door: Leo Aquina | 16 juli 2015
Sportbonden dreigen aansluiting te missen bij de snel veranderende wereld. Om die reden hebben het ministerie van VWS en sportkoepel NOC*NSF gezamenlijk het project 'Transitie in de sport' opgezet. ‘Van leden naar impact’ luidt de ondertitel. Op 7 juli was er een ‘inspiratiedag’. Waar de transitie in de sport naartoe moet, is nog niet duidelijk, maar de kaders zijn geschetst. “We willen van verenigend naar ondernemend, van gesloten naar toegankelijk en van een vaste structuur naar hybride maatwerk”, zegt Laura Jonker. Als manager research & intelligence amateurvoetbal bij de KNVB is zij een van de zes specialisten. De KNVB heeft haar één dag in de week vrijgemaakt om aan de slag te gaan als ‘projectleider transitie in de sport’ bij NOC*NSF.
Als eerste stellen we Jonker de vraag waarom de manier van werken van sportbonden niet meer aansluit bij de snel veranderende wereld? “Als mensen in deze tijd ergens ontevreden over zijn, gaan ze het gewoon zelf organiseren”, antwoordt Jonker. “Mensen hebben dankzij internet en alle moderne communicatiemiddelen eigenlijk geen KNVB meer nodig om een competitie te organiseren. Daar komt bij dat het hele wereldbeeld verandert. We schuiven steeds meer op naar een maatschappij waarin sociaal kapitaal het hoogste goed is. Je moet meerwaarde creëren. Neem Starbucks als voorbeeld. Starbucks maakt net als veel andere producenten koffie, maar zij geven er meerwaarde aan waardoor mensen hun koffie tegenwoordig liever bij Starbucks kopen dan elders.”
Meer concurrentie voor sport
Wat is in die nieuwe wereld dan nog de rol van de sportbond? “Op dit moment hebben de bonden nog een kennisvoorsprong als het gaat om de behoefte van de sporter”, zegt Jonker. “Bonden weten wie hun leden zijn en ze hebben massa, waardoor je makkelijk zaken voor elkaar krijgt. Maar die oude definitie van leden, zal op den duur ook verdwijnen.”
Sportbonden kampen over het algemeen al enkele jaren met structurele ledendalingen. “Bij de KNVB wordt dat nog enigszins verbloemd door de groei van het meisjesvoetbal, maar als je dat uit de cijfers weglaat, zie je een ledendaling van ongeveer vijf procent bij de jongste jeugd”, vertelt Jonker. “Dat komt voor een groot deel door het feit dat er tegenwoordig veel meer keuzes zijn. Vroeger ging je op voetbal vanwege de sociale contacten. In een dorp had je weinig keus. Tegenwoordig is er concurrentie van de hele gamingindustrie, Netflix, Facebook, noem maar op. De sport heeft in die concurrentiestrijd één groot voordeel: er zit een competitie-element in en dat heeft een grote aantrekkingskracht. Je ziet ook dat de entertainmentindustrie dat kopieert met programma’s als The Voice of Holland.”
De sport moet op zoek naar nieuwe manieren om mensen aan zich te binden
Om zich in die concurrentieslag staande te houden, moet de sport op zoek naar nieuwe manieren om mensen aan zich te binden. NOC*NSF zette zes specialisten op verschillende thema’s aan het werk. Zij hebben de afgelopen drie maanden samen met mensen uit de lokale overheid en VWS geprobeerd de veranderende wereld in kaart te brengen. De zes expertisegebieden waarop NOC*NSF specialisten selecteerde, zijn:
- vergroten lokaal ondernemerschap (Berend Rubingh);
- ontwikkelen nieuwe verdienmodellen (Roel Roelfzema);
- sports intelligence en big data (Laura Jonker);
- samenwerken in de sport (Mathieu Daalder);
- nieuwe bindingsvormen (Michiel Maas);
- effectiviteit en efficiency (Oege Boonstra).
Chocolade maken
Aanvankelijk was de opdracht aan eenieder om op het eigen thema met een plan voor transitie te komen. “Van die zes plannen zou vervolgens chocola worden gemaakt en dat zou het recept zijn voor transitie”, vertelt Jonker. “Maar tijdens onze eerste bijeenkomst kwamen we al tot de conclusie dat het onmogelijk was om zes aparte plannen te schrijven. Alles haakt op elkaar in, bovendien is het heel ouderwets om met een plan te komen. Veranderingen breng je niet teweeg door van bovenaf te vertellen hoe het allemaal anders moet. Een van de basisgedachten van de transitie is dat sportbonden open moeten staan voor allerlei initiatieven, dan zou het toch vreemd zijn als je in dat transitieproces mensen in een vooropgezet plan gaat voorschrijven wat zij moeten doen.”
"We gaan een proces in om uiteindelijk bij B te komen, maar we moeten er gaandeweg dat proces met zijn allen samen achter zien te komen wat B nou eigenlijk is"
Een vastomlijnd plan komt er dus niet. Jonker: “Vroeger was je bij een veranderingsproces ontevreden over situatie A en maakte je een plan B, waar je vervolgens naartoe werkte. Wij hebben nu gezegd dat we ontevreden zijn over A en dat we een proces ingaan om uiteindelijk bij B te komen, maar we moeten er gaandeweg dat proces met zijn allen samen achter zien te komen wat B nou eigenlijk is.”
Make it real-sessie
Op de inspiratiedag kwam een aantal sprekers aan het woord over nieuwe initiatieven in en buiten de sport, zoals Soigneur, het initiatief RIF010 en Ronald van den Hoff, die het boek Society 3.0 schreef. Consultancybureau Fresh Forward begeleidt het hele traject. “Zij helpen ons out of the box te denken. Het is heel inspirerend om ook met mensen van buiten de sport hierover na te denken want anders loop je toch het risico dat je in je eigen comfortzone blijft hangen”, vertelt Jonker. De volgende stap na de inspiratiedag is de zogenaamde Make it real-sessie. “Dat wordt een soort wrap-up van alle ideeën en dan gaan we met de projectleiders kijken hoe we daar vorm aan kunnen geven.”
Die vorm zal geen vastomlijnde mal zijn volgens welke bonden het transitieproces moeten doorlopen. Jonker: “Hoe dat eruit komt te zien verschilt enorm van bond tot bond. Het is bovendien belangrijk om aansluiting te vinden bij zaken die lokaal gebeuren.”