door: Jeroen Weijermars
De toekomst van de georganiseerde sport is heerlijk om over te mijmeren en te speculeren, maar of je daar op korte termijn heel vrolijk van wordt is natuurlijk een tweede. Sport is er in ieder geval sinds het klassieke Rome en ik waag mij er niet aan om te bepalen wanneer de moderne mens bewust is begonnen met sporten om zichzelf te amuseren. Dat laat ik graag over aan de dames en heren sporthistorici. En als terugkijken al ingewikkeld is., dan vooruitkijken al helemaal. Toch waag ik mij naar aanleiding van het tienjarig bestaan van Sport Knowhow XL aan een blik op de kómende tien jaar.
Vooruitkijken voelt een beetje als het kijken in een glazen bol en dan ook nog eens in een bol die is ondergedompeld in vaseline. Het beeld is nogal diffuus. Want wat is tien jaar nu? En waar kijk je naar als je het over ‘de sport’ hebt? Kijkend naar het decennium dat achter ons ligt heeft de enorme snelheid waarmee de veranderingen zich hebben opgevolgd er wel voor gezorgd dat iedereen die als volwassen persoon (genderneutraliteit!) deze periode heeft meegemaakt een enorm beroep heeft moeten doen op het eigen aanpassingsvermogen.
"Wie zich kon aanpassen bestond voort en wie dat niet kon moest plaatsmaken voor een ander"
Innovaties
Nou is verandering van alle tijden maar met name op het gebied van technologie tuimelde de ene innovatie over de andere heen. En dit zorgde ervoor dat in alle facetten van onze maatschappij de gevolgen daarvan merkbaar waren. Wie zich kon aanpassen bestond voort en wie dat niet kon moest plaatsmaken voor een ander. Vraag het aan Kodak, Nokia, Free Record Shop, V&D, De sport in het algemeen noch de georganiseerde sport in het bijzonder is daar een uitzondering op.
Op Sport Knowhow XL is veel over de veranderingen geschreven en zijn pogingen gedaan de zakelijke sportmarkt te informeren, te duiden en te gidsen. Een greep uit de topics die de revue gepasseerd zijn in de afgelopen tien jaar en - vaak vanuit verschillende perspectieven - op Sport Knowhow XL aan de orde zijn gekomen: de prestatiemaatschappij, de individualisering, social media, experience economy, kansspelen, urban sports, professionalisering, fan engagement en E-sports.
E-sports
Laten we met het laatste als eerste beginnen. Kunnen we afspreken vanaf nu E-sports niet meer als sport te beschouwen? Het is een prachtige business, kent nagenoeg alle elementen die de klassieke sport ook kent (competities, media-aandacht, topspelers, volle stadions, enzovoorts) maar het is daarmee nog geen sport. Prima dat sportmarketingorganisaties er zich massaal mee bezig houden. Logisch ook omdat het een prachtig vehikel is om de ongrijpbare millenials marketing wise aan te kunnen spreken maar met sport en bewegen heeft het niets van doen.
"Gaming is enorm goed in datgene waar de georganiseerde sport het lastig mee heeft"
E-sports is enorm en zal dito doorgroeien in alle facetten en is daarom als business reuze interessant. Daar is niets mis mee doch de beweegnorm ga je er niet mee halen1. En dat is waar sport toch om te doen was? Laten we in de toekomst stoppen met te doen alsof het spelen van zoiets als League of Legends, Grand theft Auto (GTA) en zelfs Fifa 17 hetzelfde als het beoefenen van sport is. Met E-sports of - beter - gaming is er wel direct een voorname concurrent van de georganiseerde sport benoemd. De georganiseerde sport blijft ook na 2025 nog zeker bestaan. Peter Sprenger voert daar zeer recent op Sport Knowhow XL diverse argumenten voor aan2.
Desalniettemin wordt gaming wel een van de voornaamste concurrenten van sport. Juist omdat het zo veel elementen in zich heeft die je ook bij sport tegenkomt. En gaming is juist enorm goed in datgene waar de georganiseerde sport het lastig mee heeft: participeren in een event op het moment en met wie je dat zelf wil...
