door: Leo Aquina | 2 februari 2016

De wielerbond KNWU maakte vorige week bekend in zee te gaan met Unibet als nieuwe sponsor. Een opmerkelijke keuze want het online kansspelbedrijf heeft op dit moment nog geen licentie in Nederland. De wielerbond loopt vooruit op wetgeving voor het liberaliseren van de online kansspelmarkt in Nederland. De reacties liepen uiteen. 'Interessant: nieuwe sponsor aankondigen, die juridisch nog geen sponsor mag zijn + als lobby dient om politiek te dwingen belastingtarief te verlagen”, twitterde Marjan Olfers, hoogleraar sport en recht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. KNWU-voorzitter Marcel Wintels reageert ontspannen: “Ik heb soms met verbazing alle reacties gelezen.” Sport Knowhow XL sprak met zowel Olfers als Wintels om een en ander toe te lichten, ook Unibet-directeur Anne-Jaap Snijders voegde nog een en ander toe.

Wintels is blij met de overeenkomst: “Met Unibet heeft de KNWU een nieuwe partner gevonden, die de komende vier jaar 7 miljoen euro wil investeren in de volle breedte van de wielersport: van verenigingen tot de nationale selecties, van de landelijke competities tot de kampioenschap- pen. In en voor alle disciplines.”

Lotto-geld niet genoeg
Voor de verbolgen reactie van De Lotto toont Wintels begrip, maar hij vindt niet dat de overeenkomst met Unibet het partnership met De Lotto bijt: “Het Lotto-geld is vooral bestemd voor topsportprogramma’s van de KNWU. Heel mooi, maar de wielersport staat voor zoveel meer. Een sportbond heeft vele taken, zoals verenigingsondersteuning, de nationale wedstrijden en competities, opleidingen voor kader en juryleden, veiligheid en voorlichting, begeleiding etc. Dit is alleen mogelijk dankzij sponsoren en partners die aan de sport(bonden) willen bijdragen ten behoeve van die volle breedte van een sport.”

Hoogleraar Sport en Recht Marjan Olfers vindt het ‘bijzonder’ dat Wintels zegt dat de overeenkomst het partnership met De Lotto niet bijt. “Beide partijen zijn als directe concurrent actief in dezelfde markt als het gaat om online wedden op bijvoorbeeld voetbaluitslagen, De Lotto via online Toto. Hoe kun je dan zeggen dat het een het ander niet bijt? Dat de KNWU de gelden anders besteedt, staat daar los van en daar gaat De Lotto ook niet over. Wintels heeft bovendien eerder op Sport Knowhow XL ervoor gepleit de sport niet afhankelijk te maken van de kansspelen. De eerste daad die de KWNU stelt, nog voor de wet- en regelgeving er is, is de KNWU afhankelijk te maken van een sponsor uit de kansspelmarkt.”

In hoeverre is de overeenkomst tussen de KNWU en Unibet overigens juridisch aanvechtbaar? “Ik zeg niet dat het niet mag”, aldus de juriste. “Dat is lastig te beoordelen zonder de exacte inhoud te kennen. Het zou in het kader van transparantie van bestuur wel mooi zijn als de overeenkomst tussen de KNWU en Unibet op internet gepubliceerd zou worden… Op zich is het juridisch zeer wel mogelijk om een overeenkomst te sluiten met ontbindende voorwaarden en die ontbindende voorwaarden kunnen ook best gebaseerd zijn op nog te nemen politieke besluiten.”

Reclamemoment
Juridisch aanvechtbaar of niet, sjiek is de overeenkomst, de manier waarop deze tot stand is gekomen en de manier waarop deze is aangekondigd in de ogen van Olfers in ieder geval niet. “Unibet heeft nog geen licentie in Nederland en als je nog geen licentie hebt, mag je nog niet sponsoren. Toch wordt deze overeenkomst groots aangekondigd in Nieuwspoort en daarmee pakt het bedrijf wel alvast een mooi reclamemoment. Feit is dat de KNWU, die zich graag voorstaat op integriteit, in zee gaat met een partij die nog geen licentie heeft, die overigens wel al actief is in Nederland zonder een cent belasting te hebben betaald. Het is bovendien een partij die in het verleden al juridisch is aangesproken omdat ze zonder licentie actief waren op de Nederlandse kansspelmarkt.”

