Onderzoek naar maatschappelijke impact topsportevenementen

door: Emilie Maclaine Pont | 14 december 2023

Op 28 november jl. is het Maatschappelijke Onderzoeksprogramma Voor Evenementen in Sport (MOVES) gelanceerd. Binnen dit onderzoeksprogramma, gefinancierd door ZonMw, staat de maatschappelijke impact van topsportevenementen centraal. Zes onderzoekers van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, de Universiteit Utrecht, The Hague University of Applied Sciences en het Mulier Instituut zetten de komende vier jaar hun tanden in dit thema.

Eén van deze zes is Willem de Boer, als onderzoeker en docent verbonden aan HAN Sport en Bewegen. “Al jarenlang vinden er evaluaties plaats na voornamelijk eenmalige topsportevenementen in Nederland. Denk aan de start van de Tour de France, de Vuelta en de Giro d’Italia en grote EK’s en WK’s, bijvoorbeeld van hockey, volleybal en beachvolleybal. Die onderzoeken beperken zich vaak tot effecten op de korte termijn, zoals hoeveel bezoekers hebben uitgegeven in een bepaalde regio of hoe ze het evenement hebben ervaren. Maar over hóe die korte, maar ook de langetermijneffecten tot stand komen of kunnen worden vergroot weten we best weinig af.” Kortom: in het programma staat de Hoe-vraag veel meer centraal dan de Wat (levert het op)-vraag.

Vier onderzoekslijnen staan centraal
Tijd om daar verandering in te brengen, dacht het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Om meer kennis te vergaren over wat op lange termijn werkt en wat niet, om de maatschappelijke betrokkenheid bij topsportevenementen te vergroten, zette het ministerie via ZonMw een onderzoeksvraag uit. Onderzoekers konden hierop 'solliciteren'. De zes aangewezen onderzoekers – naast De Boer, Arnout Geeraert (UU), Cem Tinaz en Koen Breedveld (De Haagse Hogeschool), Paul Hover (MI) en Jelle Schoemaker (HAN) – hebben het onderzoeksprogramma verder uitgewerkt en het de naam MOVES (Maatschappelijk Onderzoek Voor Evenementen in Sport) gegeven.

De Boer: “Vier onderzoekslijnen staan centraal in MOVES. Ten eerste het draagvlak, bereik en de beleving van topsportevenementen onder Nederlanders. Daarnaast staan de randvoorwaarden voor het vergroten van succesvolle publiek-private samenwerking, brede economische effecten en de maatschappelijke opbrengsten in termen van bijvoorbeeld gezondheid, welzijn en het versterken van de sportsector centraal. VWS stelde die vier lijnen op naar aanleiding van een behoefteninventarisatie onder verschillende betrokken partijen, zoals gemeenten, provincies, organisatoren van topsportevenementen, sportbonden en onderzoekers. Ieder van de geselecteerde onderzoekers heeft ervaring en kwaliteit op een of meer van de vier thema’s. De financiering van ZonMw gaat naar de instellingen waaraan de onderzoekers zijn aangesloten. Zij betrekken daar ook collega’s bij ter ondersteuning of als die over specifieke kennis bezitten.” Onder hen onder meer Chris Noij (UU) en Wesley Breul (De Haagse Hogeschool).

Open voor samenwerking
Officieel begon het vierjarig onderzoeksprogramma op 1 september jl., al vond de officieuze aftrap eind november plaats tijdens een brede bijeenkomst van het Coördinatie- en Informatiepunt Topsportevenementen (CIT). De Boer: “We zitten nu in een fase om de onderzoeksvragen te concretiseren. Dit houdt onder meer in dat we in kaart brengen hoe we iedere onderzoeksvraag gaan beantwoorden en welke evenementen daarbij geschikt zijn. Als we daar meer zicht op hebben, staan we nadrukkelijk open voor samenwerking met andere hogescholen, universiteiten en overige kennisinstellingen. De Breda University of Applied Sciences is bijvoorbeeld al een tijd bezig met onderzoek naar de maatschappelijke impact van de Formule 1 in Zandvoort. Het ligt dan voor de hand om, als we iets met dat evenement willen, voor het onderzoek met hen op te trekken.”

Welke evenementen zullen worden onderzocht en op welk thema zijn op dit moment nog onderwerpen van discussie. “Het ligt in de lijn der verwachting dat we in ieder geval bij verschillende grote evenementen in Nederland zichtbaar zijn. Daarbij willen we in ieder geval ook kijken naar mogelijke ‘best practices’, ook in het buitenland. Daarnaast gaan we minimaal twee keer een groot bevolkingsonderzoek doen. Dat richt zich vooral op de eerste onderzoeksvraag: het draagvlak en de mate van inspiratie voor en door topsportevenementen. Tussen- en eindresultaten zullen we gedurende de vier jaar delen, ook in een duidelijke en begrijpelijke vorm, zoals infographics”, aldus De Boer.

In het komende halfjaar zijn er nog geen uitkomsten te verwachten. Wel verschijnen er zogenaamde ‘whitepapers’, waarin de onderzoekers de huidige kennis en de stand van wetenschap per onderzoeksvraag optekenen.

Raakvlakken met MOOI in Beweging
Naast MOVES bestaat er ook het onderzoeksprogramma MOOI in Beweging, eveneens geïnitieerd door VWS en gefinancierd door ZonMw. De Boer: “VWS heeft zes zogenaamde wicked problems binnen de sport geformuleerd, zeer gecompliceerde vraagstukken die veel discipline vergen om ze op te lossen. Eén van die problemen is het vergroten en zichtbaar maken van de maatschappelijke waarde van topsport. Dat heeft natuurlijk een overduidelijke link met het verhogen van de maatschappelijke waarde van topsportevenementen. De uitvraag voor onderzoekers voor MOOI in Beweging vindt pas aan het begin van 2024 plaats, maar de intentie om samen op te trekken is er vanuit MOVES bij voorbaat zeker.”

Over vier jaar moeten de studies uitmonden in concrete beleidsinstrumenten, praktische adviezen en nieuwe wetenschappelijke inzichten. Benieuwd naar de voortgang? Op de website van MOVES verschijnen alle publicaties.

Voor meer informatie: Onderzoek topsportevenementen. Voor vragen, suggesties of ideeën om samen te werken kan contact opgenomen worden met projectcoördinator Willem de Boer (willem.deboer@han.nl) of een van de andere onderzoekers.