Commentaar van... Gerard Dielessen

Gerard Dielessen (1955) stopte direct na de Olympische Spelen van Tokyo in 2021 als algemeen directeur van sportkoepel NOC*NSF. Hij was daar eindverantwoordelijk vanaf mei 2010. Daarvoor was hij ruim zeven jaar algemeen directeur van de NOS. Inmiddels is hij met pensioen. Of zoals hij zelf zegt: ‘Gestopt, maar nog lang niet klaar.’

Dielessen is momenteel voorzitter van de Raad van Toezicht van RTV Drenthe, lid van de Raad van Toezicht van Omroep MAX en voorzitter van de Stichting Alpe d’HuZes. Daarnaast adviseert hij bedrijven en organisaties op het gebied van modern leiderschap. Hij schreef sinds zijn pensionering inmiddels twee boeken: ‘Als je de lat lager legt ga je niet hoger springen’ (2023) en ‘Dapper Leiderschap’, dat onlangs is uitgekomen. Voor meer informatie daarover, zie hier. In de komende periode zal Gerard Dielessen voor Sport Knowhow XL regelmatig een column schrijven over sport, media en leiderschap.

De Coventry-factor: leidt zij het IOC naar een nieuw tijdperk?

Een verrassing was het zeker: de verkiezing van Kirsty Coventry als nieuwe president van het Internationaal Olympisch Comité. De grote vraag is nu: wat kunnen we de komende jaren verwachten van de nieuwe voorzitter? Omdat de kandidaten voorafgaand aan de presidentsverkiezingen op 20 maart in Griekenland feitelijk geen inhoudelijke campagne mochten voeren is daar weinig meer over bekend dan dat de 41-jarige Zimbabwaanse (die overigens vooral vanuit de Verenigde Staten opereert) het beleid van haar voorganger Thomas Bach zal voortzetten.

Deze week liet Kirsty Coventry zich interviewen door haar eigen IOC-website. Daarin kwam ze niet veel verder dan de uitspraak: ‘In een tijd waarin onze wereld zo verdeeld is, kan de Olympische Beweging helpen kloven te overbruggen, vertrouwen terug te winnen en het beste van de mensheid te laten zien.’ Een politiek correct statement, maar ook wel een cliché.

Na haar verrassende uitverkiezing heeft de Zimbabwaanse zwemkampioen een paar schamele mediaoptredens gedaan waaruit in ieder geval nog niet blijkt dat ze grote hervormingen zal gaan doorvoeren bij het IOC. Boze tongen beweren zelfs dat ze de erfenis van haar mentor Thomas Bach - vastgesteld in de zogenoemde Agenda 2020 - zal veiligstellen. Dat zal uiteindelijk wel meevallen. Coventry heeft inmiddels al een lange IOC-geschiedenis achter de rug en zal gaandeweg ongetwijfeld haar eigen stempel willen drukken op het beleid van ’s werelds grootste sportorganisatie.

Als voormalig olympisch zwemkampioene met zeven olympische medailles en een carrière die vijf Olympische Spelen omspande, brengt ze een uniek atletenperspectief naar de hoogste bestuursfunctie in de olympische beweging. Ook was ze tussen 2013 en 2021 lid van de IOC Atletencommissie. De laatste drie jaar was ze voorzitter voordat ze als regulier IOC-lid toetrad tot de hoogste rangen van het internationale sportbestuur.

Corruptie en doping
Terug naar de inhoud. Behalve de voor de hand liggende onderwerpen als bestrijding van corruptie, doping en onethisch gedrag heb ik nog geen visionair toekomstbeeld kunnen ontdekken bij de nieuwe voorzitter. Maar misschien komt dat dus nog de komende maanden. De voormalige Olympisch zwemkampioen is nu immers nog president-elect. In juni neemt ze verantwoordelijkheid pas echt over van Thomas Bach.

Wat kunnen we dan al wel verwachten van Kirsty Coventry op basis van interviews en toelichtingen die ze heeft gegeven nadat ze in de eerste stemronde is gekozen tot hoogste baas van de sport in de wereld? Concreet is in ieder geval haar plan voor het mogelijk instellen van quota voor het percentage van vrouwen in internationale sportfederaties. Formeel gaat het IOC daar niet over, maar haar standpunt zal zeker invloed hebben. Het Internationaal Olympisch Comité heeft in de afgelopen jaren - conform de Agenda 2020 van Thomas Bach - een enorme stap gemaakt met dit onderwerp. Tijdens de Zomerspelen in Parijs (2024) was de verhouding man/vrouw nagenoeg 50/50 onder de deelnemende atleten. Ook het aantal IOC-leden is onder Bach enorm toegenomen. Dat zijn er nu tweeënveertig. Misschien heeft Conventry haar uitverkiezing juist wel daaraan te danken trouwens.

