door: Jacqueline Kronenburg | 18 oktober 2018

Jens Sejer Andersen - de Deense directeur van Play the Game, een organisatie die zich bezighoudt met het bevorderen van integriteit in de sport - was keynote-spreker tijdens het symposium ‘Goed sportbestuur, wat nu?’, onlangs in Utrecht gehouden en georganiseerd door Universiteit Utrecht, NOC*NSF en Kenniscentrum Sport. Play the Game is de inspirator van een Europese governance benchmark in de sport. 

De ervaring van Jens Sejer Andersen is dat alleen al het actualiseren van een good governance code het onderwerp relevant houdt. Hij betoogde daarom op het symposium in Utrecht dat het zaak is om dit punt constant op de agenda te houden. “En niet eens in de veertien jaar, zoals nu in Nederland”, stak hij zijn kritiek niet onder stoelen of banken. “De sportwereld kan en moet dit niet alleen doen. De buitenwereld verwacht geloofwaardigheid.”

Consequenties
Andersen spreekt over overheden die subsidies geven, sponsoren die marketingbudgetten beschikbaar stellen en sportliefhebbers die graag eerlijke sport zien. “Al die stakeholders hebben een mening over goed sportbestuur. Als het handelen van een sportbestuur hen niet bevalt, dan kan dat consequenties hebben: minder subsidie of andere steun, het terugtrekken van sponsors en het verdwijnen van ‘fans’ en leden.”

De directeur van Play the Game vindt de geloofwaardigheid van sportaanbieders enorm belangrijk: wie vindt dat hij of zij recht heeft op publiek geld, heeft ook recht op de verwachtingen die de belastingbetalers hebben van de manier waarop je je gedraagt. Zijn advies daarom: gebruik subsidies wijs. “Het gaat verder dan het kortetermijnbelang van je eigen sport. De sport beroept zich altijd op haar maatschappelijke rol in het kader van gezondheid, normen en waarden, een fitte jeugd en ga zo maar door, maar wees je ervan bewust dat je ook een verantwoordelijkheid hebt richting diezelfde maatschappij en dat je in constante dialoog met je stakeholders moet zijn.”

Balans tussen zelfregulering en wettelijk kader
Andersen vindt het niet eenvoudig om Nederlanders advies te geven over de herijking van hun code goed sportbestuur, toch doet hij een poging: “Vind de balans tussen zelfregulering en een wettelijk kader. Ik ben mijn hele leven erg voor de vrijheid van vereniging geweest, maar ik vind bovendien dat je vanuit die vrijheid je ook gebonden dient te voelen door wat de maatschappij van je vraagt. Dat geldt niet alleen voor organisaties die gebruik maken van publiek geld: ook met investeringen van leden en sponsors moet je als bestuur je verantwoordelijk opstellen en ter verantwoording kunnen worden geroepen. In het slechtste geval loopt het af zoals bij de FIFA, waar de FBI op enig moment binnenviel.”

“Denk aan wat Oscar Wilde zei: ‘I can resist everything, except temptation’”, gaat Andersen verder. “Geld is altijd verleidelijk - het voedt ook verleiding - zeker als het tegen de plinten klotst zoals bij de FIFA. Interne accountability is hierbij zo belangrijk. 
En een andere reden om je governance goed op orde te hebben: het moet veilig voelen om een klacht in te kunnen dienen. Denk aan de Amerikaanse turnsters die seksueel misbruikt werden door hun coach: waarom durfden ze niet daarmee naar buiten te treden? Omdat door de manier waarop de gymnastiekbond was georganiseerd, hun turncarrière in gevaar kwam als ze melding zouden maken.”

Hij noemt meer voorbeelden, zoals de grote politieke invloed op de internationale schaakwereld. In zijn ogen zijn er regels en een goede bestuursstructuur nodig om op een juiste manier met ingewikkelde zaken met meerdere belangen om te gaan. Zelfregulering is volgens hem prima, maar haal wel op tijd de professionals van buitenaf erbij die voor je kunnen instaan. Je komt niet meer weg met de melding dat je jezelf hebt onderzocht en dat je uitstekend hebt gepresteerd. “Externen zullen daar ook over moeten kunnen oordelen en dat bevestigen.”

Langs de meetlat met internationale benchmark
Andersen merkt dat er tijdens het symposium een buzz is ontstaan dankzij het instrument ‘Sports Governance Observer’ dat met onderzoekers uit negen landen is ontwikkeld. 

“Zo’n benchmark geeft inzicht en aanleiding tot discussie. Het is transparant, objectief en de resultaten worden gedeeld met iedereen. We zien steeds meer organisaties die stappen nemen naar meer interne accountability, zoals het IOC, maar de resultaten ervan worden nog niet extern gedeeld. Met de Governance Observer word je met z’n allen onderdeel van een professionele benchmark om jezelf langs de meetlat te leggen en je te laten inspireren.”

De context van jouw land
Er is meer Deens advies voor Nederlandse sportorganisaties en de Nederlandse overheid: “Haal uit het Europese onderzoek de items waarvan je denkt dat daar de meeste winst te behalen valt en die haalbaar zijn in jouw land. Laat je wel inspireren door wat andere landen doen, maar kies oplossingen die passen bij de context van jouw land. Jullie hebben een traditie van dialoog, van elkaar in processen als deze betrekken, van niet zomaar elkaar baantjes bezorgen. In die zin is Nederland al in een vooraanstaande positie.”

In het slot van zijn bijdrage wijst Andersen erop dat je je bewust moet zijn van het belang van een code die ook daadwerkelijk geaccepteerd wordt. “Als je bij de herijking regels gaat bedenken die niemand wil accepteren of kan begrijpen, dan zal je implementatie ook op grote problemen stuiten. Dan bereik je juist een slechtere situatie op het gebied van governance dan je nu hebt: een code die niet aansluit bij de praktijk werkt hypocrisie, vluchtgedrag en bedrog in de hand.”