27 mei 2025
Opinie
door: Sjors van Leeuwen
Het is een vraag die je de laatste jaren vaker hoort: hoe kom je als sportvereniging tot een goed toekomstplan? Een meerjarenbeleidsplan dat breed in de vereniging wordt gedragen? In dit eerste deel van een tweeluik lees je hoe je in zes stappen een gedegen toekomstplan maakt voor je sportvereniging. In deel 2 kijken we de volgende keer vervolgens naar de ervaringen die voetbalvereniging VDZ de afgelopen twintig jaar heeft opgedaan met deze aanpak.
'Hoe kom je als sportvereniging tot een goed toekomstplan?' is een belangrijke vraag want voor sportverenigingen zijn het uitdagende tijden. Het voortbestaan van veel sportverenigingen staat onder druk. Ze hebben vaak te maken met een tekort aan bestuurders en vrijwilligers, teruglopend ledenaantal, financiële problemen en worstelen met steeds complexer wordende wet- en regelgeving. Ook wil de overheid dat sportverenigingen zich breder ontwikkelen, met een breder sportaanbod voor meerdere doelgroepen. Sportverenigingen krijgen een steeds belangrijkere rol op het gebied van sporten, bewegen, gezondheid, welzijn en gemeenschapszin.
Aanpak in hoofdlijnen
Dus wat te doen als sportvereniging? Hoe word je een toekomstbestendige sportvereniging? Hoe kom je tot een toekomstplan waar iedereen enthousiast over is? Leden, oud-leden, ouders, vrijwilligers en sponsors? Een toekomstplan dat past bij de vereniging die je bent, of wilt zijn, én een stevig fundament legt voor de komende jaren.
De aanpak die VDZ drie keer heeft gevolgd, bestaat grofweg uit zes stappen die deels gelijktijdig werden uitgevoerd:
Een plan maken betekent ook het plan uitvoeren. Dat is het uitgangspunt bij de start. Of zoals ze in het bedrijfsleven wel eens zeggen: strategie = uitvoering.
6 stappen in vogelvlucht
De aanpak bestaat uit zes stappen die je met een nuchtere blik en praktische insteek uitvoert. Het maakt daarbij niet uit hoe klein of groot de sportvereniging is. Bij een kleine vereniging zal je de zes stappen sneller doorlopen dan bij een grote sportvereniging.
1. Bepaal de scope van het toekomstplan
Is de aanleiding duidelijk? Hoe groot en urgent is het probleem? Gaat het om een toekomstplan voor de hele vereniging of voor alleen een onderdeel zoals de jeugdafdeling of het meidenvoetbal. Zijn de vraagstelling en het gewenste resultaat duidelijk? Wat moet het concreet opleveren? Wie wil je allemaal spreken, binnen en buiten de club?
Maak voldoende tijd vrij en reken op een doorlooptijd van enkele weken tot enkele maanden. Maak een plan van aanpak met opdrachtformulering en laat dit goedkeuren door het bestuur.
2. Formeer een werkgroep
Stel een werkgroep samen van vijf à zes personen, met leden, oud-leden, kaderleden en wellicht een ouder van een jeugdlid of sponsor. Personen die ‘passen’ bij de scope van het toekomstplan en met voldoende ervaring en vertrouwen binnen de vereniging. Een werkgroep met een mix van kennis van de vereniging, maar ook met een frisse blik van buiten.
Zorg dat er minstens één persoon bijzit die zo’n traject als kartrekker tot een goed einde kan brengen. Heb je die niet in huis, dan kun je misschien een beroep doen op een verenigingsadviseur of clubondersteuner van de sportbond, gemeente of provincie.
3. Weet wat er speelt in de omgeving
Inventariseer de belangrijkste ontwikkelingen en trends in de omgeving van de club, rekening houdend met het doel en de scope van het toekomstplan. Wat speelt er in de gemeente, buurt en sportsector?
Denk aan het sport- en accommodatiebeleid van de gemeente, demografische ontwikkelingen (groei, krimp, vergrijzing), ontwikkelingen en trends in jouw tak van sport (zoals ledenaantallen, voorkeuren en stopmotieven van sporters, samenwerking en schaalvergroting) en initiatieven van organisaties en instanties in de wijk (van buurthuis, sociale programma’s, onderwijs, sporten en bewegen tot zorg en welzijn).
