door: Leo Aquina | 7 maart 2019

De onbekende amateurwielrenner Dion Beukeboom deed vorig jaar een aanval op het werelduurrecord van Bradley Wiggins. Het is alsof een lokale clubkampioen op de 100 meter het opneemt tegen de 9,58 van Usain Bolt. Het idee kwam niet van de renner zelf, maar van bewegingswetenschapper Jim van den Berg, die op basis van data had berekend dat Beukeboom de 54,526 kilometer van Wiggins moest kunnen verbeteren. Het duo bereidde zich een jaar lang tot in alle details voor op een recordpoging op hoogte in het Mexicaanse Aguascalientes. Sport- en wetenschapsjournalist Jurgen van Teeffelen schreef er een boek over: Het maakbare uur. "Die recordpoging was het haakje waaraan ik mijn verhaal over de maakbaarheid van een sportprestatie kon ophangen", aldus de auteur. 
 
"Van huis uit ben ik wetenschapper", verklaart Van Teeffelen zijn belangstelling voor het onderwerp. Hij liet zich inspireren door het boek Two Hours: The Quest to Run the Impossible Marathon van Ed Caesar, over het lopen van de marathon onder de twee uur. "Sport met een wetenschappelijke invalshoek, daar wilde ik zelf ook iets mee en toen hoorde ik in de auto op de radio toevallig een interview met een onbekende wielrenner die een poging zou doen om het werelduurrecord te verbeteren. Zijn coach had berekend dat het mogelijk was. Dat triggerde mij om contact te zoeken." 

Zoektocht naar prestatiebepalende factoren
Zoals de subtitel - 'Een zoektocht naar de ultieme wielerprestatie' - al duidelijk maakt, wilde Van Teeffelen een breder perspectief dan slechts een beschrijving van de individuele prestatie. "Het is een zoektocht naar alle facetten die een rol spelen bij wielerprestaties en in het bijzonder dit record." 

Jim van den Berg en Dion Beukeboom gingen op reis in de wereld van windtunnels, vermogens, diepgaan en mentale strategieën en Van Teeffelen reisde mee: "In het boek behandel ik alle terreinen waarop Jim en Dion winst probeerden te boeken aan de hand van gesprekken met deskundigen en wetenschappelijke literatuur." 

Formule
Gevraagd naar zijn meest opmerkelijke bevindingen, noemt Van Teeffelen als eerste het mentale aspect. "De formule voor dat werelduurrecord is simpel. Je kunt uitrekenen welk vermogen iemand nodig heeft om de luchtweerstand te weerstaan. In een windtunnel kun je die luchtweerstand optimaliseren en het vermogen van de renner is voor een groot deel trainbaar." 

Hoe adequaat die formule is, illustreert Van Teeffelen in zijn boek aan de hand van Guido Vroemen, die onder de naam @sportarts op twitter altijd als Tom Dumoulin aan de start verschijnt van een tijdrit angstwekkend goed kan voorspellen op welke eindtijd de Limburger uit zal komen. Daartoe stopt Vroemen simpelweg de relevante parameters in een computerprogramma. 

Mentale experimenten
"Over die formule is iedereen het wel eens, maar dat gaat puur over de fysieke kwaliteiten", aldus Van Teeffelen. "Wat mensen vergeten, is wat voor een verschrikking het is om een uur lang het uiterste van je lichaam te vragen, juist ook omdat je het helemaal in je eentje moet doen." In het boek beschrijft Van Teeffelen verschillende mentale experimenten, waaruit bijvoorbeeld bleek dat het hebben van een tegenstander wielrenners onbewust sneller laat fietsen, geheel los van het fysieke voordeel dat renners in de koers van andere renners kunnen hebben. Dat maakt de ruim 200 rondjes die Beukeboom in zijn eentje op de wielerbaan moest fietsen tot een enorme mentale uitdaging.

Uiteindelijk bleek die uitdaging dan ook te groot. Beukeboom haalde het niet. Door deze informatie prijs te geven, wordt de spanning voor de potentiële lezer geenszins verpest. De spanning zit namelijk niet zozeer in de vraag of dat record er daadwerkelijk komt of niet, maar in de vraag of het echt zo maakbaar is als Jim van den Berg op voorhand dacht. Wie het antwoord daarop wil weten, moet het boek lezen. Van Teeffelen licht een tipje van de sluier op: "Het leek mij een supersimpel record, maar uiteindelijk bleek het enorm complex, dat had ik van tevoren niet gedacht."

Voor meer informatie: Het maakbare uur