• De vraag van… Eric van den Boom, teammanager van CCC-Liv, de vrouwenwielerploeg van Marianne Vos
• Aan... Lutger Brenninkmeijer, ontwikkelde voor hockeybond opleidingen voor 'Technisch Coördinator' en 'Technisch Manager'

De vraag
Als manager van een professionele wielerploeg ben ik ook geïnteresseerd in andere sporten. Jij bent o.m. manager geweest bij hockeyclub Amsterdam en ontwikkelde in opdracht van de hockeybond opleidingen voor 'Technisch Coördinator' en 'Technisch Manager'. Wat zijn in jouw ogen de belangrijkste taken zijn een technisch manager van een professioneel hockeyteam en welke vaardigheden zijn daarvoor onontbeerlijk?

Het antwoord
Toen ik mij begin jaren negentig aanmeldde bij Hockeyclub Amsterdam - de oudste hockeyclub van Europa en de club met de meeste landskampioenschapstitels in Nederland - was ik in de veronderstelling lid te zijn geworden van een zeer professioneel aangestuurde vereniging. Maar niets was minder waar. De club balanceerde op de rand van faillissement, de leden waren verre van trots op de club, er was een teruglopend ledenaantal en een duidelijke koers in beleid was niet waarneembaar. Ik kwam daar vooral om te gaan leren, want het leek mij toen ontzettend leuk om een goede trainer te worden. Ik heb mijzelf toen de vraag gesteld: kan ik beter naar een andere club gaan waar meer perspectief is of zal ik dan maar zelf de handschoen oppakken en er het beste van maken? Uiteindelijk heb ik voor dat laatste gekozen.

Bij het technisch kader was er op dat moment een coördinator voor de trainers van de jeugdopleiding. Echter deze functie was onderhevig aan de grillen van de vrijwilligers in het bestuur. Het was meer een functie om de problemen van de vereniging op te lossen dan een positie binnen de club om gewenste doelen te realiseren. Tevens concludeerde ik naarmate ik mij meer verdiepte in het ontwikkelen van sporters, dat dit een zeer complexe materie is die echt kennis van zaken vraagt hetgeen bij de meeste verenigingen ontbreekt. Het gaat hierbij niet om aanleren van een techniek of tactiek, maar over het verschaffen van inzichten hoe je het beste kunt opleiden en ook hoe een vereniging functioneert.

Visie ontbrak
Ik ben toen alle hockeytrainersopleidingen die er op dat moment gegeven werden gaan volgen, maar zag dat deze opleidingen zich voornamelijk richtten op het spel zelf en de daarbij behorende technische, tactisch, fysieke en mentale aspecten. Een visie op opleidingen van spelers ontbrak, laat staan hoe je je als trainer of coach het beste kunt functioneren in een club, want het team dat je traint staat daar niet los van. Toen ik door de vereniging (in nood) werd gevraagd om de coördinatie van de trainer en coaches op te gaan pakken, heb ik daar meteen een nieuwe en eigen invulling aan gegeven. Ik werd verantwoordelijk voor het ontwikkelen van een visie op opleiden en was verantwoordelijk voor het werven, opleiden en begeleiden van trainers, coaches én spelers. Dat was medio jaren negentig binnen de hockeysport behoorlijk uniek.

De sportieve successen die we de jaren daarna mochten vieren (onstuimige groei van jeugdleden en we grossierden in landskampioenstitels), ontging de KNHB niet. Mijn stelling was: je kan als bond wel de trainers en coaches competent maken, maar wie stuurt deze groep mensen binnen en vereniging dan aan? Laten we er voor zorgen dat deze groep functionarissen ook competent is in plaats van dat een iets te enthousiaste trainer door de club gevraagd wordt om de overige trainers aan te sturen. Training geven is wezenlijk anders dan managen! En kan je van vrijwilligers verwachten dat zij met minimale tot zonder inhoudelijke kennis de (hoog) opgeleide trainers en coaches gaan aansturen? Dat is bijna hetzelfde als een stagiaire die de CEO van een onderneming begeleidt. 

Technisch managementlijn
Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in het vorm geven van een technisch managementlijn met drie niveaus. De Technisch Directeur is verantwoordelijk voor alle teams (senioren en junioren) van de club aan en ontwikkelt het beleid (strategisch niveau). De Technisch Manager richt zich vooral op de jeugdopleiding, stuurt de daar actief zijnde coaches en trainers aan en adviseert het bestuur op beleidsniveau (tactisch niveau). En de Technisch Coördinator vertaalt het ontwikkelde beleid naar acties op het veld en is meestal verantwoordelijk voor een deel van de opleiding (bijvoorbeeld de jongste jeugd en dus actief op het operationele niveau). Inmiddels worden de opleidingen voor Technisch Coördinator en Technisch Manager zes jaar gegeven en zijn we de opleiding voor Technisch Directeuren aan het ontwikkelen. Diverse bonden volgen deze stappen nauwlettend op de voet en er is zelfs belangstelling vanuit het buitenland getoond.

Het managen van een team gaat volgens mij dus veel verder dan spelers een aantal technische of tactische vaardigheden aan te leren. Voor mij is het ontwikkelen van sporter meer dan de sport alleen. Je hebt immers te maken met een persoon achter de sporter die bepalend is voor zijn of haar eigen succes. Ik vind het daarom belangrijk dat de club een visie ontwikkelt over de persoonlijkheidsvorming van individuen waarbij zij letterlijk en figuurlijk buiten en binnen de lijnen spelenderwijs maatschappelijke waarden en normen leren waar zij de rest van hun leven van kunnen profiteren. 

Verantwoordelijkheden
Ik zie niet zoveel verschillen tussen een beginnend jeugdteam en een topteam dat strijdt voor het kampioenschap van Nederland. De principes zijn overal min of meer hetzelfde. Ik ben er van overtuigd dat een volwaardige speler die zijn eigen verantwoordelijkheden kan nemen en regie heeft over zijn eigen ontwikkeling in staat is om sportieve successen te boeken. Als begeleiding ben je dus vooral bezig om spelers te inspireren het beste uit zichzelf te halen en zichzelf uit te dagen om nieuwsgierig te zijn en beter te willen worden. 

Zorg er dus voor dat je enerzijds het bestuur laat inzien dat het opleiden van spelers verder gaat dan een wedstrijd winnen en dat je anderzijds de voorwaarden voor een goede prestatie goed in beeld hebt en de sporter in zijn ambitie ondersteunt. Maak aan de leden en vrijwilligers duidelijk waar de club voor staat. Zorg dat je een verhaal hebt want anders ga je ten onder aan de waan van de dag. Jouw belang is daar aan onder geschikt, net zoals je als Technisch Manager het belang van de club dient en niet jouw eigen positie. Focus je op het proces en dan komen de resultaten vanzelf.

Volgende keer het antwoord op de vraag van Lutger Brenninkmeijer aan Anneke van Zanen-Nieberg, de nieuwe voorzitter van NOC*NSF:
In het sportakkoord is een paragraaf opgenomen die aandacht geeft aan het versterken van sportverenigingen. Inmiddels is er met ondersteuning van NOC*NSF en diverse sportbonden het 'Sport Professionals Netwerk' in het leven geroepen. In dit netwerk zitten/komen à la LinkedIn specialisten die verenigingen bij specifieke vraagstukken kunnen ondersteunen. Welk belang kent NOC*NSF toe aan dit netwerk en hoe zou u dit netwerk eventueel willen versterken en inzetten om uiteindelijk de sportverenigingen in Nederland nog vitaler te maken?