door: Leo Aquina | 7 juni 2018
"We hebben in Nederland nog nooit sportbeleid gehad op landelijk overheidsniveau", zegt Jan Dirk van der Zee. Als directeur amateurvoetbal van de KNVB is hij nauw betrokken bij de totstandkoming van het eerste nationale sportakkoord, dat het nieuwe landelijke sportbeleid vorm moet geven. Het ministerie van VWS, de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG), NOC*NSF en een aantal bonden waaronder de KNVB schrijven mee aan het sportakkoord. Eind juni wordt dit bij de finish van de Volvo Ocean Race in Den Haag gepresenteerd. Van der Zee is blij met het belang dat in het sportakkoord wordt gegeven aan sportbonden, vrijwilligers en -verenigingen.
De grootste winst van het Sportakkoord is wat Van der Zee betreft het feit dat sportbeleid niet beperkt blijft tot een kleine afdeling op het ministerie van VWS. "Sport raakt aan zoveel onderdelen in de maatschappij, maar staat in Den Haag eigenlijk nooit echt op de agenda. We willen laten zien dat sport een grote probleemoplosser is in de maatschappij, zonder de waarde van sportplezier uit het oog te verliezen. Je kunt daarbij bijvoorbeeld denken aan eenzaamheid bij ouderen, obesitas, het in beweging brengen van kinderen. In het sportakkoord maken we daarom nadrukkelijk afspraken over interdepartementale samenwerking. Hopelijk staan er straks twaalf handtekeningen van twaalf ministeries onder het akkoord. Als minister Bruins iets wil doen aan brede motorische ontwikkeling bij kinderen, heeft hij daar geen middelen voor. Als het departement onderwijs daarbij wordt betrokken, kunnen er wel middelen worden vrijgemaakt."
Speerpunten
In het sportakkoord worden afspraken gemaakt op zes thema's: een leven lang sporten en bewegen; duurzame sportaccommodaties; vitale sportaanbieders; van jongs af aan vaardig in bewegen; positieve sportcultuur; en tot slot een onderwerp dat in alle andere thema's terug moet komen: data en monitoring. De KNVB kiest hierin voor een aantal speerpunten.
"Eigenlijk zouden er helemaal geen drempels moeten zijn voor kinderen om te gaan sporten"
"Sportplezier staat bij ons voorop. Wij vinden het belangrijk dat iedereen kan sporten. Sport zou in Nederland eigenlijk gratis moeten zijn. Voetbal is gelukkig een heel laagdrempelige sport, maar eigenlijk zouden er helemaal geen drempels moeten zijn voor kinderen om te gaan sporten. Een van de manieren waarop we hier in het sportakkoord aandacht aan besteden, is het maken van afspraken over het opleiden van goede jeugdtrainers. De grootste reden waarom kinderen stoppen met voetbal is dat ze geen goede trainers hebben. Daarom moeten we investeren in de opleiding en in mensen. De sportclub zou aandacht moeten hebben voor het begeleiden van de trainers. En dan niet alleen de selectietrainer, maar juist ook die vrijwillige ouder die geen trainersopleiding heeft gehad."
Begeleiden van sportbestuurders
De KNVB wil investeren in de omgeving van de sporter. Ook dat komt terug in het sportakkoord, waarin afspraken worden gemaakt over het begeleiden van sportbestuurders. "Er zijn veel verenigingen en veel goede bestuurders, maar de wereld verandert en je hebt tegenwoordig andere competenties nodig om een goede bestuurder te zijn bij een sportvereniging", zegt Van der Zee. "Vroeger was het normaal dat mensen zich vrijwillig inzetten voor de vereniging, maar dat is veranderd. Mensen zijn er nog wel toe bereid, maar doen dat niet meer automatisch. Verenigingen en bestuurders moeten daarom actiever werken aan betrokkenheid. Als verenigingen meer weten van hun leden, kunnen ze ook gerichter scouten voor vrijwilligersfuncties. Vergeet hierbij niet de kracht van diversiteit. Je bestuur moet een afspiegeling zijn van je vereniging."
