Op dinsdag 20 september is het Prinsjesdag en spreekt koning Willem-Alexander de troonrede uit. Het woord 'sport' komt vaak hooguit één keer voor in de troonrede. Als daar dit jaar nu eens een uitzondering op gemaakt zou worden en er liefst een flinke passage aan sport en bewegen gewijd zou worden, hoe zou deze passage dan moeten luiden? Dat vroeg Sport Knowhow XL aan Margo Vliegenthart, Bert van Oostveen, Marjan Olyslager, Ronald Wouters, Agnes Elling en last but not least Eric Lagendijk. Hun stuk voor stuk zeer lezenswaardige input voor de alternatieve troonrede volgt hieronder...

'De regering investeert in een massief structureel programma ter verhoging van de sportparticipatie'

door: Margo Vliegenthart

Voor de beheersing van de zorguitgaven is gezondheidsbevordering via een gezonde leefstijl dringend noodzakelijk. Daarom investeert de regering in een massief structureel programma ter verhoging van de sportparticipatie. Instandhouding van de betaalbaarheid van sporten is daarbij een eerste voorwaarde. De specifieke gevolgen van de energiecrisis voor de sport worden gecompenseerd, bovenop het algemene compensatieprogramma.

Tweede voorwaarde is een sterke sportarbeidsmarkt. Er komen meer professionele krachten ter versterking van de verenigingen, o.a. voor een goed aanbod gericht op burgers die onvoldoende sporten en bewegen. Om deze groepen te bereiken, te motiveren en de samenwerking met andere actoren te versterken, wordt de positie van de buurtsportcoach verbeterd door een toereikende financiering. Gemeenten krijgen de kosten hiervoor volledig vergoed.

Sportbonden krijgen meer financiële steun om de verenigingsondersteuning te intensiveren als ook om inclusief en veilig sporten te bevorderen. Voor dit programma is 500 miljoen beschikbaar, oplopend tot 1 miljard in 2026. Een nota hierover zal de Kamer voor de jaarwisseling bereiken. Het ontwerp voor een Sportwet zal komende zomer worden ingediend. Hierin zullen taken en verantwoordelijkheden van de overheden en financieringsgrondslagen van het sportstelsel worden gedefinieerd. Directe financiering van de sport uit het gokwezen wordt beëindigd en volledig overgenomen door de overheid.

Margo Vliegenthart werd in 2019 voorzitter van de Werkgevers in de Sport (WOS) en is momenteel ook voorzitter van de Binnenhof Cricket en Golfclub. De voormalig PvdA-politica bekleedde in het verleden meerdere bestuursfuncties in de sport. Van 1998 tot 2002 was zij staatssecretaris Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Daarnaast was zij onder meer vicevoorzitter van de KNLTB, voorzitter van de Raad van Commissarissen van Rabo Wielerploegen, voorzitter van het Auditteam Voetbalvandalisme, lid van de Raad van Advies van Universitair Centrum Sportgeneeskunde en voorzitter van de Stuurgroep Sectorplan Sportonderzoek.

'Investeren in sport en bewegen loont'

door: Bert van Oostveen

In het kader van gezondheidsbevordering stelt het Rijk als doel dat 75% van alle Nederlanders in 2040 moet voldoen aan de beweegrichtlijnen. Een flinke ambitie, zeker als we ons realiseren dat op dit moment nog maar de helft van de Nederlanders aan deze doelstelling voldoet. En dat percentage in tien jaar tijd nauwelijks is veranderd. Hoe lukt dat dan wel? Als we aanvullend en ander beleid ontwikkelen en gerichter inzetten op verschillende groepen die extra aandacht nodig hebben. We behalen meer gezondheidswinst door niet-actieven in beweging te laten komen, dan door al actieve mensen meer te laten sporten en bewegen.

De grootste gezondheidswinst is te behalen bij kleuters, jongeren en jongvolwassenen in het vmbo en mbo, sportende volwassenen die overdag te veel zitten, mensen in armoede, mensen met een migratieachtergrond, mensen met een beperking, sociaal kwetsbare mensen en thuiswonende ouderen met een lichte of zwaardere beperking. Dat vraagt om kennis over wat wel en niet voor hen werkt, kennis over sociaaleconomische verschillen en een structurele aanpak op maat.

