Het commentaar van... Joop Alberda

Joop Alberda was van 1992 tot 1996 bondscoach van de nationale herenvolleybalploeg met welk team hij in 1996 olympisch goud in Atlanta won. Na zijn carrière als volleybalcoach was Alberda van 1997 tot eind 2004 technisch directeur van NOC*NSF. Hij was verantwoordelijk voor alle sporttechnische zaken zoals innovatie, begeleiding, faciliteiten en olympische programma's.

Daarna werkte Alberda onder meer voor de Russische voetbalbond, als algemeen manager van de wielerploeg Cervélo Test Team, interim topsportadviseur bij de roeibond, technisch directeur bij de atletiekunie, technisch directeur bij de zwembond en technisch directeur bij de volleybalbond. Ook was Alberda een van de oprichters van NLcoach, belangenbehartiger van trainers en coaches in Nederland.

Hired to be fired?

‘Coaches are hired to be fired’. Dat hebben we afgelopen week maar weer eens gezien met het afscheid van John Heitinga bij Ajax. Er kwamen direct reacties van collega-trainers Ron Jans en Peter Bosz. Zij staken Heitinga een hart onder de riem. Want ja, natuurlijk verdienen de coaches een hoop geld, maar het zijn ook gewoon mensen die zich met hart en ziel ergens voor inzetten. Hoeveel geld je daar ook tegenover zet, de pijn blijft als het misgaat. Daar is te weinig oog voor. Mensen zet je niet zomaar even bij het grofvuil, daar geef ik Jans en Bosz groot gelijk in.

Dat het gebeurt, verbaast mij niet. Echt interessant is het proces dat eraan vooraf is gegaan. De sport en ook het voetbal is in de afgelopen twee decennia veel professioneler geworden. Er zijn scoutingsapparaten, we weten wat de spelers en coaches kunnen en we weten allemaal ook dat het minimaal anderhalf tot twee jaar tijd kost om een team op te bouwen.

De situatie waarin Ajax nu verzeild is geraakt, begint al bij het vertrek van Francesco Farioli. Wat is daar eigenlijk gebeurd? Er was een coach die er na een stroeve start in was geslaagd het beste uit de spelersgroep te halen. Wat waren de eisen van Farioli waar Ajax niet aan kon of wilde voldoen. En waarom moest Jordan Henderson weg, terwijl iedereen vond dat hij zo belangrijk was voor de ploeg? Wat heeft Ajax eraan gedaan om hem voor de club te behouden?

Vervolgens begon de zoektocht naar een opvolger en die opvolger moest instemmen met de voorwaarden van Ajax, die voor Farioli kennelijk onvoldoende waren. Je kunt je dus ook afvragen of het van John Heitinga zelf wel zo verstandig is geweest om erin te stappen. Natuurlijk, als jonge coach heeft hij ambitie en Ajax zit in zijn hart, maar die ambitie en die clubliefde kunnen ook verblinden.

We weten allemaal dat de voetbalwereld opportunistisch is. Zeker bij Ajax ligt overal een vergrootglas op. Daarom heb je een sterke en stabiele organisatie nodig die de druk het hoofd kan bieden. Waar is de CEO en waar is de Raad van Commissarissen? Zij waren er toch ook bij toen de spelers werden aangetrokken en toen de coach werd aangesteld? Zij weten ook dat de opbouw van een team tijd nodig heeft. Als zij niet consequent zijn in het volgen van de gemaakte keuzes, worden de coach en de technisch directeur speelbal van de supporters. Zolang de organisatorische as van Ajax meer lijkt op een duiventil dan op een college van wijze mannen en vrouwen, hoeven we vanuit de RvC en de directie echter niet veel consequente visie te verwachten.  

Dat er onvrede is op de tribunes is logisch. Die mensen hebben allemaal veel geld betaald voor een kaartje en die verwachten kwaliteit op het veld. Als er vanuit de club daadwerkelijk is nagedacht over de kwaliteit op het veld en een coach die daarop aansluit, moet daar vanuit de hoogste geledingen steun voor worden uitgesproken. En dan gaat het mij niet om een obligaat ‘we staan achter de trainer’ na de derde verliespartij op rij, want als je dat hoort, weet je meteen dat het laatste uur van de trainer heeft geslagen. Het gaat erom dat je een visie hebt waar je achter staat en waar je ook achter kunt blijven staan op het moment dat het even niet zo lekker loopt. Kijk naar Arsène Wenger bij Arsenal, Sir Alex Ferguson bij Manchester United en dichter bij huis Foppe de Haan bij sc Heerenveen, allemaal coaches die jarenlang konden werken bij hun club omdat er van bovenaf rust was, ook in sportief mindere tijden. Bij Ajax ontbreekt het nu al jaren aan dergelijke continuïteit. Zeven (interim-)coaches in de afgelopen drie jaar, dat zegt toch genoeg.

Wat was eigenlijk de visie bij het aanstellen van Heitinga en had hij eigenlijk überhaupt wel de spelers om te kunnen voldoen aan het torenhoge verwachtingspatroon? Wat hebben ze bij Ajax eigenlijk van hogerhand gedaan om dat verwachtingspatroon te managen? Waarom was er niemand die zei: hee, wacht eens, met deze spelers word je niet zomaar even kampioen? Nu gaat Heitinga zwaar beschadigd de deur uit en gaan ze verder met de achtste (interim-)trainer. Denken ze nou echt dat ze er op deze manier met de volgende trainer wel gaan komen?