door: Sjak Rutten

Het sportseizoen komt na een half jaar stilstand weer aarzelend op gang. In de meeste sporten is een voorlopige kalender opgesteld, die elk moment weer veranderd kan worden. Wat er wel en niet kan doorgaan blijft voortdurend onzeker. 

Waar het grote geld van de televisiecontracten niet gemist kan worden, wordt alles uit de kast gehaald om evenementen te laten doorgaan. De vier grote Europese voetbalcompetities zijn uitgespeeld. De Champions League en de NBA worden in de vorm van een eindtoernooi uitgespeeld in een streng afgezonderde locatie. De Formule 1 is ingekort tot een tiental tal races op één continent. Allemaal zonder publiek. 

Voor de hele sportagenda blijft het voorlopig afwachten wat er al dan niet in aangepaste vorm kan doorgaan. De situatie rond de Olympische spelen geeft de grens aan van wat mogelijk is. Een mondiaal evenement met een grote hoeveelheid sporten, deelnemers, pers en toeschouwers uit de hele wereld op één locatie, voorafgegaan door een complex geheel van kwalificatietrajecten lijkt niet mogelijk totdat er een vaccin is ontwikkeld.

Kerosine blijven subsidiëren? 
We hebben gezien dat velen zich in de afgelopen maanden hebben beziggehouden met de vraag of we na de coronacrisis zo snel mogelijk moeten terugkeren naar de wereld van vóór corona of dat we de crisis moeten aangrijpen om de wereld duurzamer en groener te maken. In hoeverre is het thuiswerken blijvend? Kan het onderwijs ook in de toekomst deels digitaal worden gegeven? Moeten de overheden kerosine blijven subsidiëren zodat we onder de kostprijs de wereld over kunnen vliegen en de nadelen hiervan kunnen afwentelen op de gemeenschap en toekomstige generaties? 

De Europese Commissie valt te prijzen omdat ze de Green Deal overeind houdt, ondanks pleidooien om hiermee te stoppen omdat we nu door de coronacrisis wel even iets anders aan ons hoofd zouden hebben. Dergelijke discussies heb ik in de sportwereld gemist. De laatste jaren is de sport steeds verder geglobaliseerd en heeft vrijwel elke sport een eigen wereldbekercircuit opgetuigd. De vraag is of daar niet paal en perk aan moet worden gesteld. 

Permanente jetlag
Voor judoka’s, atleten en tennissers blijft de ecologische voetafdruk nog redelijk beperkt, al vraag je je af waarom sporters vrijwel permanent in een jetlag moeten verkeren om voor een volgende halflege zaal op een volgend continent hun kunsten te vertonen. 

Kwalijker wordt het als paarden, zeilboten en raceauto’s met hun hele ambiance constant de wereld overvliegen. Ook bij het steeds uitdijende internationale voetbalcircuit kunnen vraagtekens worden gezet. Niet alleen voetballers vliegen daardoor meerdere keren per week, maar in hun kielzog ook honderdduizenden supporters. Ik hoor uit de sportwereld weinig kritische geluiden hierover. Men wil zo snel mogelijk terug naar de toestand van voor corona, zonder zich af te vragen of dat voor de sport wel zo’n goede wereld is. 

Grote onzekerheid
Voor de gewone sporter zijn niet de mondiale evenementen het belangrijkste, maar de vraag wat er met de eigen sport en de competities gaat gebeuren. Ook hier heerst veel onzekerheid. Een tweede golf zou veel roet in het eten kunnen gooien. Is het mogelijk dat de voetbalcompetitie van de amateurs en de jeugdteams alsnog wordt afgelast of opnieuw stilgelegd? Kan de najaarscompetitie van de KNLTB met zijn honderdduizenden deelnemers starten en worden uitgespeeld? Kunnen er weer stratenlopen worden georganiseerd? 

Enkele miljoenen Nederlanders zijn elk weekend bezig met sport in verenigingsverband en de meesten trainen ook door de week een of twee keer. In de eerste coronagolf is met één klap een einde gemaakt aan alle georganiseerde sport, ook waar dat vanuit het oogpunt van de volksgezondheid volstrekt niet nodig was. Het pakket van maatregelen dat de sport tijdens de eerste golf voor de kiezen kreeg was niet ingegeven door reële kansen op besmetting, maar vooral door het verlangen om lastige keuzes te ontlopen. Alle sporten werden over één kam geschoren. Sporten waarbij het gemakkelijk is om anderhalve meter afstand te houden en die zich in de buitenlucht afspelen kregen dezelfde beperkingen opgelegd als contactsporten die in afgesloten ruimten worden beoefend. Lekker gemakkelijk. Lekker laf ook en de keuzes moeten later alsnog gemaakt worden wanneer versoepeling van de maatregelen aan de orde is. 

Afstand houden werkt
Kijken we nu terug naar de afgelopen maanden, dan valt te constateren dat het afstand houden heeft gewerkt. We kunnen met enige verbazing terugkijken op de grote discussie die is gevoerd over de sportscholen. Uiteindelijk hebben de acties van de sector ertoe geleid dat de sportscholen twee maanden eerder konden heropenen dan in eerste instantie was voorzien. En wat blijkt? Door de maatregelen die de sportschoolhouders hebben genomen en de voorzichtigheid die sporters met een kuchje zelf in acht namen, is er geen enkele corona-uitbarsting geweest in een sportschool. 

Hetzelfde geldt voor de overige sport. Het aantal besmettingen loopt de laatste weken weer op, maar er is nog geen geval bekend waarin de bron te herleiden is tot de sport. Brandhaarden kwamen voor in situaties waarin onvoldoende afstand werd gehouden: bijeenkomsten in familiekring, contacten op het werk, kerk- en moskeebezoek, een enkele camping en vooral illegale feesten en fuck-corona-party’s. 

Wat we tot nu toe hebben kunnen leren is dat er bij een tweede golf nooit meer gewerkt moet worden met een generieke maatregel voor de sport. Beperkingen kunnen regionaal of misschien per sport worden opgelegd, maar het over één kam scheren van alle sport zal nooit meer mogen voorkomen. Dat miskent niet alleen het verschil in reële risico’s voor de gezondheid, maar ook het grote volksgezondheidsbelang om ook in periodes waarin een besmettelijk virus rondwaart, actief in beweging te kunnen blijven.

Sjak Rutten is historicus en biograaf. Hij is secretaris en corona-coördinator van HTV Berg en Dal in Den Haag, een van de grootste tennisverenigingen in Nederland. Contact: 06-4702 6706 en sjak.rutten@ziggo.nl.