door: Leo Aquina | 10 september 2015

“Alles wat ik over moraal en plicht weet, heb ik te danken aan het voetbal.” Dat citaat van de Franse schrijver Albert Camus staat prominent op de website van Responsiball, een platform voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit jaar deed Responsiball voor het vijfde opeenvolgende jaar onderzoek naar de mate waarin clubs in de hoogste voetbalcompetities in Europa hun maatschappelijke verantwoordelijkheid serieus nemen. De resultaten zijn gepubliceerd in de vorm van een rapport en een ranglijst. De Nederlandse Eredivisie prijkt dit jaar voor het eerst bovenaan. “Als ik als ondernemer zou denken dan is de kennis van ons maatschappelijk beleid in de Eredivisie is gewoon een exportproduct”, zegt Ezra de Korte, die dit jaar het Nederlandse deel van het internationale Responsiball-onderzoek voor zijn rekening nam.

Responsiball is een initiatief van het Zwitserse bedrijf Schwery Consulting, dat zich bezig houdt met projecten op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Het is een onafhankelijk initiatief”, aldus projectleider Daniel Cade. “We doen het niet in opdracht van andere partijen. Responsiball wordt gefinancierd door Schwery Consulting.

Het doel is om er op termijn ook echt een zelfstandige organisatie van te maken, maar daarvoor hebben we goede sponsors en partners nodig. Die hebben we nog niet gevonden, dus op dit moment komt er veel vrijwilligerswerk bij kijken en doen we het voor een groot deel uit passie voor het onderwerp.” Doel van Responsiball is om de maatschappelijke verantwoordelijkheid van betaald voetbalclubs over het voetlicht te brengen en te stimuleren. Voor Schwery Consulting is het naast een marketingtool een manier om meer kennis over de sector te vergaren.

Lokale experts
Bij het jaarlijkse onderzoek scoort Responsiball de clubs uit de hoogste afdelingen van een groot aantal Europese landen op vijftig punten onderverdeeld in drie categorieën: bestuur, gemeenschap en duurzaamheid. “We scoren alle clubs op al die indicatoren en de gemiddelde score van alle clubs in een competitie bepaalt uiteindelijk de ranglijst”, aldus Cade. Responsiball maakt bij het onderzoek in ieder land gebruik van lokale experts. Deze experts scoren de clubs aan de hand van de informatie die de clubs op hun website hebben staan. Wanneer een club op zijn website geen aandacht aan een maatschappelijke activiteit geeft, levert dat dus ook geen punten op.

“We realiseren ons de beperking van die meetmethode”, zegt Cade. “Aan de andere kant is goede communicatie ook een onderdeel van de maatschappelijke verantwoordelijkheid die clubs hebben. Iedere fan zou op de website alle informatie over de club moeten kunnen vinden. Daar komt bij dat onze mogelijkheden beperkt zijn. Een diepgravende audit bij alle clubs zou te veel tijd en geld kosten. Dit levert een goed globaal beeld.”

Indicatoren
Wat zijn concrete indicatoren waarop clubs worden gescoord? Cade: “Als het gaat om bestuur moet je denken aan zaken als democratische vertegenwoordiging van de supporters in de cluborganen. Heeft een club een supportersvertegenwoordiger of niet? Bij het thema gemeenschap kijken we bijvoorbeeld naar de initiatieven in de wijk en de manier waarop spelers worden ingezet bij maatschappelijke projecten. Bij duurzaamheid kijken we of clubs aan afvalscheiding doen, of ze gebruik maken van lokale toeleveranciers, of ze carpoolprojecten hebben voor de supporters op wedstrijddagen, dat soort zaken.”

Nederland
Nederland staat dit jaar voor het eerst bovenaan op de ranglijst. “Duitsland en Engeland scoren eigenlijk al jaren goed, maar je ziet ook dat daar niet veel meer verbetert”, vertelt Cade. “Polen scoorde in de afgelopen jaren ook goed, maar we hebben Polen dit jaar helaas niet mee kunnen nemen in het onderzoek.”

Waarom doet Nederland het dit jaar zo goed? Ezra de Korte, die via het Johan Cruyff Institute werd benaderd om het Nederlandse deel van het onderzoek voor zijn rekening te nemen, ziet daar een structurele verklaring voor: “De organisatie Meer dan Voetbal speelde daar een belangrijke rol in. Bovendien communiceren de Nederlandse clubs over het algemeen goed.”

Quick wins op Duurzaamheid
De Nederlandse clubs scoorden vooral goed als het aankwam op de thema’s bestuur en gemeenschap. Desondanks had De Korte bij het inleveren van zijn onderzoeksresultaten niet verwacht dat de Eredivisie dit jaar de ranglijst van Responsiball zou aanvoeren.

“Op het thema duurzaamheid valt bij de meeste Nederlandse clubs nog zo enorm veel te winnen. Daar zijn de meeste clubs in Engeland en Duitsland al veel verder in. Dan kijk ik bijvoorbeeld naar zaken als transport, afvalverwerking of supporters die carpoolen, energiegebruik en water. Als het gaat om technische duurzaamheid liggen de quick wins voor het oprapen en dan kunnen we volgend jaar nog veel beter scoren.” De Korte constateerde grote verschillen tussen de verschillende clubs. “AZ en FC Groningen zijn bijvoorbeeld al heel erg ver als het gaat om duurzaamheid.”

Nut onderzoek
Wat gebeurt er nu met de resultaten van het Responsiball-onderzoek? “Wij delen de resultaten met alle stakeholders in de zogenaamde Football Family”, vertelt Cade. De UEFA heeft er tot nu toe nog nooit iets mee gedaan. Ik denk dat we niet de beste lobbyisten zijn. We hopen vooral de waarde van dit product aan te kunnen tonen en de waarde van maatschappelijk verantwoord ondernemen in het voetbal. Ik heb begrepen dat clubs in Nederland onze indicatoren ook gebruiken om hun maatschappelijke betrokkenheid te vergroten. Dat is natuurlijk heel mooi.”

Voor meer informatie: Responsiball ranking | The Fifth Annual Social Responsibility Ranking of Football Leagues in Europe, kijk op www.responsiball.org of klik hier voor een reeks artikelen over de maatschappelijke betekenis van Nederlandse voetbalclubs op Sport Knowhow XL