door: Sjak Rutten
Op 12 mei jl. hebben de leden van NOC*NSF zich ‘collectief’ achter het
Olympisch Plan 2028 geschaard. In juni reageert het kabinet. NOC*NSF spreekt van
een ambitieus plan, maar het is te hopen dat het kabinet de lat een stuk hoger
legt. Met dit plan haalt Nederland de Olympische Spelen niet binnen.
Het Olympisch Plan 2028 is een volgende fase ingegaan. Tot 2016 moet
Nederland op Olympisch niveau worden gebracht en in 2016 wordt beslist of
Nederland zich kandidaat stelt voor het organiseren van de Olympische Spelen in
2028.
Nederland op Olympisch niveau brengen betekent investeren in acht ambities:
topsport, breedtesport, sociaal maatschappelijke ontwikkeling, welzijn en
gezondheid, economie, ruimtelijk beleid, evenementen en media.
Met de plannen voor topsport- en breedtesportambitie is niets mis. Bevorderen
van het sportklimaat, een structurele plaats in de top tien,
talentontwikkelingsprogramma’s, bouw van accommodaties, organisatie van
grootschalige evenementen als het WK voetbal in de aanloopfase. Van een
dergelijke benadering profiteert de sport altijd, ook als Nederland de
Olympische Spelen niet organiseert.
Het probleem zit in de andere ambities. De samenleving moet beter worden van
de Olympische Spelen, maar het Olympisch Plan 2028 is niet ambitieus genoeg en
ook niet onderscheidend ten opzichte van de andere kandidaten die gaan komen.
Erica Terpstra spreekt van een ‘droom die werkelijkheid kan worden’. En: ‘Als we
samen de schouders eronder zetten zijn we als klein land tot veel in staat’.
Ook: ‘Een saamhorig en enthousiast Nederland is in staat de Olympische Spelen te
ontvangen’. Zo maar wat citaten uit het Olympisch Plan 2028. Als ik het plan in
twee woorden moet samenvatten is het ‘Oranje boven’.
Al deze argumenten en peptalk zijn voor binnenlands gebruik. Het lijkt erop
dat niemand zich heeft afgevraagd wat er nodig is om het buitenland en het IOC
ervan te overtuigen dat de Olympische Spelen in 2028 aan Nederland moeten worden
toegewezen. In het Olympisch Plan 2028 en het bijbehorende expertrapport vind je
in elk geval geen antwoord.
Volgens de eisen van het IOC moeten de Spelen duurzaam, energiezuinig en
milieuvriendelijk worden georganiseerd. Het is voorspelbaar dat bij de komende
selecties van olympische steden duurzaamheid een steeds grotere rol gaat spelen.
Dat is ook onontkoombaar, omdat er, zoals Thomas Friedman in Hot, flat and
crowded zegt, in 2050 72 miljard Amerikanen op deze wereld rondlopen. Hij
bedoelt daarmee dat de 9,5 miljard mensen uit 2050 door de stijgende welvaart
net zoveel energie en grondstoffen zullen gebruiken als 72 miljard Amerikanen op
het welvaartsniveau van 2009. Dat kan de aarde niet aan en tegelijk kun je de
burgers in al die opkomende landen hun recht op welvaart en economische
ontwikkeling niet ontzeggen. Dus zit er maar een ding op: duurzaam opgewekte
energie en volledig hergebruik van grondstoffen materialen, volgens het ‘cradle
to cradle’-principe.
In het Olympisch Plan 2028 en het expertrapport wordt wel ingegaan op de
noodzaak van duurzaamheid. Duurzaamheid wordt zelfs hét thema voor de komende
vijftig jaar genoemd. Termen als ‘energieneutrale gebouwen’ en
‘materiaal-efficiëntie’, ze komen allemaal in het rapport voor. Maar als het om
ambities gaat, blijft het uiteindelijk bij een vrijblijvende uitspraak: ‘De
sport zal in al haar geledingen het duurzaamheidsprincipe gaan uitdragen’
De lat moet hoger. Nederland moet nu uitspreken klimaatneutrale
Spelen te organiseren in een klimaatneutraal land. Nederland moet in 2028
klimaat- en energieneutraal willen zijn, met de Spelen als speerpunt. Dat is
ambitieus, nodig en onderscheidend. Een sporttoernooi organiseren kan intussen
de halve wereld, ook als het een toernooi van de omvang van de Olympische Spelen
betreft. Maar Spelen organiseren in een duurzaam en klimaatneutraal land, dat is
wat anders. Dat vereist geen ‘Oranje boven’ maar een ‘Man op de
maan’ - aanpak.
In 1962 hield president John F. Kennedy in Houston een toespraak, waarin hij
beloofde voor het einde van het decennium een maan op de maan te zetten, als
speerpunt van een alomvattende nationale inspanning om Amerika weer leidend te
maken in wetenschap, technologie (en de koude oorlog). Een Man op de Maan als
een concreet en aansprekend speerpunt van een alomvattend nationaal plan, daar
ging het Kennedy om. Hij wist niet of het kon, maar het effect was enthousiasme
in het land en bundeling van krachten. Amerika zou bewijzen dat het kon. En het
lukte, zelfs ruim binnen de beloofde termijn.
Nederland moet van de Olympische Spelen 2028 een ‘Man op de
maan’-project maken met volledig duurzaam opgewekte energie en volledig te
recyclen grondstoffen. We weten niet of het kan, maar het zou ons sieren als we
de uitdaging aangaan. Als Nederland uitspreekt in 2028 klimaatneutraal te zijn
en als speerpunt de Olympische Spelen klimaatneutraal zal organiseren, dan geeft
dat focus aan de onderzoeksinspanningen om de wereld duurzamer te maken. En de
opbrengsten zijn enorm, ook als Nederland de Spelen niet zou krijgen.
De kans om de Olympische Spelen te krijgen wordt groter en de lat voor
concurrenten wordt hoog gelegd als Nederland die ambitie nu uitspreekt. Dat eist
wel dat we een nationaal project van de Olympische Spelen maken. De regering
moet de houding van supporter afschudden en, buiten de sportactiviteiten die je
bij NOC*NSF moet laten, de regie in handen nemen. En daar moet nu mee begonnen
worden, want klimaatneutrale spelen in een klimaatneutraal land is een
alomvattend en langdurig project. Als je daar in 2016 mee begint, ben je te
laat.
En dat zou jammer zijn, omdat ik het de dan 85-jarige Erica Terpstra zo zou
gunnen om in 2028 bij de opening van de Olympische Spelen als eregast naast
koning Willem der Nederlanden en IOC-voorzitter Li Ning te zitten.
Sjak Rutten werkt als adviseur/projectleider bij Sardes, een
adviesbureau dat vooral actief is op de terreinen onderwijs, welzijn en
jeugdbeleid. Voor reacties: sjak.rutten@ziggo.nl