Joop Alberda was van 1992 tot 1996 bondscoach van de nationale herenvolleybalploeg met welk team hij in 1996 olympisch goud in Atlanta won. Na zijn carrière als volleybalcoach was Alberda van 1997 tot eind 2004 technisch directeur van NOC*NSF. Hij was verantwoordelijk voor alle sporttechnische zaken zoals innovatie, begeleiding, faciliteiten en olympische programma's.
Daarna werkte Alberda onder meer voor de Russische voetbalbond, als algemeen manager van de wielerploeg Cervélo Test Team, interim topsportadviseur bij de roeibond, technisch directeur bij de atletiekunie, technisch directeur bij de zwembond en technisch directeur bij de volleybalbond. Ook was Alberda een van de oprichters van NLcoach, belangenbehartiger van trainers en coaches in Nederland.
Medio 2020 publiceerde Joop Alberda samen met een aantal andere prominenten - onder wie Louis van Gaal en prof. Erik Scherder - een pamflet waarin ze het kabinet opriepen om werk te maken van een gezonde samenleving: 'een Nederland waarin een leefstijl met bewegen en sport de norm is, mensen bewuste voedingskeuzes maken en welvaartszieken en ouderdomsziektes zoveel mogelijk worden voorkomen'. Over de hervorming van Nederland in die richting en de positie die sport daarin zou kunnen of moeten innemen, daarover laat Joop Alberda voor Sport Knowhow XL met de nodige regelmaat zijn kritische blik gaan.
Wel leerplicht, waarom geen beweegplicht?
Pubers bewegen steeds minder. In mijn vorige column besprak ik de rol van sportverenigingen, -bonden en NOC*NSF. Deze keer zoom ik in op de rol van de overheid. Sporten en bewegen gaat immers over volksgezondheid en daar hebben we in Den Haag een ministerie voor: Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dat sport en bewegen een geweldige preventieve werking heeft als het gaat om volksgezondheid, is een feit. Als het gaat om pubers, werkt dat effect bovendien nog tientallen jaren door. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de kans dat volwassenen op latere leeftijd (nog) sporten en/of bewegen, veel groter is als zij ermee zijn opgegroeid. De maatschappelijke baten zijn evident.
"Aangezien we toch al een leerplicht hebben, hoeft het niet razend ingewikkeld te zijn om de beweegplicht in de praktijk via het onderwijs vorm te geven"
Toch kunnen we volwassen mensen niet dwingen om te sporten of te bewegen, hoe wenselijk dat vanuit de optiek van de volksgezondheid ook zou zijn. Mensen zijn vrij in hun eigen keuzes en in het huidige tijdsgewricht zijn we allergisch voor dwang. Maar als het om pubers gaat, ligt dat anders. Niet voor niets krijgen jongvolwassenen pas op hun achttiende jaar stemrecht. Niet voor niets is er leerplicht. We geloven dat investeren in een goede opleiding de maatschappij op lange termijn ten goede komt. Pas als zij de leerschool hebben doorlopen, verwerven mensen stemrecht. Analoog daaraan, zouden we een beweegplicht moeten invoeren, een plicht die na het achttiende levensjaar wordt omgezet in een beweegrecht.
Aangezien we toch al een leerplicht hebben, hoeft het niet razend ingewikkeld te zijn om de beweegplicht in de praktijk via het onderwijs vorm te geven. Helaas durft de overheid deze vorm van dwang niet aan. Er wordt veel gesproken over het aantal verplichte lesuren voor gymnastiekonderwijs, maar in de praktijk komt het er veel te weinig van. Een paar jaar geleden gaf toenmalig minister Arie Slob van onderwijs als argument dat de overheid niet kan bepalen hoeveel uur scholen aan bepaalde vakken moeten besteden. Hij stelde beweegonderwijs gelijk aan andere vakken, maar bewegen is niet zomaar een inwisselbaar vak in een onderwijscurriculum.
"Beweegplicht voor kinderen, betekent dus ook de plicht voor de overheid om te zorgen voor sportvoorzieningen"
Beweegplicht is geen onderdeel van leerplicht, het staat op zichzelf. Binnen de leerplicht mag iedereen kiezen hoe het vakkenpakket eruit ziet, zolang je maar voldoet aan de leerplicht. Op dezelfde manier kan de overheid pubers dwingen te bewegen. In welke vorm zij bewegen, mogen zij helemaal zelf weten. Wil je graag competitief sporten, atletiek, schaatsen, zwemmen? In teamverband voetballen, basketballen, volleyballen? Of vind je sport helemaal niets en ga je liever dansen? Die keus is aan het individu. Zo lang je maar voldoet aan de beweegplicht.
Zoals de leerplicht uiteindelijk leidt tot stemrecht, zo leidt de beweegplicht uiteindelijk tot beweegrecht en ook daar ligt een taak voor de overheid. Verplichten wordt faciliteren. Als we alle pubers een goede beweegopleiding hebben gegeven, moeten we er voor zorgen dat zij zich als volwassenen ook daadwerkelijk kunnen beroepen op het beweegrecht. Beweegplicht voor kinderen, betekent dus ook de plicht voor de overheid om te zorgen voor sportvoorzieningen. Zo sla je twee vliegen in één klap.
Joop Alberda