Vakblad over training, coaching, sportrevalidatie en toegepaste sportwetenschap

Sportgericht is hét vakblad over training, coaching, sportrevalidatie en toegepaste sportwetenschap in Nederland en België. Het bestaat al 73 jaar en biedt elk nummer een grote hoeveelheid vakinformatie voor iedereen die werkt op het gebied van top- en wedstrijdsport, bewegen en fitness. De artikelen gaan bijvoorbeeld over inspanningsfysiologie, motorisch leren, kracht- en revalidatietraining, coaching, mentale training, didactiek, functionele anatomie en biomechanica. 

Hanno van der Loo - hoofdredacteur van Sportgericht - licht voor Sport Knowhow XL in de rubriek 'Sportgerichte wetenschap' steeds één van die interessante artikelen eruit en geeft er een beknopte samenvatting van. De volledige versie van het artikel is te lezen via een link onderaan elke samenvatting.

door: Hanno van der Loo

De Tour de France is al weer even voorbij. We hebben genoten van de spanning en de Nederlandse successen, in het bijzonder de derde plaats in het eindklassement van Steven Kruijswijk. Onder het vergrootglas van de media doken halverwege de Tour ook de zogeheten ketonen weer op in het sportnieuws.¹

Ketonen worden ook wel de vierde brandstof genoemd (naast vetten, koolhydraten en eiwitten) en kunnen door het lichaam zelf worden geproduceerd. Ze kunnen echter ook in de vorm van een drankje als voedingssupplement worden gebruikt.

Voedingsstrategie
De Jumbo-Visma ploeg gaf openlijk toe dit voedingssupplement te gebruiken als (klein) onderdeel van hun totale voedingsstrategie. Deze is erop gericht om in het lichaam zoveel mogelijk koolhydraten beschikbaar te hebben op de beslissende momenten in de wedstrijd, zo vertelde technisch directeur Merijn Zeeman. Team Sunweb meldde bij monde van ploegarts Anko Boelens echter juist geen gebruik te maken van het supplement, omdat men niet overtuigd is van de voordelen en omdat het onbekend is wat het gebruik van ketonen op langere termijn voor invloed heeft op het lichaam.

Begin mei waren de ketonen ook al ‘hot’. De NOS meldde toen: ‘Duursporters hebben groot voordeel bij gebruik ketonen’. ² Men baseerde zich op een lang, maar zeker lezenswaardig bericht van de nieuwszender VRT ³, dat weer (mede) gebaseerd was op een wetenschappelijke publicatie ⁴ van een team Leuvense sportwetenschappers onder leiding van prof. Peter Hespel. De onderzoekers simuleerden met hun proefpersonen een etappekoers van drie weken en gaven aan de helft van de groep zowel na elke trainingssessie als kort voor het slapen gaan 25 gram ketonen. De andere helft van de groep kreeg een placebo.

De conclusie van de onderzoekers: het consumeren van ketonen verkleint de kans op het ontstaan van overreaching tijdens een lange periode van zware duurinspanning. Let op: dat is dus een ander effect dan het sparen van koolhydraten waar Merijn Zeeman in zijn toelichting de nadruk op legde. Maar wel een effect dat in de Tour de France (of een andere grote wielerronde) uitstekend van pas zou komen.

Geen hoogvliegers
Nu waren de sporters die deelnamen aan deze studie geen hoogvliegers. Hun gemiddelde maximale zuurstofopname (VO₂max) van 56 ml per kilogram lichaamsgewicht per minuut steekt schril af tegen de 76 tot 86 ml/kg·min die de beste klassementsrenners in de Tour de France halen. ^5,6 Dat maakt het onduidelijk of hun bevindingen ook van toepassing zijn op de deelnemers aan de Tour. Bij Jumbo-Visma lijkt men te denken van wel, mede op basis van hun eigen ervaringen in de praktijk.

Uiteraard wilden we de lezers van Sportgericht ook informeren over dit ‘nieuwe’ voedingssupplement. Daarom zette Jurgen van Teeffelen in ons juninummer ⁷ op een rijtje wat ketonen nu eigenlijk zijn en wat voor effecten ze mogelijk op de sportprestatie zouden kunnen hebben, maar ook wat het verband is met een ander populair nieuwsitem van de afgelopen maanden: het ketogeen dieet.

Veel te vroeg
Van Teeffelen interviewde ook de bovengenoemde professor Hespel, die het nog veel te vroeg vindt om ketonen standaard als hersteldrank voor sporters te gaan inzetten: ‘Sowieso zijn de resultaten helemaal niet relevant voor recreanten die vier keer in de week fietsen: die kunnen genoeg rust nemen en prima herstellen met voldoende koolhydraten en eiwitten in hun voeding. Topsporters? Wellicht, maar dan vooral bij wedstrijden waar overbelasting op de loer ligt, zoals tijdens een grote wielerronde. Belangrijk is dan wel dat ketonen betaalbaar worden en dat de smaak verbeterd wordt, want die is nu nog vreselijk.’

Referenties

1. Sunweb weert ketonen nog, Jumbo niet, 'maar een wonderdrank is het niet'
2. Duursporters hebben groot voordeel bij gebruik ketonen'
3. Ketonen als superbrandstof voor ons lichaam: duursporters kunnen er flink op vooruitgaan
4. Poffé C, Ramaekers M, Van Thienen R & Hespel P (2019). Ketone ester supplementation blunts overreaching symptoms during endurance training overload. Journal of Physiology, 597 (12), 3009-3027.
5. Santalla A, Earnest C, Marroyo JA & Lucia A (2012). The Tour de France: An updated physiologic review. International Journal of Sports Physiology and Performance, 7 (3), 200-209.
6. Bell P, Furber MJ, Someren K van, Antón-Solanas A & Swart J (2017). The physiological profile of a multiple Tour de France winning cyclist. Medicine & Science in Sports & Exercise, 49 (1), 115-123.
7. Teeffelen J van (2019). Zijn ketonen nuttig voor sporters? Sportgericht, 73 (3), 18-22.

Hanno van der Loo (1968) is voormalig tienkamper en studeerde bewegingswetenschappen aan de VU in Amsterdam. Hij werkt als sportwetenschappelijk adviseur, auteur en docent via bureau AdPhys in Boskoop (www.adphysbureau.nl) en is hoofdredacteur en uitgever van Sportgericht (www.sportgericht.nl).

Trefwoorden:
doping
wielrennen
topsport