26 november 2024
Achtergronden
door: Katja Cardol & Simone van der Bijl
Als sporter heb je er vast ervaring mee: blessures. De ene blessure is wat zwaarder dan de andere. Soms duurt het kort, soms lang en als het tegenzit kan het zelfs het einde van je sportcarrière betekenen. Op het eerste gezicht lijken de tegenslagen alleen fysiek, maar niks is minder waar. Mentaal revalideren ten tijde van je blessures is essentieel voor je herstel. Waarom dat zo is, lees je in dit artikel. En natuurlijk geven we je tips waarmee je je mentale revalidatie een boost kunt geven.
Je kent het wel, je sport is een belangrijk deel van je dagelijkse structuur: je sociale netwerk, uitlaatklep, je identiteit en zelfvertrouwen haal je uit je fitheid en prestaties. Het is dan ook niet zo gek dat blessures een grote impact hebben. Want wie ben je eigenlijk zonder jouw sport? En wat ga je doen op de momenten waarop je eerst sportte?
Als sporters zijn we vaak gewend om door te gaan. We gaan aan de slag! Hard werkend de fysieke revalidatie in. Mentaal gezien speelt er echter veel meer. Het besef van (tijdelijk) verlies brengt een rouwproces op gang: gevoelens van boosheid, machteloosheid en verdriet steken de kop op. Blijven hangen in ontkenning of gevoelens onderdrukken (lees: alleen fysiek revalideren) vertraagt de verwerking. Door gevoelens de ruimte te geven, ontwikkel je psychologische veerkracht. Je kunt geleidelijk de situatie accepteren en meer doen van wat wél gaat.
Hoe ga je om met onzekerheid?
Die veerkracht is er natuurlijk niet zomaar. Langdurige blessures brengen onzekerheid, en vragen zoals 'Kom ik ooit op mijn oude niveau terug?' kunnen de revue passeren. Als sporter wil je leren te accepteren wat je niet kunt controleren en focussen op het hier-en-nu. Stel daarom realistische, kortetermijndoelen die je kunt afvinken. Dat geeft vertrouwen.
Pin je niet vast op één einddoel, zoek oplossingen, vier je (kleine) successen, focus op wat je wel kunt. Natuurlijk, dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Lastig? Verdiep je eens in Acceptance and Commitment Therapy (ACT).
Herschrijf je blessureverhaal
Een belangrijk onderdeel van acceptatie is het blessureverhaal dat jij jezelf en anderen vertelt. Als mens zijn we vaak geneigd om te klagen, het verhaal dat we vertellen is gekleurd door frustratie, angst, de ervaring van mislukking. Door continu dit verhaal te blijven vertellen, voeden we het gevoel van pessimisme, onzekerheid en twijfel. Pas je verhaal eens aan naar een realistische variant, waar ook de positieve elementen van de blessure en het herstel in worden opgenomen, en je de nadruk legt op jouw eigen inzet en doorzettingsvermogen. Deze techniek wordt cognitieve herstructurering genoemd: het actief herzien van je gedachten over jezelf en de situatie. Het veranderen van dit verhaal helpt niet alleen om het praten over je blessure makkelijker te maken, het verhoogt ook je eigen mentale veerkracht en zelfvertrouwen.
Een voorbeeld. Stel dat je steeds aan anderen vertelt dat je vertrouwen begint te verliezen, dan kan het nuttig zijn om het verhaal als volgt te herschrijven: 'Ik ben al maanden bezig met revalideren, het is zwaar en frustrerend. Ik blijf ook kleine stappen maken - ik kan mijn knie weer beter buigen - en zoek naar manieren om mijn lichaam sterker te maken - zo richt ik mij meer op mobiliteit en flexibiliteit - en, oh ja, ik heb ook ontdekt dat ik eigenlijk heel goed kan tekenen (nieuw ontdekte kwaliteit – zie hieronder)!'
Ontdek je kwaliteiten
Het klinkt misschien gek, maar een blessure is ook een kans om je kwaliteiten buiten je sport te ontdekken. Het (tijdelijk) stoppen geeft je ruimte om nieuwe kanten van jezelf te ontwikkelen. Verken nieuwe interesses, breng in kaart wat je belangrijk vindt en energie van krijgt en doe hier meer van, geef extra aandacht aan sociale contacten, kijk of er een sport is die je wel kan beoefenen. Dat is fijn voor nu én voor later. Want geloof ons: deze zelfkennis en periode van trial and error maakt je naast een veelzijdiger mens ook een nóg betere en mentaal sterke sporter. Een concept dat we in de psychologie posttraumatische groei (Tedeschi & Calhoun) noemen.
Zoek steun in je omgeving
Een blessure leidt vaak tot gevoelens van eenzaamheid. Je teamgenoten of tegenstanders gaan door, terwijl jij voor je gevoel stilstaat. Je valt weg van de groep, in een zwart gat (om dat tegen te gaan: zie bovenstaande tips!). De Self- Determination Theory (SDT) benadrukt hoe belangrijk verbondenheid is. Steun van familie, vrienden, coaches en zorgprofessionals helpt om de mentale impact van een blessure te verlichten. Deel je zorgen en twijfels, praat over je gevoelens van onmacht en vraag om hulp. Hoe moeilijk dat ook is. Hoe afhankelijk je je ook voelt.
Kies een paar mensen met wie je openlijk over je gevoelens kunt praten en houd het bij anderen kort en positief (je kunt hiervoor ook een script schrijven, zie de tip hierboven!). Hierdoor voorkom je dat je in negatieve emoties blijft hangen en behoud je mentale energie. Zoek ook sociale activiteiten op als afleiding of om je nieuw ontdekte interesses (zie hierboven) mee te gaan doen!
SportReFlex: voor mentale kracht bij langdurige blessures
Sporten is een belangrijk deel van wie je bent, en blessures kunnen vragen oproepen over je toekomst. Mentaal revalideren is belangrijk om fysiek én mentaal klaar te zijn voor je comeback, hoe deze er ook uitziet. Doorvoel wat je tegenkomt, gun jezelf de tijd, blijf flexibel, ontdek nieuwe kwaliteiten, herschrijf je blessureverhaal en zoek steun.
Herken jij jezelf in dit artikel? Samen met collega Wies hebben wij het traject SportReFlex ontwikkeld om jou, en je coaches, fysio’s en (fysiek) trainers te helpen met de mentale kant van blessureherstel. Zo leer je om, ondanks fysieke uitdagingen, met vertrouwen vooruit te kijken.
Katja Cardol is gespecialiseerd in gezondheids-, medische en sportpsychologie in Hillegom en Leiden. Ze promoveerde op het omgaan met chronische aandoeningen. Uit haar en ander onderzoek blijkt: lichamelijke klachten zorgen ook voor mentale stress. Zij benadert persoonlijke situaties als topsport, met je mentaal fit en jezelf voelen als doel.
Simone van der Bijl is werkzaam als sport- en prestatie, arbeid- en gezondheidspsycholoog in Amsterdam. Ze is gespecialiseerd in psychotrauma en EMDR en werkt veel met high performers die optimaal willen presteren en daarbij te maken krijgen met (langdurige en acute) stress, blessures en de daarbij behorende mentale strubbelingen.
Deel dit bericht:
0 reacties
Nog geen reacties. Wees de eerste!
Voeg je reactie toe
Wij sturen jou één keer per twee weken een e-mail met de belangrijkste opinies en artikelen van Sport Knowhow XL.