Wat betekenen deze ontwikkelingen en trends voor jouw vereniging? Nu en in de toekomst? Welke bedreigingen en kansen zie je?
4. Maak een rondje langs de velden
Ga in gesprek met iedereen die ertoe doet binnen de club, rekening houdend met het doel en de scope van het toekomstplan. Maak een ‘rondje langs de velden’ met commissies, coördinatoren, trainers, leiders, ouders van jeugdleden, oud-leden, sponsors, enz. Dat resulteert in de praktijk al snel tot een serie van 6 tot 16 gesprekken.
Die gesprekken moet je voorbereiden, plannen en de resultaten daarvan verwerken en bespreken in de werkgroep. Stel in elk gesprek dezelfde vragen zoals: (1) wat gaat goed? (2) wat kan beter? (3) wat is jouw ideaalplaatje? (4) van welke clubs kunnen wij leren? (5) welke andere zaken moeten we meenemen?
Je kunt in al die gesprekken ook gericht onderwerpen aansnijden als het verplicht stellen van vrijwilligerswerk, nieuwe doelgroepen, nieuw sportaanbod, vernieuwing van de accommodatie, balans tussen plezier en prestatie, inzet van betaalde krachten en thema’s als betrokkenheid, gelijkwaardigheid en sociale veiligheid. Opmerkingen, klachten of wensen die je in het ene gesprek hoort, kun je toetsen in de gesprekken daarna. Na een serie gesprekken wordt de ‘rode draad’ vanzelf zichtbaar, al dan niet ondersteund door de informatie die je bij de omgevingsanalyse hebt verzameld.
Je spreekt met mensen die met de ‘voeten in de klei’ staan en je geeft ze meteen de aandacht en waardering die ze verdienen. Vaak zijn ze positief verrast dat ze gevraagd worden om mee te denken over de koers van de vereniging. Door deze betrokkenheid versterk je ook het commitment voor het plan en de acties die straks uitgevoerd moeten worden. Houd in de tussentijd het bestuur op de hoogte van de gang van zaken zodat ze aangelijnd blijven.
5. Leer van anderen
Kijk hoe andere sportverenigingen het aanpakken. Neem contact op met het gemeentelijk sportbedrijf, de lokale sportfederatie en de sportbond voor advies, tips en ondersteuning. Kijk rond op internet op zoek naar interessante communities, onderzoeken, voorbeelden, inzichten en ervaringen. Bijvoorbeeld via ‘Eén tweetje’, de KNVB-community voor bestuurders en vrijwilligers.
Maak verder een lijst met voorbeeldclubs, neem contact met ze op en vraag ze ‘het hemd van het lijf’. Bestudeer ook de best practices die veel gemeenten en sportbonden in kaart brengen. Wat kun je leren van andere verenigingen? Wat past bij jouw club en wat kun je gebruiken en overnemen?
6. Maak een plan en start de uitvoering
Bespreek de bevindingen uit de vorige stappen in de werkgroep en stel een plan op. Dat plan is maatwerk en afgestemd op het doel en de doelgroep van het plan. Organiseer een informatiebijeenkomst om iedereen die je gesproken hebt te informeren over de bevindingen en de verbeteracties die uitgedacht zijn. Breng het plan enthousiast en zorg dat iedereen zich herkent in het plan en zich geroepen voelt om hieraan mee te werken.
En niet geheel onbelangrijk, laat het plan goedkeuren door het bestuur en de Algemene ledenvergadering (ALV). Dat zorgt voor een extra stok achter de deur om het plan ook daadwerkelijk uit te voeren. De werkgroep kan helpen voor een naadloze overdracht aan de leden en vrijwilligers die er mee aan de slag gaan en als het moet kan de werkgroep in het begin een handje helpen om de boel te enthousiasmeren en aan te jagen.
Sjors van Leeuwen is zelfstandig managementadviseur. Hij adviseert bedrijven en instellingen op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Hij is daarnaast als betrokken lid al vele jaren bestuurlijk en uitvoerend actief voor voetbalvereniging VDZ in Arnhem.
Deel dit bericht:
0 reacties
Nog geen reacties. Wees de eerste!
Voeg je reactie toe
Wij sturen jou één keer per twee weken een e-mail met de belangrijkste opinies en artikelen van Sport Knowhow XL.