In een hectisch bestaan met veel aanbod willen mensen - en de millennials in het bijzonder - zelf het moment bepalen waarop zij in beweging komen en bij voorkeur ook onder welke voorwaarden. Investeren van geld in gemak is steeds normaler en zal doorzetten. En bij de georganiseerde sport lijkt op dat gebied de balans tussen gemakken en ongemakken door te slaan naar de negatieve kant. Immers, bij een vereniging betaal je niet alleen een contributie in geld maar ook in tijd. En dat laatste wordt meer en meer gepercipieerd als een steeds kostbaarder goed en is dat misschien inmiddels ook wel3. En als men dan toch een bijdrage wil leveren wordt er door de vrijwilliger wel gevraagd om meer flexibiliteit. Taakgericht en een projectgerichte aanpak en in te passen in de eigen agenda.
"Voor een gezonde generatie is meer geld voor sportonderwijs noodzakelijk"
Gezonde levensstijl
Hoewel de huidige millennials - misschien nog wel meer dan de generaties vóór hen - opgegroeid zijn met de thema’s health and wellness en van jongs af aan hebben geleerd dat bij een gezonde leefstijl regelmatig sporten en bewegen hoort. Paradoxaal is dan ook dat het aandeel Nederlanders dat de beweegnorm haalt in de toekomst stijgt maar deze stijging niet bij de jongeren maar juist door de ouderen wordt gerealiseerd. Het feit dat de bewegingsnorm voor deze grijze groep lager is, helpt daarbij. Maar het populaire gamen en sociale media als tijdverdrijf, maken de jeugd juist minder lichamelijk actief dan vorige generaties.
Voor een gezonde generatie is dus meer geld voor sportonderwijs noodzakelijk. In de eerste plaats om het nut en noodzaak nogmaals te onderschrijven en de positieve invloed op overgewicht en levensverwachting te duiden maar ook de motorische ontwikkeling te ondersteunen moet men ervoor te zorgen dat toekomstige generaties onder schooltijd in beweging komen.
"Festivals in de dance scene zijn een van onze bekendste exportproducten en met enig goede wil kunnen we dat met sportevenementen ook voor elkaar krijgen"
In dat kader wordt het komende kabinet een belangrijk baken voor de toekomst van de sport. Erkent de politiek daadwerkelijk het belang van sport en wordt dat niet alleen in woorden gedaan maar ook in middelen? Revitaliseert het kabinet de olympische ambitie voor Nederland en zet men een stip aan de horizon waar niet alleen de (top)sport zich aan kan optrekken maar ook de rest van Nederland? Want de behoefte aan belevenissen (experiences) groeit en sportevenementen, zoveel is inmiddels wel duidelijk, helpen om de economie direct en/of indirect te laten groeien. Bovendien kunnen Nederlanders evenementen organiseren als geen ander. Festivals in de dance scene zijn inmiddels een van onze bekendste exportproducten en met enig goede wil kunnen we dat met sportevenementen ook voor elkaar krijgen en is Nederland over tien jaar trendsetter in the experience.
Leden van verenigingen worden meer en meer consument en stellen steeds hogere eisen aan het aanbod van sport(diensten). Deze commercialisering zal leiden tot steeds meer professionalisering en commercialisering van het sportaanbod. Sportaanbieders in de meest brede zin van het woord zullen zich moeten buigen over de vraag welke toegevoegde waarde zij kunnen leveren. Als de sportconsument (voorheen lid) zich in deze propositie herkent zal deze bereid zijn hiervoor te betalen.
Top 10
Vergrijzing, minder bewegen en een toenemende concurrentie. Wat betekent dat voor de top 10-ambitie in de toekomst? Tot nog toe deden we het als klein land onder de grote landen erg goed. Niet in de laatste plaats omdat de sportemancipatie van de vrouwen in Nederland leidde tot goed ontwikkelde sportsters waar in andere landen de concurrentie nog een emancipatieslag te maken had. De verwachting is dat de emancipatievoorsprong zal slinken. Een level playing field waar de concurrentie groter wordt is aanstaande. Medailles bij sporten waar Nederland traditioneel in uitblinkt liggen minder voor de hand. Daar zal harder voor gewerkt moeten worden en meer voor getraind moeten worden. Onze innovatiekracht helpt ons daarbij maar biedt geen zekerheid. Kortom, investeren door sportkoepels, -bonden en sporters in budget, tijd en energie is noodzakelijk en gegeven eerdere trends wordt het een hele grote uitdaging.
