Topsport kent geen compromissen: het is goed of het is slecht
De kijk van Toon Gerbrands op: mooie gebeurtenissen, verwerpelijke momenten en dilemma’s uit de sportwereld. Deze keer gaat het over
sportwetenschappers die graag in de publiciteit staan
.
door: Toon Gerbrands
De wereld van de topsport heeft een haat-liefde verhouding met de media. Hoe meer publiciteit, des te meer aandacht, met als gevolg hogere sponsorbedragen en veel meer armslag om de sport te professionaliseren. Daar staat tegenover dat er ook een prijs betaald wordt, omdat je vaak als topsporter onderwerp van gesprek bent en iedereen gevraagd en ongevraagd zijn mening over alles en iedereen kan geven. Dat is soms heel confronterend en na elk speelweekend bijvoorbeeld in de voetbalsport is er een soort publicitair tribunaal, wat niet altijd makkelijk voor iedereen te managen is.
Serieuze topsport is een mediagedreven cultuur geworden. In de grote sporten is alles groter, massaler, intenser, stressvoller, extremer en hysterischer geworden. Dit geldt zeker voor alle social media. Alles ligt onder een vergrootglas, maar het blijven meningen met veel emotie en de opinieleiders verschuilen zich niet. De columns zijn allemaal ondertekend en de talkshows kan iedereen volgen. Dus het is duidelijk wie welke mening geeft. Hoe lastig het ook soms is, maar deze vorm van media moet je accepteren in de topsport.
"Ze willen allemaal een klein beetje Johan Derksen of Wim Kieft nadoen"
Toneelspelen
Door deze massale media-aandacht zie je nu ook de tendens dat veel mensen graag willen meeliften met deze ontwikkelingen. Ze willen dan allemaal een klein beetje Johan Derksen of Wim Kieft nadoen. De grote massa heeft het exact door als het niet authentiek is en op een vorm van kopiëren of toneelspelen gaat lijken. Deze categorie zogenaamde deskundigen wordt snel ontmaskerd.
Maar er is een andere tendens die zijn intrede heeft gedaan en dat zijn de mensen uit de 'wetenschappelijke' hoek, die ook graag in de publiciteit willen staan. Zij hebben een wetenschappelijke studie gevolgd en staan te dringen om ook een rol in de publiciteit te spelen. Het gevaar is dat zij met hun achtergrond als experts worden gezien en daardoor eerder serieus worden genomen. De afgelopen tijd is dat meer fout gegaan, dan dat ze het bij het juiste eind hadden.
Wijsheid in pacht
Een aantal economen, psychologen, data-wetenschappers en bewegingswetenschappers pretendeert dat ze de wijsheid in pacht hebben. Zij poneren adviezen en wijsheden terwijl er geen enkele wetenschappelijke onderbouwing is. Dat maakt het gevaarlijk, want ze misbruiken hun achtergrond om eigenlijk gewoon hun mening te geven. Als je er de principes van factchecking op los laat, dan blijkt dat ze de plank mis slaan. Maar dan is het leed al geschied, want veel andere media nemen hun standpunt blind over en zo gaat alles een eigen leven leiden, gebaseerd op essentiële fouten.
Job Gulikers, die zichzelf sporteconoom noemt, is hiervan een sprekend voorbeeld. In korte tijd zat hij er twee keer gigantisch naast. Bij een analyse over PSV vergat hij een post van 170 miljoen (waarde spelers) en een post 50 miljoen (afgeloste schulden) mee te nemen, waardoor zijn conclusie volledig fout bleek te zijn. Na factchecking door een paar journalisten kwam deze 'canard' aan het licht. Deze zelfde sporteconoom beweerde niet veel later dat FC Twente er financieel veel rooskleuriger voor zou staan dan menig topclub in Nederland. Daar vergat hij de schuld te benoemen, die nog moet worden afbetaald.
Klinisch psycholoog Annemieke Zijerveld kwam in het nieuws omdat zij Denzel Dumfries heeft geholpen. Iets dat hij zelf wereldkundig heeft gemaakt. Dat leverde veel publiciteit op en zij besloot om haar werkwijze met iedereen te delen. Een vorm van succes claimen, waar geen wetenschappelijke basis voor is. De publiciteit kan je ook zien als een reclamespot voor de werving van nieuwe cliënten.
Verantwoordelijkheid
Een paar voorbeelden uit een veel langer rijtje. Wetenschappers hebben een verantwoordelijkheid. Van hen verwacht je dat hun beweringen kloppen, de theorieën onderbouwd zijn en ze de hele context bekijken. Dat zal af en toe wat saai overkomen, maar we weten dan wel dat het allemaal klopt.
"Moeten we met deze nieuwe werkelijkheid ook al gaan dealen. Het wordt zo langzamerhand wel heel erg complex allemaal"
We moeten dus in de topsport waken voor dit soort 'pseudo-deskundigen' die ook graag in de publiciteit willen staan. De grenzen zijn aan het vervagen. We klagen steeds meer over fake nieuws, alternatieve feiten, allerlei samenzweringstheorieën, emoties en leugens. Daar willen we ver van blijven met z’n allen. Daarom zitten er bij veel kranten tegenwoordig factcheckers, die een taak hebben om zaken te onderbouwen met feiten. Door te vluchten in zwart–witdenken wordt het leven verdeeld in goed & slecht, ja & nee, A & B, zwart & wit. Dat is prima voor alle opinieleiders in talkshows, maar wetenschappers hebben een andere verantwoordelijkheid.
Of is dat een iets te romantische inschatting van de huidige maatschappij en moeten we met deze nieuwe werkelijkheid ook al gaan dealen. Het wordt zo langzamerhand wel heel erg complex allemaal.
Toon Gerbrands was vanaf medio 2014 tot medio 2022 algemeen directeur van PSV. Eerder was hij vanaf april 2002 gedurende twaalf seizoenen algemeen directeur van voetbalclub AZ. Weer eerder was hij succesvol volleybalcoach van de dames (Jong Oranje) én van de heren met wie hij onder meer Europees kampioen werd en de eerste plaats op de wereldranglijst behaalde. Ook werkte hij als verkeersdeskundige, geluidsdeskundige en interim-manager bij Rijkswaterstaat. Zijn visie en werkwijze heeft hij beschreven in tien succesvolle boeken waaronder 'De Lerende Winnaar', 'De succescrisis', 'Mijn Stijl' en 'Soms is alles wel eens waar'. Deze titels zijn typerend voor zijn werkwijze en zijn visie op presteren.