"Waar ik geen voorstander van ben, is dat ouders hun vrijwilligerstaken afkopen"
De KNVB werkt zelf via de KNVB Academy aan het opleiden van goede sportbestuurders, en ook NOC*NSF werkt daar in samenwerking met het Nyenrode Sports Leadership Program aan. Van der Zee denkt dat het in de huidige tijd ook niet meer altijd lukt om verenigingen volledig op vrijwilligers te laten draaien. "Puur vanuit nostalgische overwegingen is er weerstand tegen betaalde krachten, maar als een vereniging er baat bij kan hebben, kun je het zeker overwegen. Waar ik geen voorstander van ben, is dat ouders hun vrijwilligerstaken afkopen. Dat gaat ten koste van de band die mensen met een vereniging hebben."
Vereniging spil
Voor de KNVB is de vereniging nog altijd de spil waar de sport in Nederland om draait. we zien dat van verenigingen meer en meer wordt verlangd om de verbinding met de buitenwereld aan te gaan. Door intensiever samen te werken met andere partijen kan sport de samenleving versterken en in beweging brengen. Van der Zee: "Ook daarin willen we vanuit het sportakkoord investeren. Verenigingen helpen een open club te zijn die verbindingen heeft met scholen, ouderenzorg, kinderopvang, noem maar op. Gemeenten spelen daarin een belangrijke rol want die zijn voor negentig procent eigendom van de sportaccommodaties. Bij gemeenten is het interessant om daarbij niet alleen naar de sportbudgetten te kijken, maar bijvoorbeeld ook naar gezondheidszorg. Er zijn namelijk zoveel raakvlakken. Ook hier mikken we met het sportakkoord op interdepartementale en op lokaal niveau op intersectorale samenwerking."
Inhoudelijk moet het sportakkoord leiden tot een betere verbinding tussen sport, bedrijfsleven en maatschappij, maar het feit dat er voor het eerst concrete beleidsafspraken worden gemaakt tussen alle stakeholders in de sport, heeft nog een bijkomend voordeel. Van de Zee: "Er is altijd veel gekrakeel in de sportbondenwereld. Er zijn veel belangen, soms ook tegengesteld en dat werkt niet altijd even productief. In het sportakkoord gaan alle partijen hun handtekening zetten onder gezamenlijke afspraken. Dat geeft focus. Bovendien is het geen van bovenaf opgelegd plan. Minister Bruins heeft alle betrokken partijen gevraagd mee te denken, dus het plan is van iedereen."
"Door integraal beleid kun je als sport beter aanspraak maken op budgetten voor andere thema's"
Harde afspraken
In het sportakkoord worden ook financiële afspraken gemaakt. "Jazeker", zegt Van der Zee. "Door de handen ineen te slaan kunnen we de taken verdelen en de beschikbare middelen efficiënter inzetten. Door integraal beleid kun je als sport beter aanspraak maken op budgetten voor andere thema's zoals het al eerder genoemde jeugdbeleid of de ouderenzorg." Een ander punt waarover in het sportakkoord afspraken worden gemaakt is veiligheid: "Het programma 'Naar een Veiliger Sportklimaat' stopt aan het eind van dit jaar. Daarover worden in het sportakkoord nieuwe afspraken gemaakt. Het is belangrijk om de komende jaren in te zetten op een sportieve sportcultuur. Voorheen werd dit gefinancierd vanuit aparte potjes voor sport, maar de ambitie is om het Ministerie van Veiligheid en Justitie daarbij te betrekken."
Van der Zee benadrukt tot slot dat het sportakkoord geen lege huls is, waar sommigen op voorhand al voor vrezen. "Het is mooi dat dit kabinet sport hoog op de agenda heeft staan en de komende jaren de ambitie heeft het sportleven in Nederland samen met de sport zelf sterker te gaan maken. De gemaakte afspraken zijn niet vrijblijvend. De minister eist harde kpi's."