door: Henk Kraaijenhof
U weet gelijk waar ik het over heb. Regels zijn regels. Het is simpel genoeg, niet waar? Regels zijn er zowel binnen de sport als buiten de sport. Regels maken en regels opvolgen. Waarom hebben we eigenlijk regels? Eigenlijk zijn regels bedoeld om sociale interactie tussen mensen gemakkelijker en duidelijker te maken en ongewenst gedrag te voorkomen. Daarom spreken we regels af, spelregels of gedragsregels bijvoorbeeld. Zonder regels is een acceptabele samenleving niet mogelijk.
Tot zover is het allemaal duidelijk. Maar er zijn, filosofisch gezien, er een aantal kritische kanttekeningen te plaatsen. Er lijkt namelijk een steeds grotere kloof te ontstaan tussen hen die de regels bedenken, zorg dragen voor de naleving en de handhaving ervan enerzijds en hen voor wie die regels bedoeld zijn anderzijds.
Het is mijn persoonlijke mening dat mensen een bepaalde hoeveelheid regels zullen accepteren en omarmen. Wordt echter het aantal regels disproportioneel groot, dan zal de neiging bestaan om zich minder en minder aan deze regels te houden.
Eén van mijn favoriete schrijvers, Bill Bryson, schrijft in zijn boek: 'I am a stranger here myself' wanneer hij als Amerikaan na twintig jaar in Engeland gewoond te hebben terugkomt in de VS:
'Our local public swimming pool, for example, has twenty-seven written rules - twenty-seven! - of which my favorite is 'One Bounce Per Dive on Diving Board'. And they’re enforced. What is frustrating is that it seldom matters whether these rules make any sense or not.'
"Bedenk dat de holocaust en de slavernij gesteund werden door een meerderheid van de bevolking. En dat de apartheid juridisch gezien volledig legaal was"
Voorbeeld: verkeersveiligheid
Een ander voorbeeld is verkeersveiligheid. Door snelheidsbeperking lijkt het erop dat de verkeersveiligheid wordt bevorderd, maar is het veranderen van de snelheid om de paar kilometer, van 80 naar 100, van 100 naar 120, naar 130 en weer terug naar 100 en dan alleen van 6-19 uur en het voortdurende veranderen van de plaats van borden met deze beperkingen nu echt bevorderlijk voor de verkeersveiligheid of wordt dit slechts gedaan om via snelheidsboetes extra geld voor de overheid binnen te hengelen? Men vraagt het zich af.
Weer iets anders is dat vaak wordt aangegeven dat men denkt dat als een meerderheid het met een regel of wet eens is, dat het daarom ook een goede of juiste regel is. Bedenk dan dat de holocaust en de slavernij gesteund werden door een meerderheid van de bevolking. En dat de apartheid juridisch gezien volledig legaal was.
"Weinigen die zich afvragen wie de controleurs controleert. Ook in de sportwereld vindt men diezelfde tendens terug"
Controle als sleutelwoord
In een neurotische samenleving probeert men alle mogelijke risico’s uit te bannen en mogelijke verstoring van de 'orde' tot een minimum te beperken door het bedenken van meer regels, strengere handhaving en hogere straffen. Controle is het sleutelwoord. Een groep mensen probeert een andere groep onder controle te houden. Dat is blijkbaar nodig. Weinigen die zich afvragen wie de controleurs controleert. Ook in de sportwereld vindt men diezelfde tendens terug.
En helaas loopt deze tendens parallel met de toenemende schizofrene situaties waarin regels steeds minder lijken te gelden voor degenen die de regels maken of verondersteld worden te handhaven. Ik hoef maar een paar recente voorbeelden te noemen: FIFA, IAAF, IOC. Strenge straffen voor voetbalspelers die regels overtreden. Terwijl frauderende, stelende of corrupte sportbestuurders nog altijd wegkomen met een 'slap on the wrist'.
Een op dopinggebruik betrapte sporter kan levenslang worden geschorst, terwijl een corrupte arts die nota bene verantwoordelijk is voor dopingcontroles en tegen betaling positieve dopingresultaten laat verdwijnen, vrij uit kan gaan of wordt weggepromoveerd.
