door: Marc Hoeben | 3 december 2015

Oud-hockeyer André Bolhuis werd onlangs met overgrote meerderheid van stemmen - tweehonderd stemmen vóór en negen tegen -  herkozen als voorzitter van sportkoepel NOC*NSF. Het zou de indruk kunnen wekken dat de herverkiezing kritiekloos verliep, maar dat is toch niet waar. Verschillende bonden hebben wel degelijk wat aan te merken op de voorzitter en het beleid van NOC*NSF. Na eerder Marcel Wintels als voorzitter van wielerbond KNWU spreekt nu ook Patrice Assendelft - directeur van motorsportbond KNMV - zich desgevraagd uit. Assendelft was de man die aan het einde van de algemene ledenvergadering in de rondvraag het woord nam, zich kritisch uitliet over met name de wijze waarop het bestuur van NOC*NSF met haar leden communiceert en daarbij uitdrukkelijk zijn hoop op verbetering uitsprak.

Assendelft refereerde daarbij onder meer aan het ledenberaad, enkele weken voorafgaand aan de ledenvergadering, met de herbenoeming van de voorzitter als een van de agendapunten. “Bolhuis was zelf niet bij dat ledenberaad, hij liet zich - terecht als lijdend voorwerp van de discussie - vertegenwoordigen door de vicevoorzitter van NOC *NSF, Ton Rombouts. Vanwege die herverkiezing werd Bolhuis toch weer opnieuw langs de meetlat gelegd. Heeft hij het goed gedaan? Willen we met hem een nieuwe olympische cyclus in? Zulke vragen komen er dan op tafel. Bij dat ledenberaad kwam er toch vanuit verschillende bonden kritiek.”

Critici
Motorsportbond KNMV behoort met Patrice Assendelft, samen met Wintels en 'zijn' KNWU, tot de kritische geesten. De twijfels zijn terug te voeren op verschillende oorzaken. Assendelft: “Het eigen vermogen van NOC*NSF is bijvoorbeeld fors teruggelopen, naar zo’n 25 miljoen euro. Daarnaast krijg ik sterk het gevoel dat de relatie met het ministerie van VWS op onderdelen 'koel' te noemen is. We hebben bovendien kunnen zien dat de organisatie van de Europese Spelen van 2019 bij NOC*NSF door de vingers is geglipt. Daar is de sportkoepel behoorlijk gecrasht. Het ministerie wilde niet op voorhand geld beschikbaar stellen, een van de redenen was dat het niet als een topsportevenement werd gezien. Nou, dat is echt heel zorgelijk, als je bij zo’n evenement als sportkoepel niet eens duidelijk kunt maken aan het ministerie dat het wel degelijk om topsport gaat en dat je er op voorhand vanuit gaat dat het geld toch wel los komt.”

Assendelft ziet het als missers. Maar niet als fatale missers, wat betreft die herverkiezing van Bolhuis. “Het hoeft dan nog steeds niet te betekenen dat iemand het als voorzitter slecht heeft gedaan. Ik zie de kritiek meer als een signaal richting het gehele bestuur. De voorzitter fungeert nu eenmaal als windvanger. Dat is niet altijd terecht, het is wel zijn lot.”

Geen schoonheidsprijs
Maar, vindt hij, de procedure op zich verdiende geen schoonheidsprijs. “In de discussie tijdens het ledenberaad gaf de vicevoorzitter aan dat er vanwege het tijdpad richting ALV - enige weken later - geen andere opties voor de voorzitterszetel waren. De discussie werd eigenlijk afgekapt met woorden als: ‘Ik hoor wat u zegt, we zullen met een aantal voorzitters de kritiek aan André overbrengen en dan zal het wel goed komen.’ En zo ging het een paar weken later bij de ledenvergadering in feite ook. Dat vind ik echt ‘not done.’ Op die manier neem je de toehoorders niet serieus. Zo werd bijvoorbeeld op de vraag van de voorzitter van de Nederlandse Hippische Sportbond om een schriftelijke stemming op regenteske wijze gereageerd door vicevoorzitter Rombouts. Toen kreeg ik plaatsvervangende schaamte. Dat was echt geen manier van communiceren."

