Sport(beleid) in Vlaanderen in het licht van de allesomvattende wereldwijde uitdagingen
door: Griet Capelle
Als we willen weten hoe het Vlaams sportbeleid er in 2030 uit zal zien, dan moeten we eigenlijk weten hoe de wereld er in 2030 uit zal zien, en hoe dit Vlaanderen zal beïnvloeden. Dan pas kunnen we ons de vraag stellen hoe en waarom we zullen sporten in Vlaanderen in 2030 en welk beleid hier dan gevoerd zou kunnen worden.
Vast staat dat er de komende 10 jaar ook in Vlaanderen heel wat wereldwijde uitdagingen een rol zullen spelen. Zelfs bij een complete omslag in beleid zullen de klimaatsverandering, bevolkingsgroei en verstedelijking zich doorzetten. De gevolgen hiervan zullen ook in Vlaanderen in 2030 al voelbaar zijn. Extreme weersomstandigheden (wateroverlast, hittestress), migratiestromen, schaarste in grondstoffen en watertekort zullen zonder enige twijfel ook in Vlaanderen gaan spelen.
"De stijging van de uitgaven in de pensioenen en de gezondheidszorg die hiermee gepaard gaan, zullen de budgetten nog meer onder druk zetten"
Bijgevolg kunnen we ons voorstellen dat in 2030 een significant deel van het overheidsbudget (Vlaams en Federaal) besteed zal worden aan maatregelen die deze allesomvattende uitdagingen het hoofd proberen te bieden. De focus zal naar alle waarschijnlijkheid liggen op maatregelen voor het tegengaan van overstromingen, de omschakeling naar duurzame energie, het installeren van een circulaire economie, oplossingen voor de migratiedruk…
En dan hebben we het nog niet gehad over de wereldwijde trend die niet te stoppen is en die ook in Vlaanderen voor heel wat uitdagingen zal zorgen, en dat is de vergrijzing.
Door de steeds hogere levensverwachting en de hoeveelheid babyboomers die stilaan de pensioenleeftijd bereiken zullen in 2030 het aantal 65-plussers gelijk zijn aan het aantal kinderen onder de 18 jaar. De stijging van de uitgaven in de pensioenen en de gezondheidszorg die hiermee gepaard gaan, zullen de budgetten van Vlaanderen (en België) nog meer onder druk zetten.
Nog geld en draagvlak over voor sport(beleid)?
Zal er in een land waar het begrotingstekort in 2020 al oploopt tot 10 miljard, in 2030 met al deze extra uitdagingen nog draagvlak en geld zijn om te investeren in sport? In het licht van bovenstaande uitdagingen lijkt sport zelfs niet de moeite te vermelden.
Je zou haast denken dat de sportsector maar beter even in een hoekje kruipt want er zijn wel belangrijkere uitdagingen om aan te pakken in 2030. Niet?
Wel, we kunnen de problemen van vandaag en morgen niet langer aanpakken met de oplossingen van gisteren. Het zijn net deze oplossingen die deze nieuwe problemen hebben veroorzaakt. We zullen dus out-of-the box moeten gaan denken.
Het is hier dat sport en bewegen op de proppen komt. Het slim inzetten van sport en bewegen kan namelijk heel wat positieve effecten genereren in verschillende domeinen van de samenleving. Een gerichte investering kan een hefboomeffect creëren voor heel wat andere uitdagingen in Vlaanderen.
Digitalisering verhoogt de nood aan een sport- en beweegbeleid
Daarenboven zal de digitalisering het nog makkelijker maken om bewegingsarm te leven. Heel wat welvaartsziekten zoals obesitas, hart- en vaatziekten en diabetes zullen bij onveranderd beleid welig tieren. In deze wereld met zijn grote uitdagingen dreigt ook onze mentale weerbaarheid steeds meer onder druk te komen.
"De shift naar preventieve gezondheidszorg zal noodzakelijk zijn en als we slim zijn zal sport en bewegen hier in 2030 een substantieel deel van uitmaken"
Laat sport en bewegen nu net een uitstekend middel zijn om hier een antwoord op te bieden. Ontelbare wetenschappelijke studies hebben positieve effecten van sporten en bewegen aangetoond op heel wat fysieke en mentale aspecten van ons leven. Mocht sport en bewegen een medicijn zijn, dan werd het massaal voorgeschreven voor het voorkomen van obesitas, hart- en vaatziekten, diabetes, burn-out, depressie, stress, ADHD en vereenzaming én het bevorderen van integratie, communityvorming... De shift naar preventieve gezondheidszorg zal noodzakelijk zijn en als we slim zijn zal sport en bewegen hier in 2030 een substantieel deel van uitmaken.
Opgelet voor de gezondheidspolitie
Hier wil ik echter een aantal kanttekeningen bij plaatsen. De technologie zal ons in 2030 nog meer toelaten om allerlei lichamelijke parameters te registreren. Slim omgaan met de data die we hieruit bekomen zal essentieel zijn en dat vooral voor de mentale gezondheid van mens en maatschappij. Het ontstaan van een 'gezondheidspolitie' is een reële bedreiging die we wat mij betreft te allen prijze moeten vermijden.
Het gevaar bestaat dat sporten alleen nog toegelaten is wanneer er geen fysieke risico’s aan verbonden zijn en dan verliest sport ook heel wat van zijn intrinsieke waarde. Waar kan je dan nog eens buiten de lijntjes kleuren, door de modder ploeteren, luidkeels roepen, je emoties kwijt. Het effect van sport op de mentale gezondheid van onze bevolking (zowel voor sporters als de supporters) kan nauwelijks worden overschat.
Ook de sportsector zal zijn verantwoordelijkheid moeten nemen
Al moeten we ook naar de sportsector zelf kijken die erin zal moeten slagen de excessen in zijn sector onder controle te krijgen. Doping, omkoping, seksueel misbruik, de ongelimiteerde macht van de sportbonden, amateurisme, racisme, ongelijkheid, de ecologische voetafdruk en exuberante lonen van voetballers zijn grote uitdagingen waar de sportsector op vandaag nog te weinig antwoorden op biedt. Ook deze sector zal zichzelf moeten heruitvinden om ook in de toekomst relevant te blijven. Waardecreatie door middel van innovatie is ook hier meer dan ooit de boodschap.
"Ik zie een overheid die (...) ook inzet op preventieve gezondheidszorg en het creëren van een warme en gelukkige samenleving waarvan participeren en excelleren in (top)sport en bewegen een wezenlijk deel uitmaakt"
Dus als je mij vraagt hoe het sportbeleid er in 2030 in Vlaanderen uitziet. Dan zie ik een overheid die naast het aanpakken van de gevolgen van de klimaatsverandering, het inzetten op een circulaire economie, het innoveren naar duurzame energie, het vooropstellen van maatschappelijk winst, het uitbreiden van bossen, ook inzet op preventieve gezondheidszorg en het creëren van een warme en gelukkige samenleving waarvan participeren en excelleren in (top)sport en bewegen een wezenlijk deel uitmaakt.
Maar het zou ook helemaal anders kunnen lopen… Aan ons de keuze!
Griet Cappelle (42) is een voormalig topsportster (volleybal) en studeerde af als master lichamelijke opvoeding aan de KULeuven. Sinds 2012 houdt ze zich professioneel bezig met de toekomst van sport, eerst als projectmanager van de sportinnovatiecampus te Brugge en sinds 2016 als toekomstverkenner en innovation designer bij TomorrowLab waar ze (sport)organisaties begeleidt in het uitzetten en implementeren van een toekomstbestendige strategie en organisatie.