door: Henk Kraaijenhof

De zomervakantie is bijna voorbij, dus tijd om aan de slag te gaan. Een mooi moment ook om eens te reflecteren, om ons te verdiepen of eens kritisch te kijken naar een aantal zaken in de sport. Eén van de grootste problemen in de sport is niet doping of matchfixing. Dat is iets wat bestuurders u graag doen geloven. Nee, het grootste probleem is de bestuurders zelf, gebrek aan geloofwaardig leiderschap, machtsmisbruik, corruptie, incompetentie, megalomanie, nepotisme, potverteren op andermans kosten. 

Dat is de reden waarom alleen nog bedrijven, organisaties of politici die uit hetzelfde hout gesneden zijn, geld en moeite investeren in de sport. Ik hoor u al denken, ja hoor, daar heb je hem weer. Helaas staan zowel wetenschap als realiteit aan mijn kant. Een recent voorbeeld is het Russische dopingschandaal, dat nog steeds aardschokken teweegbrengt. Maar wie wist daarvan en gaf zijn uiteindelijke fiat voor het project? 

CAS draait schorsing terug
U kent hem vast nog wel, sportminister Vladimir Mutko. Atleten moesten hun medaille inleveren of werden meerdere jaren voor wedstrijden geschorst en Mutko werd in 2017 dan ook terecht gestraft met uitsluiting van elke betrokkenheid aan toekomstige Olympische Spelen. Wat schetst echter onze verbazing: in juli werd deze beslissing door onze vrienden van het CAS overruled!! Ik kan hier weinig anders in lezen dan de boodschap dat als je macht of geld hebt, je overal mee wegkomt. Mocht je onderaan bungelen als sporter, dan wordt je altijd zwaar bestraft en datzelfde CAS zal dat altijd bevestigen. Zonnekoningen houden elkaar altijd de hand boven het hoofd.

Boodschap: het huidige leiderschap in de sport is dringend aan revisie toe. En nu spreekt de onderwijzer. Huiswerkopdracht 1 is: lees het boek 'Why Do So Many Incompetent Men Become Leaders' door Tomas Chamorro-Premuzic. Lees met name de harde cijfers uit onderzoek. Of anders 'A Stupidity-Based Theory of Organizations' door Mats Alvesson and André Spicer in Journal of Management Studies 49:7 November 2012, pg. 1194-1220.

Laag eronder
Niet alleen de bestuurders moeten aangepakt worden, ook de beleidsmakers, managers en de hele laag die eronder zit verdient een schoonmaakbeurt. Leiders als Mutko dulden geen tegenspraak, verzamelen ja-knikkers of zwijgers om zich heen die hun geweten inruilen voor een leuk baantje. 

Dit is de laag die de regels bedenkt die alleen gelden voor sporters en coaches, maar niet voor henzelf of hun leidinggevenden. Zij stippelen te vaak beleid uit dat gespeend is van elke realiteitszin en gaan zwijgend mee in de megalomanie van hun leidinggevenden: 'geweldig idee, baas'. Dit is de laag die net als in de gewone samenleving zorgt voor het vakkundig om zeep helpen van bijvoorbeeld de gezondheidszorg en het onderwijs. Hun gereedschappen: protocollen, procedures, convenanten, regels, handhaving, enzovoort. Alle middelen om macht te vergroten en eigen verantwoordelijkheid te minimaliseren. Boodschap: ophouden daarmee. Tenslotte, als jullie ons willen doen geloven dat al deze regels enige zin hebben, dan zullen we jullie doen geloven dat we ons daaraan zullen houden.

Huiswerkopdracht 2: de boekenkeuze hier is: 'Bullshit management' van Jos Verveen, 'Intensieve menshouderij' van Jaap Peters of 'Why We Elect Narcissists and Sociopaths - And How We Can Stop Them' door Bill Eddy.

Slaven van eigen passie
Tenslotte, laten we de hand ook maar in eigen boezem steken. Sporters en hun coaches zijn vaak slaven van hun passie, ik weet waarover ik praat. Als we van nature diplomaten of politici waren, dan hadden we dat soort jobs wel geambieerd en zaten we nu lekker in ons ivoren torentje om mooie plannen of regels voor anderen te bedenken. 
Laten we enerzijds beseffen dat we slechts pionnen zijn in een veel groter politiek en commercieel spel, maar dat anderzijds zonder ons het spel niet eens gespeeld kan worden. 

Wat ons ontbreekt zijn tijd, kennis van zaken en solidariteit. Met name in de topsport is de ene sporter zijn dood de ander zijn brood. Daarom zijn en zullen vakbonden voor sporters nooit echt van de grond komen en zullen atletencommissies nooit meer betekenen dan een plichtmatige vorm van inspraak die zelden leidt tot ingrijpende veranderingen. Sterker nog, de sporters die gedurende hun actieve carrière als rebels bekend stonden, draaien het snelst om als ze eenmaal aan de andere kant van de tafel komen te zitten en de geneugten van het bestuurdersbestaan geproefd hebben. Datgene waar ze ooit tegen vochten, wordt vaak datgene dat zij later het sterkst verdedigen. 

Principes inruilen voor pegels
Ik kan u een paar pijnlijke voorbeelden daarvan noemen. Principes worden al snel ingeruild voor pegels. Maar ook coaches zijn amper bereid om in het geweer te komen als dat nodig mocht zijn, eerder zullen ze er het zwijgen toe doen en hooguit op de achtergrond klagen, mopperen en mokken, bang als ze zijn voor hun baan.

Boodschap: ik weet het zal een vergeefse oproep zijn, maar toch: mopper niet alleen, doe eens iets, laat onrecht niet over je kant gaan, maar zeg er iets van, desnoods in de (sociale) media. Laat je stem horen en behoor niet tot de 'zwijgende meerderheid' die zich alles laat welgevallen. Huiswerkopdracht 3: lees 'Bullshit Jobs' door David Graeber of 'Why Smart People Can Be So Stupid' door Robert Sternberg. 

Dus inderdaad, lees eens wat anders dan de autobiografieën van bekende sporters of coaches. Werk aan de winkel dus: lees, verrijk uw geest en laat mij eens weten wat u van mijn boekenkeuze vond en maak er dadelijk een prachtig olympisch jaar van.

Henk Kraaijenhof is performance consultant bij zijn eigen bedrijf Vortx en guest lecturer aan de Shanghai University of Sport. In juli 2019 verscheen zijn nieuwe boek 'Methodology of Training in the 22nd Century' . Eerder schreef hij 'What we need is speed'. Verder was Kraaijenhof atletiekcoach van o.a. Nelli Fiere-Cooman, Merlene Ottey, Troy Douglas en Letitia Vriesde. Ook was hij consultant van de Engelse rugbybond, coördinator van de krachttraining van het Nederlands herenhockeyteam, conditietrainer van o.a. tennisser John van Lottum en tennisster Mary Pierce, consultant bij voetbalclub Juventus en bondstrainer van de KNAU bij de heren, dames en junioren. Kraaijenhof is eveneens één van de oprichters van NLcoach, de belangenbehartiger van trainers en coaches. Voor blogs van zijn hand op zijn eigen site zie hier.