door: Leo Aquina | 11 juli 2019

"Dat we op het gebied van sport en beweegparticipatie in Lelystad negatief afwijken van het landelijk gemiddelde wisten we al", vertelt Maurice Leeser, directeur-bestuurder van Sportbedrijf Lelystad. Toch, of misschien wel juist daarom, wilde het zelfstandige Sportbedrijf Lelystad, in samenwerking met de Gemeente Lelystad meer inzicht in de cijfers. Parallel aan het landelijke onderzoek naar Social Return On Investment (SROI) uitgevoerd door onderzoeksbureau Rebel en het Mulier Instituut in opdracht van Kenniscentrum Sport, liet Lelystad diezelfde partijen de lokale SROI onderzoeken. Leeser: "Het rendement van investeringen in de sport in Lelystad blijft niet ver achter bij het landelijk gemiddelde. Lelystad is een aparte stad, een zogenaamde new town met een eigen DNA. Met dit onderzoek in de hand kunnen we iedere euro die we hier aan sport en bewegen besteden nog beter legitimeren en onderbouwen."

In het landelijke SROI-onderzoek concluderen de onderzoekers nadrukkelijk dat investeren in sport en bewegen maatschappelijke impact oplevert. Landelijk levert iedere euro die aan sport en bewegen wordt uitgegeven, volgens de door het Kenniscentrum Sport ontwikkelde methodiek, gemiddeld 2,51 euro op aan waarde voor de samenleving. In Lelystad ligt dat rendement op 2,46. Dat maatschappelijk rendement is voor Leeser het argument om met diverse partijen in Lelystad in gesprek te gaan over de nut en noodzaak van meer investeren in sport en bewegen. De uitkomsten van het onderzoek komen opdrachtgever Sportbedrijf Lelystad dus goed uit. In hoeverre was er sprake van onafhankelijk onderzoek? Leeser:

"In dit geval zijn ‘wij van WC Eend niet van WC Eend’. Dit is een onafhankelijk onderzoek door gerenommeerde partijen als het Mulier Instituut en Rebel. We hebben Lelystad laten benchmarken ten opzichte van vergelijkbare gemeenten die op drie factoren een vergelijkbaar profiel hebben: aandeel hoogopgeleiden, gemiddeld besteedbaar inkomen en aandeel inwoners met een niet-westerse migratieachtergrond. Dan zie je dat Lelystad ten opzichte van deze referentiegemeenten achterblijft als het gaat om de gemeentelijke bestedingen in sport en bewegen en achterblijft als het gaat om de Social Return On Investment."

Meerdere beleidsterreinen
Leeser gaat met de cijfers van het onderzoek in de hand in gesprek met diverse partijen in Lelystad. "Dat je met harde cijfers kunt aantonen dat investeren in sport en bewegen maatschappelijk rendement oplevert, is hopelijk voer voor een goede discussie. De positieve maatschappelijke waarde betaalt zich tenslotte uit op vele vlakken, denk aan het sociale domein. Sport kan helpen mensen uit een isolement te halen, het kan helpen bij (re-)integratie op de arbeidsmarkt, het heeft enorme gezondheidseffecten. We gaan dan ook in gesprek met andere beleidsterreinen. De maatschappelijke opbrengsten gaan verder en breder dan uitsluitend de portefeuille van de wethouder sport."

Lelystad investeert jaarlijks 55 euro per inwoner in sport. Landelijk ligt dat bedrag gemiddeld op 61 euro per inwoner. Vooralsnog lijkt Lelystad niet in staat die investeringen op te trekken naar het landelijk gemiddelde. Leeser: "Je moet reëel zijn, we staan aan de vooravond van fikse bezuinigingen. Zo moet er bij de gemeente Lelystad jaarlijks 7 miljoen worden bezuinigd. Als het gaat om investeringen in sport en bewegen zullen we vooral op zoek moeten naar andere financiers. Subsidieverstrekkers, fondsen en het bedrijfsleven."

Meeprofiteren? Mee-investeren!
Los van de krapte op de gemeentebegroting voert Leeser nog een ander argument aan om andere partijen te laten investeren: "Aan sport en bewegen worden steeds bredere maatschappelijke doelen gehangen. Laat de partijen die er de vruchten van plukken dan ook mee investeren. Bedrijven investeren aan de voorkant relatief het minst, maar uiteindelijk levert de investeringen van de gemeente hen heel veel op. Denk aan het verhogen van de arbeidsproductiviteit door gebruik te maken van de sportinfrastructuur en zo de gezondheid en welzijn van werknemers te verbeteren." Concrete projecten kan Leeser in dit stadium nog niet noemen. "Maar we hebben een rondje langs de velden gedaan en er staat een plan in de steigers waar we na de zomer mee aan de slag gaan."

Leeser is blij met het aparte SROI-onderzoek voor Lelystad ten opzichte van de landelijke cijfers omdat het hem beter in staat stelt het sport- en beweegbeleid in te richten op de lokale behoeftes. "Er is in Lelystad minder sport- en beweegparticipatie, terwijl Lelystad wel een beweegvriendelijke omgeving heeft. Daar wordt dus te weinig gebruik van gemaakt. Lelystad heeft relatief veel inwoners met een lage sociaaleconomische status. In dat opzicht is het vergelijkbaar met de grote steden en niet met gemeentes van een gelijke omvang. Een ander aspect waarin Lelystad afwijkt van de landelijke trend is vergrijzing. Op dit moment lopen we achter op het landelijk gemiddelde, maar demografisch kun je al zien aankomen dat we over een paar jaar juist voorlopen. Een dergelijke leeftijdsopbouw heeft invloed op sport- een beweeggedrag en daar willen we beter op in kunnen spelen."

Advies aan andere gemeenten
Leeser weet niet in hoeverre andere gemeenten ook een lokaal SROI-onderzoek hebben laten doen, maar hij raadt het al zijn collega's aan. "Harde cijfers hebben een zachte onderkant. Landelijke gemiddelden kunnen per gemeente andere oorzaken hebben en daarmee zijn er wellicht ook andere beleidsmaatregelen nodig. Wij kunnen onze pijlen specifiek nu beter richten op de zaken die hier spelen."

Voor meer informatie: Investeren in sport en bewegen heeft maatschappelijke meerwaarde