• De vraag van… Anneke van Zanen-Nieberg, voorzitter van NOC*NSF
• Aan... Gerard Timmer, algemeen directeur van de NOS

De vraag

Beste Gerard, als voorzitter van NOC*NSF weet ik hoe jullie bij de NOS er telkens bij grote sportevenementen, zoals de Olympische Spelen en laatst ook weer het WK Vrouwenvoetbal, er voor zorgen dat heel Nederland het gevoel heeft er echt bij te zijn, ook al vindt zo’n evenement op een geheel andere plek op de wereld plaats. En dat is geweldig want dat versterkt de kracht van de maatschappelijke waarde van sport voor de Nederlandse samenleving enorm. Nu hoor en lees ik van alles over bezuinigingen op jullie budgetten. Moet ik me zorgen gaan maken over deze prachtige taak van de NOS? Laat dat ons en heel Nederland vooral goed weten.

Het antwoord

Beste Anneke, bedankt voor deze vraag. Een vraag die zeer relevant is én nog relevanter wordt de komende tijd.

Het sporthart van de NOS klopt al sinds 1959. Precies 60 jaar. En in die zestig jaar volgt de NOS alle sporten, van A tot Z: letterlijk van Atletiek tot Zwemmen. Nationale kampioenschappen, Europese kampioenschappen en wereldkampioenschappen. Olympisch én Paralympisch. Al die sporten tonen we volgens de sandwichformule, waarin de kleinere sporten delen in het succes van de grote sporten.

Zo is de handbalbond blij dat wij ook een contract met de schaatsbond hebben, want in de dweilpauze van het schaatsen kijken er soms ineens 800.000 mensen naar een handbalsamenvatting. En deze zomer, na afloop van een Tour-etappe, keken er één miljoen mensen naar de Nederlandse zwemmers bij het WK. Een sterke sportafdeling bij de NOS is voor Nederland topsportland van groot belang. Zolang we maar álle topsport blijven doen. Dus atletiek én schaatsen, korfbal én wielrennen, zeilen én voetbal. De wagons komen immers pas in beweging, als de locomotief sterk is.

Wekelijks bereik van 6,4 miljoen mensen
Het sporthart van de NOS klopt niet alleen ten tijde van grote evenementen. Ook de verhalen in aanloop naar en in de periode na die evenementen worden verteld; 365 dagen per jaar. In de dagelijkse Sportjournaals, Studio Sport, Andere Tijden Sport, Studio Sport Eredivisie, Studio Voetbal, Langs de Lijn, podcasts, op NOS.nl en de NOS-app. Iedere week bereiken we met onze sportprogramma’s op televisie alleen al 6,4 miljoen mensen. Dat is meer dan 40% van de Nederlanders die wekelijks afstemt op NOS Sport. Als we kijken naar deze sportzomer, ligt ons bereik op 88% van de Nederlandse bevolking. Dat zijn 13,9 miljoen mensen die deze zomer op enig moment van sport bij de NOS op televisie hebben genoten. Tel daar het bereik van radio, social media en online bij op, en je kan met recht zeggen dat we met onze brede sportaanbod iedereen in Nederland aanspreken.

Het sporthart van de NOS klopt op alle platforms, iedere dag, voor heel veel soorten van topsport; niet alleen sporten waarmee geld te verdienen valt. Uniek en waardevol voor het Nederlands publiek, voor de NOS en voor de sport in Nederland. Want sport inspireert, sport verbindt en sport bereikt publieksgroepen die anders niet worden bereikt.

Storytelling
Over die inspiratie: zien sporten, doet sporten. Het brede sportaanbod van de NOS draagt bij aan de sportparticipatie in Nederland. Na het door Nederland gewonnen EK voetbal voor vrouwen in 2017 is het aantal aanmeldingen van meisjes op voetbalverenigingen met zeven procent gestegen. Eerst en vooral door het succes van de Oranjevrouwen, maar óók doordat het sportverhaal van de Oranjevrouwen werd verteld, de wedstrijden voor iedereen te zien waren en de heldinnen aan het woord zijn gelaten.

Sport verbindt. In totaal bereikten we met de recente uitzendingen over het WK voetbal voor vrouwen 12,6 miljoen mensen. Bijna 80% van de Nederlandse bevolking. In de WK-finale keken er op het hoogtepunt tegelijkertijd zelfs 6,3 miljoen mensen. Samen live sport kijken speelt een grote rol bij het verbinden van verschillende lagen in de samenleving. Hetzelfde geldt voor Steven Kruijswijk die derde wordt in de Tour de France en als Jorien ter Mors een gouden plak wint op de Olympische Winterspelen en Dafne Schippers wereldkampioen atletiek wordt. Sport werkt als sociale lijm en is een van de weinige thema’s die mensen in de huidige tijd nog samenbrengt.