"We hebben de mond vol over de transitie in de sport, over andere governance en een andere wijze van communiceren. Dit was in mijn ogen een schoolvoorbeeld van hoe het anno 2015 niet moet. Ik kan me wel vinden in de herverkiezing van Bolhuis. Hij is een bekwaam en betrokken bestuurder. Maar ik verzet me tegen de wijze waarop die herverkiezing tot stand kwam. De felicitatie tijdens de ALV bij wijze van interruptie door twee bondsvoorzitters aan Bolhuis deed geen goed (Erik van Heijningen (voorzitter KNZB) en Theo Hoex (voorzitter Atletiekunie) boden André Bolhuis - nog vóór de herbenoeming officieel was - als felicitatie op ludiek bedoelde wijze resp. een handdoek en een estafettestokje aan, red.). Dat was ‘old school.’ De winkel staat in brand, we hebben forse kritiek, maar als de camera’s draaien is het cabaret. Is niet mijn stijl.”

Twee zetels vrij
Volgend jaar komen twee plaatsen in het bestuur van NOC*NSF vrij, weet Assendelft. Hij hoopt dat de procedure rond Bolhuis de ogen heeft geopend. “Tot nu toe gaan zulke dingen eigenlijk altijd via het ‘old boys network.’ Maar dit wordt juist een moment om de transitie richting een moderne organisatie vorm te geven. Dan moet je niet opnieuw mensen uit je eigen netwerk naar voren schuiven. Het is zaak naar competenties en behoeftes te kijken, die goed te formuleren en daar de juiste mensen voor te zoeken. En dan is het misschien juist wel zaak om eens naar buiten te kijken.”

Assendelft heeft het over ‘keuzes voor de toekomst'. De Nederlandse sport moet zich in zijn ogen herdefiniëren, veel meer voeling krijgen voor de tijdgeest en te weten willen komen wat de sportconsument van nu wil.

“We weten uit heel veel onderzoek dat mensen niet meer zomaar lid worden van sportclubs en sportbonden. Bij de KNMV zitten we midden in dat proces, wij hebben met de sportttak en de consumententak van gewone motorrijders op de weg eigenlijk twee geledingen. Wij hebben het zo ingericht dat we nauwelijks afhankelijk zijn van subsidies. We hebben 53.000 leden, maar draaien een forse omzet per jaar, mede door de aansluiting bij verzekeringen voor het motorrijden. En toch zijn ook wij op zoek - met hulp van consultancybureau Fresh Forward uit Hilversum - naar een nieuw, eigentijdser model waarmee we ook voor de komende jaren relevant kunnen zijn. Je moet het dak repareren als het zonnig is.”

In die zin, denkt hij, gaan veel bonden het moeilijk krijgen, door hun afhankelijkheid van subsidies. “Als subsidies bedoeld zijn om topsportprogramma’s te ondersteunen voor het inspireren en trots maken van Nederland, dan vind ik het zinvol. Maar een subsidie om alleen het apparaat te laten functioneren, snap ik niet. Als een bond niet de eigen broek kan ophouden, heeft het geen bestaansrecht. Wat mij betreft komt er een volledige afbouw van de instellingssubsidies (de subsidies voor het algemeen functioneren van de sportbonden, red.) in de periode tussen 2017 en 2020.”

Nieuw financieel landschap
De sport moet zich sowieso voorbereiden op een aantal grote wijzigingen wat betreft de geldstromen. Nu is de Nederlandse sport nog zeer gebonden aan de Lotto-gelden. In de nabije toekomst gaat een samensmelting van Lotto en Staatsloterij voor een nieuw financieel landschap zorgen.

“Mijn antenne zei dat de minister van VWS een sportraad zou gaan instellen. Dat is uitgekomen. De volgende stap is dat de raad over de verdeling van het geld gaat. Het zou gezond zijn als NOC*NSF niet meer over de subsidieverstrekking zou gaan, zoals nu wel het geval is. NOC*NSF kan een mooie, faciliterende rol als kennisinstituut spelen zonder platgelopen te worden door de bonden voor die subsidies. Dat zou het allemaal veel zuiverder maken.”

De koppeling tussen inkomsten uit gokken en sport zou losgelaten moeten worden, vindt hij. “We hebben in het verleden ook niet voor niets afscheid genomen van reclames van sigarettenmerken. Het zal zaak worden om met de overheid af te spreken welk bedrag gegarandeerd beschikbaar kan komen voor sport zonder dat het gelabeld is, waarbij je bijvoorbeeld het goed moet hebben over de verdeling tussen onderwijs, breedtesport en topsport. Daar is de overheid aan zet. Of je vindt het belangrijk en maakt ruimte in de rijksbegroting. Of je vindt dat niet. Maar spreek dat uit en stop met het zoeken van kapstokken om zaken aan op te hangen.”