur? Brands: "Overal waar wordt bestuurd kom je slecht bestuur tegen. Natuurlijk hebben we ook om ons heen gekeken, in andere sectoren en in de internationale sportwereld en we mogen constateren dat we in Nederland best een hoge standaard hebben. Dat neemt niet weg dat we ook in Nederland het risico lopen op criminele inmenging. Neem het voorbeeld van een voetbalvereniging waarin mensen zich in het bestuur mengen met doelstellingen die het belang van de organisatie schaden. Een van de zaken waaraan de code aandacht besteedt is bijvoorbeeld het zorgvuldig omgaan met de selectieprocedure van bestuurskandidaten."

De nieuwe code gaat een stapje verder dan de oude. Brands: "We kijken nadrukkelijker naar de maatschappelijke rol van de organisatie. In de vorige code stond wel dat je als bestuurder verantwoordelijk bent voor zaken die in jouw context plaatsvinden, maar nu keren we het ook om. Als sportorganisatie heb je ook een verantwoordelijkheid naar buiten toe. Hoe draag je dat uit en welke initiatieven neem je op dat gebied?" 

Publiek debat
De huidige Code voor Goed Sportbestuur werd opgesteld door de Commissie Loorbach. Hoe is de nieuwe code tot stand gekomen. Brands: "We zijn in 2018 in samenwerking met Universiteit Utrecht en Kenniscentrum Sport begonnen met een startconferentie waarvoor we zoveel mogelijk mensen uit de sportsector hebben uitgenodigd. Die hebben we de vraag voorgelegd waarover een nieuwe code goed sportbestuur zou moeten gaan. In 2019 hebben we vervolgens  twee symposia georganiseerd, samen met bonden en vertegenwoordigers uit de sector. Alles bij elkaar hebben we zo'n 150 mensen op bezoek gehad en naar aanleiding daarvan hebben we de eerste principes opgesteld. Die hebben we verder uitgewerkt in een stuurgroep met vertegenwoordigers van NOC*NSF, acht sportbonden, de Universiteit van Utrecht en het ministerie van VWS." 

"Aan de hand daarvan hebben we een tekstvoorstel opgesteld dat we hebben voorgelegd aan veertig sportbestuurders." Het tekstvoorstel met de aanvullingen van de sportbestuurders is nog niet definitief. Brands: "We weten wel al waar het naartoe gaat, maar we willen tijdens de Week van Goed Sportbestuur ook nadrukkelijk het publieke debat voeren."

Handhaving
Hoe zorgt NOC*NSF ervoor dat sportorganisaties zich straks ook gaan houden aan de nieuwe code? Brands: "We leggen de code ter inspiratie voor aan de hele sportsector, maar we kunnen hem als NOC*NSF alleen aan onze leden opleggen. Sportbonden moeten voldoen aan minimale kwaliteitseisen, voordat ze een subsidieaanvraag bij NOC*NSF kunnen doen en ze moeten de code onderschrijven. Verenigingen vallen niet direct onder NOC*NSF, maar onder de bonden. De bonden moeten hun verenigingen dus inspireren. Voor de rest van de sector is het een document waarvan we hopen dat we ermee in gesprek komen. We hebben daarover al informeel contact met organisaties als Sportkracht12, ondersteunende sportorganisaties en het Platform Ondernemende Sportaanbieders."

Filmfestival
De nieuwe code wordt tijdens de Week van Goed Sportbestuur tegen het licht gehouden, maar de week is ook nadrukkelijk bedoeld om te inspireren. Brands: "We hebben een breed programma met aandacht voor opleidingen, werving en selectie, ontwikkeling van verenigingsdemocratie, maar ook bijvoorbeeld supervisie." De week wordt afgesloten met een Sport Governance Film Festival. "Daar staat een aantal mooie films over zaken die in de sport voorkomen op het programma, met paneldiscussies over de onderwerpen. Een van de films is Turn! die binnen de turnwereld heeft geleid tot de nodige discussie. De KNGU pakt die problematiek nu op en dat is precies wat we uiteindelijk ook met de Code Goed Sportbestuur willen bereiken."

Voor meer informatie: Week van Goed Sportbestuur