door: Arno Hermans
De verkiezingen voor de gemeenteraad zijn achter de rug. Nu is de tijd gekomen om coalities te smeden en met de toekomst bezig te zijn. Waar gaan we met het sport en beweegdomein heen? Wordt het pappen en nat houden? Of tonen we lef en durf? Welke middelen gaat het nieuwe college vrij maken? En hoe maken we sport en bewegen zichtbaar?
Dat de sport in de neerwaartse spiraal zit, is niet nieuw. Recent werden nog de cijfers bekend gemaakt over het aantal leden van de Nederlandse sportclubs. In 8 jaar tijd is het aandeel van de bevolking van 6 jaar en ouder afgenomen van 32% (2008) naar 29% (2020). Het tweejaarlijks onderzoek door het CBS is voor 2020 anders verlopen dan normaal door de coronacrisis. De onderzoekers stellen de '2020-cijfers' ter discussie omdat de aanpassingen de vergelijkbaarheid met eerdere metingen hebben beïnvloed.
De bevolkingsgroei kon niet voorkomen dat het absolute aantal leden gelijk bleef. Terwijl in 2008 nog 5,35 miljoen mensen lid waren van een club, is dit in 2020 nog maar 5,05 miljoen. Dit betekent een daling van 300.000 leden. Als deze trend zich doorzet, is het een kwestie van tijd dat slechts 20% van de Nederlanders nog lid is van een sportvereniging. Dit laat ook de analyse van de Sport Toekomstverkenning zien. Deze rept van een lidmaatschapsdaling van de Nederlandse bevolking van 6 jaar en ouder tot 19%. Dit betekent uiteindelijk dat 1 op de 5 Nederlanders lid is van een sportvereniging. In bovengenoemde cijfers zijn de fitnesscentra buiten beschouwing gelaten.
Versplintering van de sport
Dat mensen zich willen (ver)binden, zit in hun aard. De sociale binding is ook terug te zien in het sport- en beweegdomein. De vraag is of de verenigingsstructuur voldoende antwoord biedt. Door de digitalisering van onze samenleving is ook de vereniging van de toekomst gedigitaliseerd. De opkomst van de WhatsApp- en Facebook-groepen laten zien dat mensen in staat zijn zichzelf te verenigen. Ook bedrijven bieden hun apps aan om mensen samen te brengen. Daarnaast zijn ook online bookingtools beschikbaar om bijvoorbeeld zelf een veld te huren. Steeds meer gemeenten werken hiermee. Door deze vernieuwing zijn mensen in staat om sport en bewegen zelf te faciliteren en te organiseren. Als deze trend zich verder voortzet, welke rol gaan de traditionele sportverenigingen en bonden spelen?
"Door de veranderende maatschappij verliezen gemeenten de controle over het sport- en beweegdomein. En dit gaat nooit meer veranderen"
Deze ontwikkeling kent ook een keerzijde; sport en bewegen versplintert. In onze vluchtige maatschappij stappen we steeds makkelijker over. Zo ook in het sport- en beweegdomein. We komen ongedwongen in beweging waarbij we zelf invloed hebben op het tijdstip en de locatie. Terwijl de sportvereniging een programma aanbiedt, vraagt de maatschappij een flexibele invulling. De digitale hulpmiddelen spelen hierbij een cruciale rol. Hoe zou een traditionele sportvereniging op deze trend in kunnen spelen?
De faciliterende gemeente
De versplintering vraagt uiteindelijk een vraaggestuurde gemeente. Tot voor kort was de sport redelijk overzichtelijk. Door de verenigingsstructuur waren zij de aanspreekpunten voor de sport. Door de veranderende maatschappij verliezen gemeenten de controle over het sport- en beweegdomein. En dit gaat nooit meer veranderen. Dit betekent ook een veranderende houding van de gemeente. Onlangs sprak op een politiek café een traditionele politieke partij zich nog uit over sport en bewegen in de openbare ruimte. 'Wij bepalen als gemeente hoe er wordt omgegaan met de openbare ruimte.' Deze traditionele benaderingswijze staat haaks op de toekomstige faciliterende rol die de gemeente moet innemen. Terwijl de gemeente de kaders schetst, vult de gemeenschap deze in.
