door: Emma Meertens | 19 januari 2023

De naam van de interventie vraagt misschien nog om wat uitleg (LEEV! GLI-VB), maar het doel is duidelijk: het opleveren van een gepersonaliseerde integrale leefstijlinterventie. Het project is een samenwerking tussen onder meer de Hanzehogeschool Groningen, de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en het Erasmus MC. Samen onderzoeken ze wat zorgprofessionals nodig hebben om een effectieve leefstijlondersteuning te bieden aan mensen met een verstandelijke beperking.

Het is een complex onderzoek, leefstijl is immers ook complex, zegt Bas Valentin, onderzoeker van het lectoraat Voeding en Bewegen aan de HvA. “We hebben het dan bijvoorbeeld over voeding en bewegen, maar ook over slaap en stress.” De doelgroep in het onderzoek is een stuk specifieker: mensen met een verstandelijke beperking. Daar verwijst de afkorting VB in de naam van het project dan ook naar. LEEV! staat voor leefstijl en GLI staat voor een gecombineerde leefstijlinterventie.

LEEV! GLI-VB is ontstaan uit een initiatief van een groep onderzoekers die zich landelijk bezighouden met een gezonde leefstijl voor mensen met een verstandelijke beperking. Vanuit hier kwam de vraag of het mogelijk is om een leefstijlaanpak te ontwikkelen voor mensen met een verstandelijke beperking. De LEEV! GLI-VB Is gefinancierd door regieorgaan SIA. Onlangs ontving de Hanze Hogeschool, onder leiding van Aly Waninge, samen met de Hogeschool van Amsterdam, het Erasmus MC en een breed consortium een RAAK-PRO subsidie van 700.000 euro. De komende vier jaar ontwikkelen zij vanuit het onderzoeksproject een gepersonaliseerde leefstijlinterventie voor mensen met een verstandelijke beperking.

Subsidieaanvraag
In de subsidieaanvraag werd het belang van het ontwikkelen van zo’n interventie uitgelegd. “Samengevat: leefstijlgerelateerde problemen ontstaan bij mensen met een verstandelijke beperking op eerdere leeftijd”, zo vertelt Bas Valentin. “Ze eten vaak al op jongere leeftijd ongezond en bewegen vaak te weinig. Dat verhoogt het risico op leefstijlgerelateerde gezondheidsproblemen.” Ook werd in de aanvraag toegelicht dat er momenteel weinig informatie beschikbaar is over hoe deze doelgroep het beste geholpen kan worden. “We zien een handelingsverlegenheid onder de zorgprofessionals. Ik denk niet dat elke professional weet volgens welke voedings- en beweegrichtlijnen hij kan handelen en wat nou echt effectief is voor de verschillende doelgroepen.”

Het ontwikkelen van deze interventie vraagt een beduidend andere aanpak dan het ontwikkelen van interventies voor de doorsnee mens. Bij hen doen interventies een beroep op de autonomie van de deelnemer, dat is bij deze doelgroep niet vanzelfsprekend. Valentin: “Mensen met een verstandelijke beperking vormen een complexe en heterogene doelgroep. Er is een holistische benadering nodig om hen goed te ondersteunen. De mate van verstandelijke beperking varieert van licht tot zeer ernstig, daarbij heeft de doelgroep ondersteuning nodig van hun begeleiding en netwerk. Er is dus ondersteuning nodig op basis van iemand zijn persoonlijke kenmerken, zijn omgeving en kenmerken van de zorginstelling.”

Verschillende fases
Het project bestaat uit vier fases. In de eerste fase gaat het om het ontwikkelen van een gepersonaliseerde leefstijlinterventie. Het is de bedoeling dat er aan het einde van deze fase een keuzetool wordt opgeleverd. De keuzetool houdt rekening met de wensen van de cliënten, hun naasten, en begeleiders en kijkt binnen de mogelijkheden van de omgeving. Hierdoor kan er voor iedere situatie de meest geschikte interventie worden gezocht.

“De tweede fase gaat over de haalbaarheid. Wordt de interventie uitgevoerd zoals bedoeld? Hoe wordt de interventie ervaren door cliënt en begeleider? Past het bijvoorbeeld binnen de tijd en de middelen die beschikbaar zijn.” Suggesties voor verbetering worden in deze fase opgehaald en verwerkt tot een verbeterde versie gepersonaliseerde leefstijlinterventie.

Onderzoek naar effectiviteit
Na de haalbaarheidsstudie wordt een effectiviteitsstudie gestart. In deze fase wordt gekeken of de interventie een positief effect heeft op de leefstijl en gezondheid van de cliënt. Bijvoorbeeld: gaat iemand meer bewegen en gezonder eten? En voelt de cliënt zichzelf fitter en gezonder? Ten slotte wordt er gekeken welke randvoorwaarden er voor de uitvoering spelen. Zo wordt het proces van de implementatie geanalyseerd om te kijken waar er nog verbeterpunten zijn.

Vervolgens kan de pilot van start gaan. “Deze start volgend jaar en zal enige tijd duren. Zodra de pilot geëvalueerd is, starten we met de interventie”, aldus Bas Valentin. “We werken met veel praktijkpartners aan dit onderzoek. Doordat wij met hen samenwerken, hopen we dat de gepersonaliseerde leefstijlinterventie relatief gemakkelijk kan worden geborgd, zodat het onderzoek ook op de lange termijn ook zijn vruchten afwerpt.”