Beschonken sportbestuurder
Een beschonken sporter kan leiden tot een nationaal schandaal, dat hebben we in het geval van Yuri van Gelder kunnen zien, maar een geval van een beschonken sportbestuurder wordt met de mantel der liefde bedekt. Sterker nog, in het geval van NOC*NSF-voorzitster Erica Terpstra die in 2010 in Vancouver aangeschoten bij Edwin Evers live op de radio te horen was (en via een webcam te zien) gebeurt er niets. Erica werd niet teruggestuurd, niet ontslagen, niet geschorst, helemaal niets, geen van de dappere medebestuurders is opgestaan om hier publiekelijk iets van te zeggen, nee, haar gedrag werd met slappe excuses rechtgebreid.
"Ik denk dat regels juist extra scherp zou moeten gelden voor degenen die ze bedenken. En dat op het overtreden van regels juist extra strenge straffen zou moeten staan"
Regels zijn alleen acceptabel als ze voor iedereen gelden, maar niet als ze selectief worden toegepast. En zeker niet als ze niet lijken te gelden voor degenen die de regels bedenken, uitvoeren of handhaven. Sterker nog, ik denk dat regels juist extra scherp zou moeten gelden voor degenen die ze bedenken. En dat op het overtreden van regels juist extra strenge straffen zou moeten staan. De momentane situatie zowel in als buiten de sport begint te lijken op een farce.
Rationaliteit
We worden vandaag de dag overstelpt met regels, wetten, voorschriften of afspraken waarvan het steeds moeilijker wordt de rationaliteit ervan in te zien. Soms spreken zij elkaar tegen.
"Leiderschap dat zich verstopt achter dergelijke redeneringen is de ultieme uiting van zwak leiderschap"
Regels zijn een geweldig middel om verantwoording af te wimpelen of te ontduiken. Hoe vaak hoor je bestuurders zich niet verstoppen achter: 'tja, dat zijn de regels nu eenmaal' of 'ja, zo staat het in het boekje', 'we hebben de regels gevolgd, dus ons treft geen blaam'. Leiderschap dat zich verstopt achter dergelijke redeneringen is de ultieme uiting van zwak leiderschap. Leiderschap moet durven beslissingen te nemen, ook als ze niet in het boekje staan, of als ze tegen het boekje ingaan als ze maar de belangen van het grote geheel dienen.
Team centraal
In het voorbeeld van Yuri van Gelder wordt gesproken over het belang van 'het team', wat dat dan in deze context ook mag betekenen. 'Het team', 'samen', dat is belangrijk. Maar dat wordt op flagrante wijze onderuit gehaald door het vervroegd terug laten vliegen van sporters die uitgesport waren, de beruchte 'losers flight'. Zij mochten niet samen met de rest van het team de olympische sluitingsceremonie beleven. Zo belangrijk was die teambeleving dus blijkbaar ook weer niet.
Het feit dat alle sporters de regels kennen en onderschrijven is betekenisloos, immers: als zij niet hun handtekening zetten onder het volledige contract kunnen zij per definitie al niet eens deelnemen. Hoe vaak heeft u zelf uw goedkeuring gegeven, bij het downloaden van software of een app, door te klikken op 'I agree' zonder te weten wat te consequenties daarvan zouden kunnen zijn?
Misschien schuilt er wel een waarheid in de quote van de Britse oorlogspiloot Douglas Bader: 'Rules are for the obedience of fools and the guidance of wise men'.
Daarom is het aardig om eens verder na te denken over wat het toenemende aantal regels in feite zegt, of over wie zichzelf als 'wise men' kunnen beschouwen.
Henk Kraaijenhof is performance consultant bij zijn eigen bedrijf Vortx en guest lecturer aan de Shanghai University of Sport. Vorige maand verscheen zijn boek 'What we need is speed'. Eerder was Kraaijenhof was atletiekcoach van o.a. Nelli Fiere-Cooman, Merlene Ottey, Troy Douglas en Letitia Vriesde. Verder was hij consultant van de Engelse rugbybond, coördinator van de krachttraining van het Nederlands herenhockeyteam, conditietrainer van o.a. tennisser John van Lottum en tennisster Mary Pierce, consultant bij voetbalclub Juventus en bondstrainer van de KNAU bij de heren, dames en junioren. Kraaijenhof is ook één van de oprichters van NLcoach, de belangenbehartiger van trainers en coaches. Voor blogs van zijn hand op zijn eigen site zie hier.