Om als bedrijf te kunnen overleven, staat men in nauw contact met hun (potentiële) klanten. Hoe gaat een vraaggestuurde gemeente om met de gemeenschap? Hoe weet de gemeente wat er leeft? Welke wethouder gaat de uitdaging aan om alle ambtenaren rond etenstijd de wijk in te sturen? Door direct contact met de gemeenschap wordt de binding vergroot en wordt beter ingespeeld op de wensen en behoeften.
City as a playground
Om sport en bewegen verder te stimuleren, is een andere verdeling van gemeentelijke middelen nodig evenals een andere invulling. Wellicht is de start het opstellen van een integraal gemeentelijk sportbeleid dat tot voornaamste doel heeft het bevorderen van de gezondheid en het in beweging brengen van de gemeenschap. Dit betekent ook dat gemeenten afdelingsoverstijgend naar sport en bewegen gaan kijken. Dit beperkt zich niet tot de sportaccommodaties, ook de beschikbare ruimte vormt een onderdeel van dit beleid.
Niet alleen de traditionele sportverenigingen worden hiermee bediend. Ook de initiatieven uit de gemeenschap worden gehoord. Dit betekent bijvoorbeeld meer mogelijkheden voor sportverenigingen om de omgeving te benutten. Waarom zijn er zo weinig basketbalverenigingen die op het pleintje in de wijk trainingen verzorgen? Is het mogelijk om de buitensportaccommodaties open te stellen voor iedereen? Door de hekken te verwijderen, wordt sport en bewegen uiteindelijk veel toegankelijker.
"Met al deze routes wordt sport en bewegen nog zichtbaarder en komen dichter bij de voordeur te liggen"
Met het doorbreken van de monofunctionaliteit van de inrichting van onze ruimte kunnen schaalvoordelen worden behaald. Een talud kan ook als speeltuin worden ingericht of juist voor bootcamps. Een beweegslinger door de wijk zorgt ervoor dat je vanaf je voordeur een route aflegt met onderweg allerlei beweegobjecten. Trappen kunnen bijvoorbeeld gedeeltelijk worden vervangen door glijbanen of klimmuren. Gekleurde tegels geven de route aan. Ook het skatepark kan geïntegreerd worden in het landschap door een route dusdanig vorm te geven. Met al deze routes wordt sport en bewegen nog zichtbaarder en komen dichter bij de voordeur te liggen.
Arno Hermans is sinds 2009 actief in het domein van sportinnovatie. Binnen het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs richtte hij in 2011 de afdeling Sports Engineering op. En op 4 januari 2016 werd Europa’s eerste sports accelerator gelanceerd met het bedrijf Sport eXperience. Door zijn internationale focus weten buitenlandse bedrijven en organisaties Hermans regelmatig te vinden. Hij weet als geen ander hoe de sport innoveert. Een Australische evenknie gaf hem de titel: 'most connected sportstech person in The Netherlands'. Als aanjager van vernieuwing opereert hij nu vanuit het bedrijf Sports+Vitality. Met dit bedrijf beantwoordt hij maatschappelijke uitdagingen en implementeert hij innovaties om werk- en leefomgevingen vitaler en gezonder te maken. Daarnaast is hij docent 'Trendwatching in Sports' voor de Hogeschool van Amsterdam en ondersteunt hij studentondernemers. Voor Sport Knowhow XL schrijft hij op regelmatige basis op prikkelende wijze vanuit het internationale innovatieperspectief over de toekomst van de sport. Niet alleen nieuwe producten en diensten passeren de revue. Ook laat hij zijn licht schijnen over het sportbeleid en ontwikkelingen daarin. Voor meer informatie: arno@sportsvitalityhub.com. Zie ook www.sportsvitalityhub.com.