Wintels verwijst in zijn antwoord naar de ontbindende voorwaarden: “In het contract staat de duidelijke conditie dat Unibet moet voldoen aan alle geldende wet- en regelgeving en een licentie moet krijgen van de Kansspelautoriteit. Als Unibet geen licentie krijgt, is er geen contract. Ik wil het even omdraaien. Als je geen afspraken mag maken voordat alle wet- en regelgeving is geaccordeerd, wordt zakendoen in Nederland volstrekt onmogelijk. De politiek is wispelturig en vaak ook traag. Dat is een gegeven, maar je kunt niet altijd wachten op politieke zekerheden als je door wilt pakken.”

Lobby

Olfers vindt het verder bovendien niet netjes dat de KNWU zich laat inzetten voor de lobby van de online kansspelindustrie. Ook diverse Kamerleden, onder wie Mei Li Vos van de PvdA, reageerden verbolgen. In het wetsvoorstel voor de liberalisering van de kansspelmarkt stelt het kabinet een belastingtarief van 20 procent voor. Vanuit de regeringspartijen in de Tweede Kamer is een tarief van 29 procent voorgesteld. De KNWU en Unibet hebben afgesproken dat de gokaanbieder bij een belastingtarief van 20 procent vier jaar sponsor is voor 7 miljoen euro. Als het tarief op 29 procent komt te liggen, sponsort Unibet de KNWU slechts één jaar voor 1 miljoen euro.

“Het zou netter zijn om de Kamerbehandeling van het wetsvoorstel af te wachten”, aldus Olfers. “Dit is eigenlijk een rechtse directe naar de politiek. Op deze manier gebruiken Unibet en de KNWU de sport om die hele discussie over het belastingtarief op de online kansspelen weer op de agenda te zetten. De persconferentie was natuurlijk niet voor niets in Nieuwspoort.”

Amendement vroeg aanpassing
Wintels ontkent ten ene male dat er sprake is van een lobby. “Wij hebben die overeenkomst met Unibet al in december gesloten. Toen lag het kabinetsvoorstel er gewoon met een tarief van 20 procent inclusief advies van de Raad van Staten, maar het amendement voor 29 procent vanuit de Kamer kwam pas in de eerste week van januari. Op dat moment moesten wij opnieuw met Unibet om de tafel. Het was een nieuw amendement dat om een aanpassing vroeg, niet omgekeerd."

"We zijn toen uitgekomen op een fall back-scenario: één miljoen voor één jaar. Dat is voor de KNWU nog altijd een fantastische sponsorpropositie in een markt die niet makkelijk is. Kijk maar eens hoeveel moeite bijvoorbeeld schaatsploegen hebben om een sponsor te vinden. Dat noodscenario krijgt nu heel veel aandacht en er wordt van gemaakt dat het een lobby is, maar het stond helemaal niet in de originele overeenkomst. Bovendien hebben wij echt niet de illusie dat de KNWU invloed heeft op de hoogte van het belastingtarief op de kansspelen in Nederland. Als de Kamer vindt dat het 29 procent moet zijn, dan is dat zo. Jammer voor de sport, maar daar hebben we ons in een democratie eenvoudig bij neer te leggen.”

