door: Thomas van Zijl | 11 februari 2016

Voetbal blijft een spelletje, maar wordt wel steeds serieuzer benaderd. Het bedrijf SciSports kiest voor een wetenschappelijke invalshoek, gebaseerd op harde data. Hun nieuwste vinding is BallJames, een soort MRI-scan van alle activiteiten in het stadion. Dat levert naast spectaculaire beelden door de ogen van de speler ook veel data op waar trainers, spelers en scheidsrechters hun voordeel mee kunnen doen. SciSports haalde onlangs 1,35 miljoen euro op om BallJames verder te ontwikkelen.

Oprichter Giels Brouwer is samen met zijn team al twee jaar bezig met het systeem. Het vervaardigen van BallJames is bepaald geen eenvoudige operatie. Er komt geen sensortje of draagbaar zendertje aan te pas. Nee, aan de basis staan beelden van liefst veertien camera’s. Vanuit verschillende hoeken worden zowel speler als bal vastgelegd. Vervolgens worden daar 3D-pixels van gemaakt.

“We tracken niet de speler, maar maken er contouren van die ons systeem herkent.” Brouwer begrijpt dat het een technisch verhaal is, maar wist er toch al verschillende clubs uit het betaalde voetbal mee te overtuigen. Onder meer PSV, Vitesse en Heracles werken al met de techniek die op dit moment overigens nog niet volmaakt is.

Mens en machine
BallJames vraagt het maximale van mens en machine. Er is veel computerkracht voor nodig om het ideale scenario van Brouwer en zijn team uit te laten komen. Het liefst zou hij het systeem real time laten functioneren, nu kunnen trainers pas achteraf de beelden zien en er data aan koppelen. Door meer gegevens op te slaan in de cloud moet de laatste stap gezet kunnen worden in een toch al lange ontwikkeling. Brouwer legt uit dat zij het systeem met deep learning vanaf scratch moesten ‘opvoeden’.

“BallJames weet niet dat hij naar voetbal kijkt. Wij moeten het hem leren door eindeloos veel wedstrijden te zien.” Inmiddels herkent het systeem patronen en kan hij aan bepaalde posities zien dat er een laag schot in de hoek volgt, of juist een kopbal. “Wie tien keer hetzelfde ziet, kan de elfde keer voorspellen wat er gebeurt. Zo werkt het ook met BallJames.”

Aantal schoten, correcte passes, balcontacten
De gegevens die het systeem verzamelt kunnen worden opgediend als in een game. Spelers van FIFA of Football Manager weten niet beter dan dat er op ieder moment van de wedstrijd een overzicht is van het aantal schoten op doel of correcte passes. BallJames biedt dezelfde mogelijkheden. Hij legt nauwkeurig alle balcontacten vast, inclusief snelheid. Handig voor voetbalvolgers, maar ook voor coaches. Brouwer hoopt de data zo snel mogelijk te kunnen personaliseren en af te stemmen op specifieke voorkeuren.

“Als wij bijvoorbeeld weten wat Philip Cocu onder een goede pass verstaat, kunnen wij aan de hand van data bepalen welke speler zo’n pass in huis heeft.” Brouwer merkt dat data in de voetballerij een steeds steviger een voet aan de grond krijgt, maar waarschuwt voor nutteloos gebruikt. Alleen het verzamelen van gegevens is niet genoeg. Er iets mee doen, extra kennis vergaren, dat is de meerwaarde.

Scepsis
Hij ontmoet in de tamelijk traditionele voetbalwereld enthousiasme maar ook scepsis. Er zijn mensen die vrezen dat het spelletje zijn romantiek verliest, dat er uiteindelijk twee wetenschappers met poppetjes spelen. Brouwer begrijpt de huiver, maar is daar absoluut niet bang voor. “Voetbal blijft een spel waar unieke dingen gebeuren, waar de wetenschap geen vat op heeft en wil krijgen.” Hij ziet vooral voordelen voor coaches en bestuurders die nu geld investeren in spelers die achteraf niet goed in het elftal blijken te passen en dus niet efficiënt zijn. Dat kan beter, in de Eredivisie, maar eigenlijk overal.

SciSports kijkt met BallJames dan ook over de grenzen. Er zijn nu al samenwerkingen met clubs uit Spanje en Portugal en gesprekken met clubs uit de Duitse Bundesliga. De investering van 1,35 miljoen euro die het bedrijf onlangs ophaalde wordt dan ook mede gebruikt om internationale groei mogelijk te maken. Verdere ontwikkeling staat daarvan aan de basis.

Ook in andere sporten
SciSports trekt daarin samen op met de Universiteit Twente. Het bedrijf, een spin off van de universiteit, mag gebruik maken van alle faciliteiten en wordt begeleid door de professoren Luuk Spreeuwers en Raymond Veldhuis. Het gaat om de potentie die de wetenschappers er, net als Brouwer in zien. Niet alleen binnen het voetbal, ook daarbuiten. Er zijn toepassingen denkbaar in de richting van media en entertainment, maar omdat het een zelflerend systeem is, kan BallJames ook opduiken in andere sporten. Het bijspijkeren van de spelregels kan al voldoende zijn.
 
Voor meer informatie: www.balljames.com