door: Thomas van Zijl | 5 november 2015

De school van de toekomst bestaat al, hij is sinds 2012 te vinden in de Finse stad Espoo. Het gebouw doet in niets denken aan een oude school en dat is niet zo gek, want het is veel meer dan dat. De meer dan 10.000 vierkante meter biedt ook plaats voor cafetaria, een bibliotheek en een jongerenclub. ’s Avonds wordt een ruimte omgebouwd tot sport- en activiteitencentrum toegankelijk voor alle mensen uit de buurt.

Door te kiezen voor een radicaal andere benadering en te beginnen met het pand zelf moet de school niet langer een plek zijn waar kinderen zodra de bel gaat zo snel mogelijk vandaan willen rennen. Deze school van de toekomst in Espoo kenmerkt zich door reusachtige ramen en grote open ruimten die direct uitzicht hebben en in verbinding staan met wat er buiten de muren gebeurt. Ook de opstelling in het klaslokaal zelf is anders. Kinderen mogen zitten waar ze willen en er zelfs bij gaan liggen als ze dat prettiger vinden. Op hun kleine bureaustoeltjes met wieltjes zijn ze vrij om te bewegen.

“Het past precies bij Generatie Z die nu aan het leren is”, stelt Maurice van Rooijen vast. Hij is werkzaam als innovatiestrateeg bij advies- en ingenieursbureau Movares en oprichter van Jonge Geesten, een bureau dat zich richt op co-creatie: een productieve samenwerking van mensen en organisaties om te komen tot waardevermeerdering. Daarbij is het essentieel te weten hoe verschillende generaties optimaal presteren. “De kinderen die nu in de schoolbanken zitten hebben behoefte aan vrijheid. Dat is iets anders dan vrijblijvendheid. Ook op deze school gelden bepaalde codes en afspraken.”

Durven experimenteren
Van Rooijen raakte gefascineerd door deze school en ging op zoek naar meer informatie. Hij verdiepte zich in Espoo, de snelst groeiende stad van Finland. “Ze durven er te experimenteren, de omgeving is er rijp voor. Er zit een goede universiteit en het is de thuisbasis van een paar grote Finse bedrijven.” Van Rooijen verwacht de komende jaren eenzelfde kentering in de Nederlandse bouw. Het feit dat een aantal gerenommeerde bouwbedrijven na jaren van aanhoudende crisis in zwaar weer verkeert, maakt dat zij eerder bereid zijn nieuwe mogelijkheden te verkennen.

“Het gaat niet goed met de sector. Ze zijn bezig zich opnieuw uit te vinden. Wellicht zouden ze met scholen kunnen beginnen.” Van Rooijen voorziet dat de positie van scholen nog belangrijker wordt dat hij nu al is. “Vroeger was er de kerk als plek van kennisoverdracht. Die taak komt nu nog meer voor rekening van de scholen. In zekere zin zijn het de kerken van de toekomst.”

De kerken zitten nu al niet meer vol en voor scholen zou dat in de toekomst op een andere manier ook kunnen gelden. De oude opbouw van twintig leerlingen in een klas heeft volgens Van Rooijen zijn langste tijd gehad. “Kinderen zullen steeds meer thuis en online leren. Ze komen naar school voor andere dingen. Kennisdeling blijft belangrijk, maar het zal voornamelijk een ontmoetingsplaats zijn waar verbondenheid voorop staat."

Sporten in de school
In Espoo gebeurt dat nu ’s avonds al door er andere activiteiten plaats te laten vinden. Van Rooijen begrijpt die keuze. Een gebouw dat slechts een bepaald deel van de dag in gebruik is, is in zijn optiek niet meer van deze tijd. Dat ouders en andere bewoners uit de buurt er kunnen sporten maakt de bouw rendabel en, misschien nog wel belangrijker, het vergroot de betrokkenheid bij de plek.

“Voor ouders is het prettig een goed beeld te hebben van waar hun kinderen een aanzienlijk deel van de dag doorbrengen. In algemene zin vergroot dit gebouw het gezonde leefklimaat in de hele wijk. Daar heeft iedereen baat bij.”

De hamvraag is natuurlijk of wat er in de Finse praktijk al gebeurt als voorbeeld kan dienen voor Nederland. Van Rooijen geeft daar een duidelijk antwoord op: 'ja'. Een soortgelijke school zou hier binnen tien jaar ook moeten staan en Van Rooijen wil daar persoonlijk aan bijdragen. Hij treedt binnenkort toe tot het bestuur van de Bouwcampus, een organisatie waarin Rijksoverheid, bedrijven en onderwijsinstellingen als de TU Delft samen nadenken over vernieuwing in de bouwsector.

Investeren
De bouw van een ander type school zou wat Van Rooijen betreft hoog op het lijstje moeten staan. Een stad als Delft leent zich met een sterk aanwezige universiteit uitstekend voor het experiment. Dat de kosten van het gebouw hoger uitvallen, hoeft geen probleem te zijn. “Ook daar zouden we in de toekomst minder star naar moeten kijken. Laat grote bedrijven, die op termijn profiteren van al dat aanwezige talent, bijvoorbeeld mee investeren. Dat zal nu nog moeilijk gaan, maar we gaan toe naar nieuwe en andere vormen van samenwerking.”

Voor meer informatie: The school of the future has opened in Finland