Het toepassen van die kennis werkt alleen door beter samen te werken; binnen de sport- en beweegsector niet alleen met sportclubs maar ook met andere sport- en beweegaanbieders. En samenwerking tussen organisaties in zorg, sociaal domein, onderwijs en sport, zowel lokaal als interdepartementaal. Daarvoor is een sterke regisseur met mandaat nodig en moeten individuele belangen aan de kant. Want een ding is zeker: investeren in sport en bewegen loont, en nog veel meer dan alleen voor gezondheidsbevordering.

Bert van Oostveen is sinds eind 2017 directeur-bestuurder van Kenniscentrum Sport & Bewegen. Eerder was hij gedurende een jaar werkzaam als directeur-bestuurder van de Stichting EK Vrouwen 2017. Daarvoor gaf hij zes jaar leiding aan de sectie betaald voetbal bij de KNVB waar hij al vanaf 1996 werkte. Daarvoor was hij werkzaam voor het CDU (in Bonn) en bij de KLM personeelsvereniging.

'Sport en bewegen krijgen de welverdiende centrale plek in ieders leven'

door: Marjan Olyslager

Sport en bewegen, het is een zegen en daar niemand kan tegen zijn. Het is bewezen goed voor de gezondheid in en samenhang van onze maatschappij.

Om Sport en bewegen structureel een verdiende en toegankelijke plek te geven, zal vanuit goed werkgeverschap een uur per werkdag gestimuleerd en gefaciliteerd worden. Hiermee worden wederzijdse belangen gediend als vitale medewerkers die ruimer en beter inzetbaar blijven, naast beweeglijke organisaties met meer betrokken medewerkers.

Per schooldag wordt een uur bewegingsonderwijs gegeven, sport of bewegen in ruimere zin, zoals moestuinbeplanting en -onderhoud. Kinderen en scholieren, ervaren net als hun leerkrachten plezier van samen bewegen en het groeiende vertrouwen van nieuwe vaardigheden opdoen, met bovendien een vergrote kans op een beter functionerende energiebalans doorheen de dag.

Uiteraard dit alles met insluiting van niet-werkenden en niet-schoolgaanden. Zij kunnen hun uur bewegen en sporten per weekdag ophalen bij sportvereniging en wijktuinen. Saamhorigheid en verbinding binnen de wijk, naast vitaliteit levert dit oplossingen op voor eenzaamheid, voor een positiever zelfbeeld en voor meer groen om ons heen.

We vergeten niet de verzekeraars. Zij maken de langverwachte mindshift en investeren in preventie. De structuren liggen bij werkgevers en onderwijs enerzijds, bij de sportverenigingen en wijktuinen in wijken en buurten anderzijds. De verzekeraars veranderen nadrukkelijk van karakter en zijn de supporters van een leven lang bewegen, een leven lang fysiek en mentaal vitaal. De winst ervan gaat naar verbeterde zorg.

Sport en bewegen gaan we de welverdiende centrale plek in ieders leven geven.

Marjan Olyslager is trainer/coach bij Atletiek Trainingscentrum Rotterdam en managing partner en coach bij Synovia Health & Performance, een bedrijf dat trainingen en programma’s samenstelt op het vlak van  duurzame inzetbaarheid. Eerder was zij o.m. chef de mission van het European Youth Olympic Festival in 2007, 2009, 2011 en 2013. Als topatlete was zij gespecialiseerd in het hordelopen (drievoudig Nederlands recordhoudster en twaalfmaal Nederlands kampioene).

'Sport zal in Nederland de status van essentiële dienstverlening krijgen'

door: Ronald Wouters

Velen van ons ervaren de huidige tijd als een zware periode met grote financiële uitdagingen. Het levensonderhoud is het laatste jaar fors duurder geworden en de hoge energiekosten zorgen voor extra financiële onzekerheid. Het gevolg is dat steeds meer mensen gedwongen worden om keuzes te maken. Keuzes die vaak leiden tot een ongezondere leefstijl en minder kwaliteit van leven. Nederlanders sporten en bewegen steeds minder en kiezen noodgedwongen voor minder gezonde voeding, omdat de ongezonde optie vaak - helaas - de goedkoopste is. Daardoor dreigt een enorme nieuwe crisis op ons af te komen: die van torenhoge zorgkosten.