"Er worden ook aanpassingen en nog betere innovaties gevraagd van de georganiseerde sportstructuren zelf"
Innoveren wordt vaak direct geassocieerd met technologische innovaties. Die zijn er en zullen er meer komen en elkaar sneller opvolgen. Voor het waarborgen van de top 10-positie zijn deze innovaties niet voldoende om de ambitie overeind te houden. Waar de groei in de georganiseerde sport stagneert en een tipping point lijkt te hebben bereikt is er meer nodig dan technologische innovaties.
Uit de brede basis van de sportpiramide komen namelijk de topsporters voort. Dat is wat internationaal ons onderscheidend vermogen was en ook in de nabije toekomst zal moeten zijn. Dus er worden er ook aanpassingen en nog betere innovaties gevraagd van de georganiseerde sportstructuren zelf. Samenwerking is onontbeerlijk maar geen innovatie. Het komende decennium breekt de tijd aan dat het onvermijdelijk wordt om klassieke, soms bijna vastgelopen, instituten om te vormen naar moderne daadkrachtige organisatievormen. Zodanig dat deze organisaties in staat zijn om snel en adequaat te reageren op voortdurende veranderingen waarmee ze geconfronteerd worden.
Loslaten
Dat betekent dat de huidige sportbestuurders - en met name zij die van al van voor de eeuwwisseling meedraaien - gevraagd wordt om iets te doen waar zij in de afgelopen tien jaar bewezen hebben niet altijd heel sterk in zijn geweest: loslaten en ruimte geven aan disruptieve en nieuwe vormen. Iets nieuws beginnen is doorgaans niet zo moeilijk maar iets vertrouwds loslaten des te meer….
In een tijdperk waar de politiek juist afscheid lijkt te nemen van meer inspraak door het raadgevend referendum te schrappen hoop ik dat het komend decennium de sport juist die inspraak zal omarmen. Meer betrokkenheid creëer je immers niet door mensen meer op afstand te zetten maar juist wel door hen erbij te betrekken. Het zijn immers diezelfde mensen die pijlers van de georganiseerde sport vormen. En hoe dunner die pijlers worden hoe eerder het georganiseerde sport bolwerk wegzakt, of catastrofaler, in elkaar stort. De sporter en de behoefte van de sporter moet weer/meer* centraal staan.
"Juist ‘ons’ domein - het domein sport - is het gebied waar meedenken, meepraten, meedoen en meevormen tot groei en voorsprong kan leiden"
Co-creatie
Dat is deels marktdenken en dat lijkt soms te schuren met wijze bestuurders die lijnen uitzetten en een paar keer per jaar verantwoording afleggen aan hun achterban.
Maar met een steeds hoger opgeleide sportpopulatie en de hoge betrokkenheid van diezelfde sporters is juist ‘ons’ domein - het domein sport – het gebied waar meedenken, meepraten, meedoen en meevormen tot groei en voorsprong kan leiden. Dat wat we in de laatste tien jaar ‘co-creatie’ zijn gaan noemen leidt wat mij betreft de komende tien jaar tot echte, breed gedragen veranderingen en innovaties.
Deze zullen ons dan niet meer overkomen. Sterker nog, wanneer de georganiseerde sport co-creatie écht durft te omarmen en adaptief vermogen weet te ontwikkelen zijn er het komende decennium enorme kansen voor de sport. Als we dat weten te realiseren kunnen we in 2027 met een gerust hard uitkijken naar de Spelen die dan in 2032 in Nederland zullen worden georganiseerd.
We spreken elkaar over 10 jaar.
* Omcirkel wat voor uw sport van toepassing is
Noten
1. Zie hier
2. Zie hier
3. Zie hier
Jeroen Weijermars is met Zjerom ondernemer in sportmanagement en sportmarketing. Daarnaast is hij als docent verbonden aan de Johan Cruyff Academy en geeft hij daar les op het gebied van sportmanagement, -marketing en -media. In zijn vrije tijd is hij lid van het bondsbestuur van het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (KNKV) met als aandachtsgebied marketing en communicatie. In 2014 behaalde hij zijn MBA Sportmanagement bij het Wagner Instituut te Groningen. Voor meer informatie: jeroen.weijermars@zjerom.nl, Twitter, Linkedin of www.zjerom.nl