door: Thomas van Zijl | 17 november 2016
Hij is al een tijdje klaar: de SOFIETS, speciaal ontwikkeld om de kans op valpartijen voor oudere fietsers tot het minimum te beperken. Maar of hij ooit echt te koop zal zijn, blijft afwachten. De fietsindustrie heeft interesse, maar is tegelijkertijd terughoudend. Ontwerpbureau Indes, de Universiteit Twente en revalidatiecentrum Roessingh Research & Development (RRD) blijven als drijvende krachten achter de SOFIETS hoopvol.
De maat van de wielen is een slag kleiner dan gebruikelijk, de stuurpen staat iets steiler en uiteraard zit er een elektrische motor op, maar het vermoedelijk meest onderscheidende element van de SOFIETS is het zadel. Dat gaat bij het op- en afstappen automatisch naar beneden. SOFIETS staat dan ook voor 'Slimme Ondersteunende Fiets voor ouderen'.
“Veel mensen raken in stilstand met hun tenen net de grond, of ze stappen steppend op. Voor ouderen is dat lastig en brengt het risico’s met zich mee”, zegt Rosemary Dubbeldam, fysiotherapeut en ingenieur bij Roessingh Research & Development. Het revalidatiecentrum is een van de drie partijen die zich de afgelopen jaren bezig hield met de ontwikkeling van de SOFIETS. Het initiatief kwam van ontwerpbureau Indes, gespecialiseerd in medische hulpmiddelen. De uitdaging komt vaak op hetzelfde neer: voorzien in een specifieke behoefte zonder dat er ogenschijnlijk veel wordt afgeweken van een gangbaar model. Dubbeldam:
“Voor ons stond vast dat de SOFIETS zo veel mogelijk moest lijken op een gewone fiets. Een driewieler biedt de meeste stabiliteit, maar is zeer stigmatiserend. Daar maakt bijna niemand gebruik van.”
“Mensen die bewegen blijven actief. Ze doen zelf boodschappen, houden hun sociale leven in stand. Daar is de fiets bij uitstek geschikt voor"
Vergrijzing
De noodzaak om een fiets te maken die inspeelt op de wensen en behoeften van ouderen is er zeker, zegt Dubbeldam. Als gevolg van de vergrijzing neemt de groep in grootte toe. Bovendien heeft de elektrische fiets het gemakkelijker gemaakt om op gevorderde leeftijd nog regelmatig te fietsen en grotere afstanden te overbruggen. Dubbeldam ziet vooral de positieve kanten.
“Mensen die bewegen blijven actief. Ze doen zelf boodschappen, houden hun sociale leven in stand. Daar is de fiets bij uitstek geschikt voor, want fietsen is over het algemeen makkelijker dan lopen.” Toch kleven er risico’s aan. De reactiesnelheid neemt af naarmate de jaren toenemen. Iemand van dertig kan een onverwacht paaltje nog net ontwijken, de kans dat iemand van zeventig er tegenop rijdt is aanzienlijk groter. Valpartijen zijn funest. Omdat de botten niet zo sterk meer zijn, is er relatief vaak sprake van een breuk. Dat soort tegenslag betekent niet zelden het einde van het leven op de fiets.
Met een onderzoeksubsidie van het Ministerie van Economische Zaken werkten Roessingh, Indes en de Universiteit Twente daarom aan een alternatief, speciaal voor ouderen. Cruciaal was dat wetenschappers aan de hand van een computermodel uitrekenden wat de ideale positie van de in verhouding zware motor zou zijn om de fiets ook bij lage snelheden in evenwicht te houden en de ideale geometrie bepaalden. Het verstelbare zadel en de steile stuurpen maakten het geheel af. De eerste exemplaren met de SOFIETS werden vorig jaar gedaan, het prototype is inmiddels geperfectioneerd, maar de stap naar de markt blijkt vooralsnog een lastige. En dat terwijl de deelnemers enthousiast waren. RRD wordt nog regelmatig gebeld door ouderen en bezorgde kinderen van ouderen die informeren naar de fiets.
Conservatisme fietsfabrikanten
Dubbeldam is ervan overtuigd dat het aan de prijs niet hoeft te liggen. De SOFIETS zal iets duurder zijn dan een normale elektrische fiets, maar exorbitante bedragen horen er niet bij. Wat misschien een grotere rol speelt is dat fietsfabrikanten conservatiever zijn dan vooraf gedacht.
“Er is tot op heden slechts interesse in delen van de fiets. Met name het verstelbare zadel staat in de belangstelling. Dat hoeft geen ramp te zijn, maar dan moeten ze de rest van de fiets wel zelf kunnen maken. Het is juist het hele plaatje dat deze fiets voor ouderen zo geschikt maakt." Het geduld van de ontwikkelaars wordt op de proef gesteld, maar dat is geen reden om de toekomst van de SOFIETS somber in te zien. “De doelgroep wordt de komende jaren alleen maar groter en voor fietsfabrikanten commercieel interessanter. Er hoeft er maar een te zijn die hier vol voor gaat. Dat kan al een wereld van verschil maken.”
Voor meer informatie: klik hier