Partners
De Lotto reageerde verbolgen op de overeenkomst tussen de KNWU en Unibet. Het bedrijf is partner en financier van de KNWU en NOC*NSF. Olfers vindt dat het de KNWU had gesierd als zij hun partners hadden geïnformeerd over hun mogelijke afspraken met Unibet. “Als je jarenlang partners bent en je gaat op zoek naar partners in dezelfde markt, is het wel sjiek om je partners te vertellen dat je in gesprek bent met een kansspelaanbieder. Als je dan toch je mond vol hebt over eerlijkheid en integriteit, moet je daar zelf ook naar handelen. Ik zeg niet dat het moet, maar het is niet netjes om achter de rug van belangrijke partijen die actief zijn in de kansspelmarkt acties te ondernemen die het imago van de sport zouden kunnen schaden.”

Wintels zegt dat hij altijd contact heeft gehad met NOC*NSF en De Lotto. “Wij zijn in dit proces nauw opgetrokken met NOC*NSF, ook vanwege de relaties met TeamNL en ik heb in december nog met de directeur van De Lotto gesproken over alle aspecten van financiering van de sport en De Lotto. In die gesprekken het ik uiteraard niet de naam genoemd van het bedrijf waar we mee in gesprek waren. Die gesprekken zijn op basis van volledige vertrouwelijkheid. Zowel NOC*NSF als De Lotto kunnen hooguit verrast zijn door de naam van de sponsor, maar niet door het feit dat we met een nieuwe sponsor kwamen. NOC*NSF heeft ons zelfs maandag al gefeliciteerd met deze deal.”

Olfers daarover: "Wintels heeft aan NOC*NSF verteld dat hij met een sponsor aan het praten was, maar heeft hij gezegd dat het daarbij ging om een andere kansspelaanbieder? Daarover geeft hij geen duidelijkheid."

Solidariteit
Olfers vindt ook dat de wielerbond zich weinig solidair opstelt. “Marcel Wintels heeft het afgelopen jaar zijn mond vol gehad van solidariteit als het gaat om de financiering van de sport. De sport werkt in gezamenlijkheid hard aan een duurzaam financieringsmodel voor de toekomst. Ik zou pleiten voor het collectieve model: hoe haal je met zijn allen zoveel mogelijk geld uit de markt. De KNWU steekt nu eigenlijk alvast een dikke middelvinger op naar de andere partijen in de sport.”

“De KNWU is juist wel solidair, De Lotto haalt de begrippen exclusiviteit en solidariteit door elkaar”, aldus Wintels. “De Lotto is onze gewaardeerde partner en ze staan ook nog altijd op ons briefpapier. Maar als bond maken wij ook kosten die we niet met de Lottogelden kunnen financieren, zoals bijvoorbeeld het WK veldrijden. Daar krijgen we helemaal geen Lotto-geld voor. Daarvoor moeten we echt op zoek naar eigen private financiers en sponsoren. Unibet is bovendien helemaal geen directe concurrent van De Lotto. Online sportsbetting is echt een totaal andere wereld. Als het gaat om exclusiviteit geldt er een bepaling tot eind 2016 en daar houden wij ons vanzelfsprekend aan. Wat betreft de solidariteit richting de sport: het is mijn inzet om zoveel mogelijk geld uit de markt te halen voor de sport. Ik zie liever 80 miljoen naar de sport gaan van vier verschillende partijen, dan 30 miljoen alleen via De Lotto.”

Matchfixing
Een laatste pregnante vraag van Olfers betreft het risico op matchfixing dat online gokken onmiskenbaar met zich meebrengt. “De wielersport is extreem gevoelig voor matchfixing, als er ergens afspraken worden gemaakt over overwinningen en nederlagen is het wel bij wielercriteriums. Dat is een groot punt van zorg. Ik ben helemaal niet tegen een verbintenis tussen online gokbedrijven en sportorganisaties op het gebied van sponsoring als dit wettelijk is toegestaan, maar je moet van tevoren wel goed nagedacht hebben over die risico’s en je moet daar ook beleid op maken. Hoe kan de wielerbond deze overeenkomst dan al aangaan, terwijl de wet- en regelgeving er op die punten nog helemaal niet is?"