Inmiddels heeft de aanstaande IOC-voorzitter zich ook kritisch uitgelaten over de deelname van transvrouwen aan de Olympische Spelen. Zij vindt dat transvrouwen geen fysiek voordeel mogen hebben ten opzichte van biologisch geboren vrouwen. Daar zullen vast nog behoorlijk wat discussies over gevoerd gaan worden de komende periode. Ook omdat de eerstkomende Zomerspelen in 2028 plaatsvinden in de Verenigde Staten (Los Angeles). Volgens president Trump, zo weten we inmiddels, zijn er maar twee genders: man of vrouw. Coventry ziet er hoe dan ook naar uit om met Trump in gesprek te gaan.

Ik ben hoe dan ook benieuwd hoe Kirsty Conventry zich zal gaan manifesteren op het geopolitieke wereldtoneel. Het podium waar haar voorganger Thomas Bach zo graag aanwezig was en ferme standpunten innam, bijvoorbeeld ten aanzien van Rusland. Nog steeds wordt Rusland geweerd van de Spelen vanwege de inval in de Oekraïne en ook trekt het ongebreidelde en ongecontroleerde dopinggebruik tijdens de Winterspelen van Sochi (2014) nog steeds diepe sporen in de olympische beweging.

Rusland
In een interview met Sky News heeft Conventry laten weten na te willen denken over een eventuele terugkeer van Rusland in de internationale sportwereld. Volgens haar moeten dergelijke besluiten van geval tot geval worden bekeken. Ze wil een taskforce instellen en gesprekken openen met betrokkenen. Conventry zei daarover: 'We moeten enkele beleidslijnen en richtlijnen hebben die wij, als beweging, kunnen gebruiken om beslissingen te nemen wanneer we betrokken raken bij conflicten.'

Coventry's openheid voor het heroverwegen van de deelname van Rusland aan de Olympische Spelen is op z’n minst controversieel. Westerse landen, met name in de Europese Unie, staan nog steeds op het standpunt dat Russische atleten moeten worden uitgesloten, tenzij zij zich uitspreken tegen de inval. Dan kunnen ze onder de onafhankelijke vlag meedoen. Bach heeft altijd op het standpunt gestaan dat individuele atleten niet de dupe mogen zijn/worden van het handelen van hun politieke leiders. Daar valt wat mij betreft veel voor te zeggen. Ik schreef daar eerder als algemeen directeur van NOC*NSF al eens een blog over in 2020.

Onduidelijk is hoe de nieuwe positie van de Verenigde Staten onder het nieuwe Trump-leiderschap deze discussie zal gaan beïnvloeden. Het vinden van een balans tussen politieke principes en de olympische waarde van inclusiviteit zal in ieder geval een van de eerste grote uitdagingen zijn voor de nieuwe IOC-voorzitter. Vladimir Poetin verhoogde alvast de druk door haar direct, nadat ze was gekozen als opvolger van Thomas Bach, te feliciteren.

Thomas Bach
Kirsty Coventry komt en Thomas Bach gaat. De Duitse voorzitter van het IOC heeft in de voorbije twaalf jaar op een strakke, maar ook gewaardeerde manier leidinggegeven aan de Olympische beweging. Ik noemde al de Agenda 2020, die in 2014 werd vastgesteld. Een pakket van veertig hervormingen gericht op kostenbeheersing en duurzaamheid. Hij minimaliseerde de macht van de maximaal 115 IOC-leden. De rol van professionele werkorganisatie, sinds 2019 in het gloednieuwe duurzame Olympic House aan de boorden van het Meer van Geneve in Lausanne, werd steeds belangrijker onder zijn leiderschap. Dure toewijzingsprocessen werden afgeschaft en daarvoor in de plaats kwam een simpele en veel goedkopere procedure voor de aanwijzing waar volgende Olympische Zomer- en Winterspelen worden gehouden. Het is de vraag of Coventry deze aanpak overeind houdt.

Ook loodste Thomas Bach door de moeilijke COVID-19 periode door de Zomerspelen van Tokyo 2020 met een jaar uit te stellen. Destijds een ongekende maatregel, die mij als de dag van gisteren, nog in mijn geheugen staat gegrift. Ik zei destijds (30 maart 2020) tegen de NOS: 'Opnieuw een snel besluit van het IOC en Japan. We weten nu waar we aan toe zijn. Ik snap dat ervoor gekozen is een vol jaar voor de nieuwe voorbereidingen te nemen. Dat zullen wij ook doen.' En dat deden we. Het werden in vele opzichten bijzondere Spelen met dank aan Bach en ook nog eens een historisch resultaat van 36 medailles.

Eén staat voor mij vast. Kirsty Coventry heeft als nieuwe president van het Internationale Olympisch Comité grote schoenen te vullen.

Gerard Dielessen