door: Rins van Kouwen | 10 juli 2014

Bewegingswetenschapper Irene Faber van het Radboud UMC en Saxion ontwikkelde voor haar promotieonderzoek een oog-handcoördinatietest om jong tafeltennistalent beter te onderscheiden. De test kan ook talenten in andere sporten herkennen.

Hoe kun je in het tafeltennis de beste talenten herkennen? Het was de onderzoeksvraag die Irene Faber van de afdeling IQ healthcare van het Radboud UMC en het lectoraat ‘Gezondheid en Bewegen’ van Saxion voor haar promotieonderzoek stelde. Faber werkt in haar studie niet alleen samen met de HAN en Rijksuniversiteit Groningen, maar ook met de NTTB (Nederlandse Tafeltennis Bond) - die benieuwd was naar een wetenschappelijke test om potentiële talenten in kaart te brengen - en met NOC*NSF, die vanwege de waarde van talentherkenning voor een financiële bijdrage zorgde.

“Bij het selecteren van talent wordt bij veel individuele sporten vaak vooral naar de prestaties gekeken,” vertelt Faber, die naast bewegingswetenschapper ook tafeltennis- trainster is. “Bijvoorbeeld naar de positie op de ranglijst. Deze positie kan erg beïnvloed zijn door het aantal trainingsuren dat een kind heeft gemaakt. Hoewel het mogelijk is dat een kind dat als junior uitblinkt het ook bij de senioren goed doet, zie je in de praktijk vaak dat het op basis van juniorresultaten moeilijk te voorspellen is hoe goed iemand bij de senioren wordt. Alleen maar op de selectiecriteria van prestaties richten is dus niet verstandig.”

Oog-handcoördinatietest
Om een voorspelling te kunnen doen over hoe goed een tafeltennistalent uiteindelijk kan worden, zocht Faber naar algemene indicatoren die bij jong talent tot succes zouden leiden. “Om goed te worden in tafeltennis heb je snelheid, balcontrole en wendbaarheid nodig. Ik heb gezocht naar een test waarbij de trainingsuren die een kind als tafeltennisser had opgedaan minder invloed zouden hebben.”

In samenwerking met trainers van de NTTB werd een test ontwikkeld waarbij oog-handcoördinatie en balcontrole onder tijdsdruk wordt gemeten. “Het is een taak die geen relatie heeft met specifieke tafeltennisvaardigheden, maar waar wel snel met herhalende bewegingen moet worden gereageerd.”

43 tafeltennissers van 7 tot 12 jaar van verschillende niveaus (nationaal, regionaal en lokaal) deden aan het onderzoek mee. “De kinderen moesten met een hand een tafeltennisbal tegen een rechtopstaande tafeltennistafel gooien waarna ze de bal met de andere hand weer op moesten vangen,” legt Faber uit. “In dertig seconden moesten ze dat zo vaak mogelijk proberen.”

Belangrijkste conclusie
De belangrijkste conclusie uit het onderzoek was dat de talenten in de test significant beter scoorden dan gemiddeld. “Om deze test goed te doen heb je een visuele controle nodig en moet je goed kunnen anticiperen en corrigeren,” verklaart Faber, die de oog-handcoördinatietest ook bruikbaar acht voor andere balsporten en daar vervolgonderzoek naar deed.

“We kijken naar onderliggende motorische vaardigheden die van belang zijn om technische vaardigheden te meten. We hebben de test ook gedaan bij andere balsporters: tennissers, volleyballers, handballers en voetballers en ook in die sporten konden we de talentvolle sporters onderscheiden. Bij deze balsporten spelen dezelfde facetten als het controleren van de bal, snelheid en wendbaarheid een grote rol.”

Toppers
Om talentherkenning nog duidelijker te bepalen zijn met onderzoeken van Sjoerd de Vries - neuropsycholoog bij Saxion - ook de cognitieve functies van sporttalenten onderzocht. “Het gaat daar bijvoorbeeld om het selecteren van de juiste informatie of het vermogen of de creativiteit hebben om een oplossing te vinden,” legt Faber uit. Met algemene testen voor het meten van executieve functies - zoals het op zoveel mogelijk manieren vijf punten met elkaar verbinden of het afwisselend snel benoemen van kleuren en woorden - werd duidelijk dat toppers beter in staat zijn om informatie te remmen dan subtoppers. Faber: “Toppers selecteren geen informatie die ze niet nodig hebben waardoor zij beter op hun acties kunnen focussen.”

“Een selectie op jonge leeftijd is noodzakelijk,” antwoordt Faber op de vraag of het wenselijk is om kinderen op zo’n jonge leeftijd al uitgebreid op talent voor sport te selecteren. “Als je in een sport als tafeltennis de top wilt bereiken dan moet je er vroeg bij zijn om je te specialiseren. Een kind van 13 jaar dat besluit om de internationale top te willen halen kan een opgelopen achterstand dan niet meer inhalen. Om het kind door te laten groeien naar de top is de rol van ouders en de intrinsieke motivatie van een kind natuurlijk enorm belangrijk.”

Faber weet dat talentherkenning in de sport altijd gevoelig ligt. “Ik vind ook dat een kind zelf moet kunnen kiezen, maar het is daarbij ook goed om eerlijk te kunnen zijn of een kind aanleg heeft om in een sport goed te worden. In deze test kunnen we objectief de potentie van een kind in kaart brengen, waarbij de trainingservaring maar ook de mening van trainer buiten beschouwing wordt gelaten.”

Voor uitgebreide achtergrondinformatie over het onderzoek (waaronder een filmpje): klik hier. Voor de inhoud van een eerder gepubliceerd artikel over het onderzoek in vakblad Sportgericht klik hier.