"Ik ben heel benieuwd welk beleid de KNWU voert ten aanzien van matchfixing. De KNWU heeft zelfs geen anti-matchfixingregels. Terwijl andere kwetsbare sporten al lang hier actief en preventief beleid op voeren, blijft de KNWU achter. Ook is daarnaast nog helemaal niet duidelijk wat de politiek gaat vinden van sponsoring van de sport op het gebied van kansspelen. Het is niet ondenkbaar dat daar nog striktere regels voor gaan gelden. KNWU loopt positief naïef op de muziek vooruit.”

De voorzitter van de KNWU zegt dat hij zich terdege bewust is van de kwetsbaarheid van zijn sport op dit punt. “Als wielerbond hebben wij – net als alle andere sporten – te maken met allerlei integriteitskwesties, niet alleen op het gebied van matchfixing. Daar zijn wij ons niet alleen van bewust, we werken er dagelijks aan om de sport op dat gebied zo integer mogelijk te maken. Als het gaat om Unibet, die organisatie is buitengewoon vooruitstrevend als het gaat om matchfixing en gokverslaving. Unibet heeft zelf een aparte afdeling die zich daarmee bezighoudt.”

Unibet zelf reageert bij monde van directeur Anne-Jaap Snijders: “Tot de overeenkomst tussen Unibet en de KNWU behoort een integriteitsconvenant. Unibet is voorvechter van een integere sport. Via ESSA, het integriteitsorgaan van de Europese gereguleerde wedkantoren, hebben wij gelijksoortige convenanten ondertekend met onder meer het IOC, FIFA, de Tennis Integrity Unit en nationale toezichthouders.”

Olfers wijst er op dat de werking en efficiency van de monitoringsystemen ter discussie staat. "Niet voor niets laat de Europese Commissie daar op dit moment onderzoek naar uitvoeren." Olfers maakt deel uit van dit onderzoeksteam en is verantwoordelijk voor het juridisch deel.

Imago
Tot slot wijst Olfers op het imago van Unibet: “De KNWU vindt Unibet een nette partij. Daar zijn de meningen over verdeeld. Ik verwijs gemakshalve naar alle Kamervragen over Unibet en alle rechtszaken in de loop der jaren. Feit is dat zij jarenlang illegaal in Nederland actief zijn en daarnaast loopt op dit moment nog een rechtszaak omdat een persoon ruim 170.000 euro bij Unibet aan gokschuld heeft kunnen opdoen. Dat geeft op zijn minst te denken.”

Die rechtszaken zeggen Wintels weinig: “Unibet is een groot, beursgenoteerd bedrijf dat aan alle regels voldoet. Bij welke grote organisatie lopen geen rechtszaken? Bij elke bank lopen voortdurend rechtszaken over van alles en nog wat. De wereld juridiseert nu eenmaal. Als wielerbond is voor ons het voornaamste criterium dat de partij waarmee wij in zee gaan zich ook houdt aan alle Nederlandse wet- en regelgeving. Alleen dan kunnen we met elkaar in zee. Dat is ook contractueel vastgelegd.”

Anne-Jaap Snijders van Unibet stelt dat er “de afgelopen dagen veel suggestieve reacties zijn geweest, waarbij een fiscaal, juridisch dan wel wetenschappelijk kader ontbreekt. Het is van belang te weten dat spelers die nu online wedden onder hetzelfde belastingtarief vallen als de loterijen. Daarnaast heeft Unibet de vermelde rechtszaak in eerste aanleg over de gehele lijn gewonnen.”

Het fiscale, juridische en wetenschappelijke kader is er volgens Olfers wel degelijk. "Er zijn tal van wetenschappelijke onderzoeken gedaan en onderweg, weliswaar nog veel te weinig, maar toch. Ook op de hoorzitting van 21 mei 2015 voor de Tweede Kamer spraken tal van wetenschappers, onder meer over het belastingtarief." Volgens Olfers is er maar een conclusie mogelijk: "De KNWU is te voorbarig en te naïef positief de overeenkomst ingegaan", aldus de juriste.