En sport draagt bij aan een brede publieke omroep, die in alle geledingen van de samenleving relevant is. Live sport op televisie zorgt voor een miljoenenpubliek, ook onder jongeren, lager opgeleiden en mensen met een andere achtergrond. Groepen die de publieke omroep over het algemeen moeilijker bereikt. Dat lukt met sport wel en door het ‘doorkijkeffect’ kijken grotere, diverse groepen mensen vervolgens ook naar educatieve, culturele programma’s van de NPO.

Bezuinigingen
Maar de waarheid is dat deze taak - want laten we niet vergeten dat het een bij wet vastgelegde taak betreft - als gevolg van bezuinigingen meer en meer onder druk staat. Het budget van de landelijke publieke omroep is de afgelopen vijf jaar met bijna 30% gedaald. Ook de nieuwe kabinetsplannen lijken een volgende bezuiniging op het budget van de landelijke publieke omroep in te houden. De druk op de programmering van de publieke omroep neemt zienderogen toe, sport niet uitgezonderd. Dit heeft de afgelopen jaren al tot stevige ingrepen in diverse sportrechtenpakketten geleid. Tal van toernooien en kampioenschappen moesten worden geschrapt.

Zo ontstaat een bijzondere paradox; het kabinet draait aan de ene kant de financiële duimschroeven voor de publieke omroep verder aan, met alle gevolgen van dien voor de programmering, waaronder die van de sport. En aan de andere kant wordt er op dit moment hard gewerkt aan de uitwerking van de zogenaamde zesde ambitie van het Nationaal Sportakkoord. Onder de noemer 'Topsport die inspireert’ moeten topsport, topevenementen en media nadrukkelijk met elkaar worden verbonden. Om in sporttermen te spreken: een ambitie die de NOS alleen maar kan toejuichen. De verwachting is dat hier in oktober 2019 een deelakkoord over afgesloten kan worden.

Naast de al eerder genoemde kenmerken van het sporthart van de NOS wil ik er in dit kader nog één uitlichten. Namelijk de rol van hostbroadcaster bij nationale sportevenementen. Zonder een hostbroadcaster is het nagenoeg onmogelijk om grote (sport)topevenementen naar Nederland te halen. De NOS is vaak de hostbroadcaster van die grote evenementen. Dit jaar met de World Cup roeien in Rotterdam, de EK baanwielrennen in Apeldoorn, recent de EK wegwielrennen in Alkmaar en eind augustus de EK Paardensport in Rotterdam. Wil Nederland in de toekomst nog in staat zijn grote sportevenementen binnen te halen, dan zal ook de positie van de NOS als hostbroadcaster herkend én erkend moeten worden.

Zorgen
Terug naar je vraag Anneke: moeten we ons zorgen maken over deze taak van de NOS? Ondanks dat ik een positief ingesteld mens ben, is het antwoord op je vraag ‘ja’. Aandacht bieden aan een brééd pakket sport voor het grote publiek op alle platforms is namelijk niet langer vanzelfsprekend. Onze rol en positie komt steeds meer onder druk te staan. In eerste aanleg door de druk uit Den Haag, maar als gevolg daarvan ook binnen de publieke omroep.

De NOS is de afgelopen zestig jaar voor de sport in Nederland een constante factor geweest. Dat wordt door sportbonden en NOC*NSF erkend en herkend. En het belang van onafhankelijke kwaliteitsjournalistiek wordt ook in de sportwereld steeds groter. Het is om die reden van groot belang dat sport als taak binnen de publieke omroep een sterke positie heeft én houdt. Voor ons is sport namelijk geen middel om geld te verdienen. Voor ons is sport een journalistieke, publieke taak.

Dat kan niet genoeg worden uitgedragen. Waarvoor dank.

Volgende keer het antwoord op de vraag van Gerard Timmer aan Sarina Wiegman, bondscoach van het Nederlands vrouwenvoetbalteam:
Beste Sarina,
 
Allereerst van harte gefeliciteerd met het behalen van de Olympische Spelen van Tokyo 2020 en de tweede plaats op het WK. Een prestatie van wereldformaat. Als bondscoach van de Oranjevrouwen heb je meegemaakt wat media-aandacht met een team, maar ook met de sport doet. Van relatief onbekende speelsters begin 2017, naar beroemde rolmodellen in 2019.
 
Een sport die in jouw interlandjaren als speelster nog moest vechten om aandacht, waar sinds het EK van 2017 en het laatste WK de sport definitief heeft bewezen een brede aandacht te verdienen. Maar ook een periode waarin de prestaties van de Oranjevrouwen met een scherpere blik worden gevolgd. Hoe gaat de bondscoach in haar coachende verantwoordelijkheid om met deze ontwikkeling? Hoe beschouw je de media-aandacht die de sport inmiddels krijgt en kan je iets zeggen over de betekenis daarvan voor de sport, en de deelneming daaraan ook búiten de grote toernooien?