door: Leo Aquina | 24 september 2020

Met de eerste Dag van de Sportpsychologie (23 september jl.) slaat de Vereniging voor SportPsychologie in Nederland (VSPN) een nieuwe weg in. Het is tijd om de luiken open te gooien. “Met onze nieuwe koers willen we een groot publiek bereiken om zoveel mogelijk mensen te laten profiteren van de technieken die sportpsychologie te bieden heeft”, zegt voorzitter Mitchel Kevenaar. De vereniging werd ooit opgericht om de sportpsychologie in onderzoek, onderwijs en de praktijk te bevorderen. In 2004 werd een accreditatieregeling in het leven geroepen om het vakgebied te professionaliseren. “Daar is sindsdien veel aandacht voor geweest. Nu is het tijd voor meer openheid”, aldus Kevenaar. Een aanpassing van de accreditatieregeling in het huishoudelijk reglement was anderhalf jaar geleden de eerste stap.

“We hebben geaccrediteerde leden en leden met een basisaantekening”, aldus Mitchel Kevenaar. “Met kwaliteitsbewaking als doel, mocht die laatste groep volgens ons huishoudelijk reglement geen sportpsychologische werkzaamheden verrichten.” Deze regel kon, buiten de eigen leden om, niet afgedwongen worden omdat psycholoog en dus ook sportpsycholoog geen wettelijk beschermde titel is. Kevenaar: “Wij merkten dat deze regel leidde tot een splitsing in het werkveld. In de praktijk kozen mensen ervoor om geen lid te worden van de vereniging. We willen daarom niet langer proberen iets af te dwingen.” De regel dat leden van de VSPN alleen sportpsychologische werkzaamheden mogen uitvoeren wanneer ze de registratie SPORTPSYCHOLOOG VSPN® hebben, werd aangepast.

Platform voor iedereen
“Alle leden worden nu geacht op basis van eigen verantwoordelijkheid de grenzen van hun deskundigheid en de beperkingen van hun ervaring in acht te nemen”, aldus Kevenaar. Daarmee gooit de VSPN het register overigens niet overboord. “We staan wel voor onze eigen kracht en de kwaliteit voor ons register, maar we willen geen mensen uitsluiten die een goede bijdrage aan het vakgebied kunnen leveren.” De voorzitter ziet de wijziging in het huishoudelijk reglement als een logische eerste stap naar de bredere ambitie van de VSPN om sportpsychologie steviger in te bedden in het Nederlandse sportlandschap. “Sportpsychologie is niet exclusief van de VSPN. Wij willen dat er meer gebruik gemaakt wordt van de technieken uit de sportpsychologie, dat kan ook gebeuren door bijvoorbeeld trainers, fysiotherapeuten, ouders en bestuurders.”

Het lidmaatschap van de VSPN is op dit moment voorbehouden aan mensen die een master of doctoraalstudie hebben afgerond in de bewegingswetenschappen of de psychologie, met een aantekening sportpsychologie. Of dat in de toekomst ook zo blijft, staat wat Kevenaar betreft niet vast: “We willen goed naar de statuten kijken en die eventueel aanpassen als dat beter aansluit bij onze doelstelling. We willen een platform zijn voor iedereen en we streven naar het versterken van de samenwerking tussen onze leden, zodat we samen de sportpsychologie steviger op de kaart kunnen zetten.” De Dag van de Sportpsychologie is een van de manieren om die samenwerking tussen de leden te versterken, maar ook om het vakgebied onder de aandacht brengen van een groter publiek. Kevenaar: “We hebben ervoor gekozen om de leden lokaal activiteiten te laten organiseren, om zo iedereen de kans te geven om in zijn eigen omgeving met sportpsychologie kennis te maken. In tijden van corona worden ook veel activiteiten online georganiseerd.”

Topsport en breedtesport
De VSPN zoekt ook op andere manieren nadrukkelijk naar aansluiting met de Nederlandse sportstructuur, zowel voor topsporters als voor breedtesporters. Wat is de toegevoegde waarde van sportpsychologie in de breedtesport? Kevenaar: “Je kunt sport opdelen in vier aspecten: technisch, tactische, fysiek en mentaal. Dat laatste aspect - de gedragscomponent - is eigenlijk overkoepelend. Het heeft te maken met alle andere onderdelen. Een coach stelt een trainingsprogramma op voor zijn spelers, en daarin moet je ook rekening houden met gedrag, denk aan motivatie en doelen stellen. Er is veel kennis in de (top)sport, maar die is nog lang niet toegankelijk voor iedereen. Daar zien wij een rol voor onszelf.”

Hoewel het belang van sportpsychologie in de topsport steeds beter wordt onderkend, is het nog lang niet overal structureel onderdeel van de prestatiecultuur. Kevenaar: “Het zou natuurlijk prachtig zijn als iedere topsportorganisatie standaard een sportpsycholoog in de begeleidingsstaf heeft zitten, maar ik ken nog altijd geen organisaties waar een sportpsycholoog op de loonlijst staat. Wel wordt er vaak op dat gebied iemand ingehuurd.” De VSPN streeft er niet naar om overal en altijd een sportpsycholoog op de bank te zetten, maar wil vooral dat de sportpsychologische technieken voldoende worden benut. “We willen het vakgebied vooral onder de aandacht brengen van trainers, coaches en bestuurders. Zij hoeven niet per se een sportpsycholoog in dienst te hebben om toch gebruik te kunnen maken van sportpsychologische kennis en technieken en daar gaat het uiteindelijk om”, aldus Kevenaar.

Kwaliteit borgen
De VSPN streeft naar een rol als verbindende schakel tussen psychologen, sporters, coaches, bonden, de wetenschap en het onderwijs. Kevenaar: “Wij willen de standaard zijn en blijven. Met de VSPN bieden we mensen die een master psychologie of bewegingswetenschappen hebben een route naar de basisaantekening sportpsychologie. De volgende stap is de tweejarige postacademische opleiding tot sportpsycholoog, die leidt tot de accreditatie SPORTPSYCHOLOOG VSPN®. Die structuur verandert niet.” De VSPN ziet voor zichzelf een nadrukkelijke rol weggelegd als keurmerk, maar dan zonder de gedwongen structuur. Kevenaar: “Wat wij bieden is de opleiding en herregistratie, maar ook een klachtenprocedure en gedragscode. Daarmee kan iemand laten zien: kijk daar hou ik mij aan en daar mag je mij op aanspreken. Dat is hoe we de kwaliteit borgen.”

Voor meer informatie: www.dagvandesportpsychologie.nl