Om te voorkomen dat Nederland failliet gaat aan de zorgkosten en mensen geen zorgverzekering meer kunnen afsluiten, gaan we de vitaliteitsmotor in ons land een extra impuls geven en investeren in preventie. Daarom gaat het BTW-tarief op een fitnessabonnement en op begeleiding door een personal trainer naar 0% en wordt het vitaliteitsbudget van werkgevers voor bedrijfsfitness volledig fiscaal aftrekbaar.

Daarnaast krijgen mensen die aantoonbaar gezonder leven, korting op hun zorgpremie.
Leden van de Staten Generaal, de komende periode staat in het teken van het verbeteren van de mentale en fysieke vitaliteit van de Nederlanders. Daarom zal sport in Nederland de status van essentiële dienstverlening krijgen.

Ronald Wouters is algemeen directeur van NL Actief, de branchevereniging van de erkende en ondernemende sport- en beweegbedrijven in Nederland.

'We zetten in op een (top)sportklimaat met minder goud en nationale trots, maar met meer glans, medemenselijkheid en waardigheid'

door: Agnes Elling

Vanwege ingrijpende coronamaatregelen hebben veel mensen in de afgelopen jaren extra ervaren wat het beoefenen en/of volgen van sport voor hen betekent. Dat sport ‘machtig is om te doen en prachtig om naar te kijken’ voor velen. Maar ook dat anderen juist verheugd waren tijdelijk verlost te zijn van het alomtegenwoordige sportaanbod op televisie.

Naast deze reflectie op ons eigen sportieve zijn, zijn we de afgelopen jaren als samenleving geconfronteerd met de Januskop van sport. We zijn met onze ogen op de feiten gedrukt dat sport niet alleen een belangrijke positieve maatschappelijke waarde heeft, maar ook schaduwkanten waarvoor we niet langer weg kunnen kijken. Vooral uitwassen in de topsport laten parallellen zien met crises in andere maatschappelijke sectoren, waarbij grenzen van humaan en duurzaam samenleven worden overschreden. Dat een onvoorwaardelijke inzet op goud (winst) en ongebreidelde groei niet langer aanvaardbaar is, omdat dit te veel schade aanricht en slachtoffers vergt.

De komende jaren zetten we dan ook vooral in op het verder vergroten van de toegankelijkheid van sportdeelname in een veilige omgeving en op een humane en integere topsport. Een (top)sportklimaat met minder goud en nationale trots, maar met meer glans, medemenselijkheid en waardigheid.

Agnes Elling is als stafmedewerker wetenschapsontwikkeling verbonden aan het Mulier Instituut voor sportonderzoek. Haar expertise en interesses liggen onder meer bij sociale ongelijkheid in de sport, (top)sportloopbanen en de maatschappelijke betekenissen van (top)sport.

'Ik ga nu dan ook echt op mijn strepen staan en ik verordonneer u'

door: Eric Lagendijk

Landgenoten, leden der Staten-Generaal, staat u mij toe een persoonlijke noot toe te voegen aan deze voor mij netjes uitgeschreven rede, en alle crisisellende waar ik zojuist kond van heb gedaan, al is het maar voor even, te vergeten. Zoals u weet, ik ben slechts de boodschapper. Maar dit keer heb ik een boodschap waar ik me à titre personnel aan verbind. Als erelid van het olympisch comité, als voormalig beschermheer van Jeugd in Beweging, als Grootvorst van het Oranje Legioen, als Willy zo u wilt. U heeft mij wellicht de Elfstedentocht zien schaatsen, zien joggen in een van onze paleistuinen, zien juichen bij een hockeywedstrijd van een van mijn dochters, of een oud-hollandse volkssport zien beoefenen tijdens mijn verjaardagsfeestje. U ziet mij dan op mijn gelukkigst. En dit gevoel gun ik iedereen.

Leden der Staten-Generaal, ik ga nu dan ook echt op mijn strepen staan en ik verordonneer u: maak het per omgaande mogelijk dat alle ingezeten van onze Staat dit geluk mogen proeven. Onze ingezeten kunnen dit met uw volledige steun uitstekend organiseren. Bouw voort op de sport- en beweegakkoorden, ontwikkel lokale en regionale vitaliteitscentra en maak van elke sportclub een gelukkige vereniging. En alles sal reg kom.

Eric Lagendijk is projectleider sportakkoorden namens VSG en zelfstandig consultant.