door: Bas Kammenga | 21 april 2022

De jaarlijkse Vakbeurs Sportaccommodaties in Houten vormt op dinsdag 26 april 2022 het podium voor Rijkswaterstaat om het publiek nader te informeren over Afvalvrije Sportclubs. Een thema dat behoorlijk actueel is. Clubs willen graag verduurzamen. Door nieuwe wet- en regelgeving de komende jaren moeten ze ook deels noodgedwongen andere keuzes en werkwijzen gaan hanteren. Tijd voor een update.

Jennifer van Dijk is sinds augustus 2021 programmamanager bij Rijkswaterstaat (RWS), VANG Buitenshuis, waarbij VANG staat voor ‘Van Afval Naar Grondstof’. Het gaat hier om afval met dezelfde samenstelling als huishoudelijk afval, maar dan afkomstig uit de kantoor-, winkel- en dienstensector. Doel van het programma is afval verminderen en het overige te scheiden zodat het goed gerecycled kan worden. Dit gebeurt in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het nationale hoofddoel is ‘Nederland circulair in 2050’.
 
Koploper
Van Dijk legt uit hoe verschillende sectoren worden aangejaagd met als doel het verminderen van afval: “We beginnen vaak met een aantal koplopers, zoals bijvoorbeeld de ‘koplopergroep’ circulaire restaurants in Haarlem en Rotterdam. De deelnemers onderzoeken met elkaar hoe ze kunnen verduurzamen met als resultaat minder afval en hiervoor komen ze vier keer per jaar bij elkaar. Daar delen we informatie over verpakkingen, afval scheiden en het tegengaan van verspilling. Op die manier ondersteunen we ook een koplopergroep hotels in Amsterdam, en de cultuursector met poppodia en musea met als resultaat de Zero Waste Expeditie Cultuur.”

Zo begint het vaak bij een klein gezelschap en wordt in een koplopergroep kennis ontwikkeld. “We schrijven een stappenplan, doen handreikingen,” licht Van Dijk toe. “Die stellen we beschikbaar voor zoveel mogelijk betrokkenen in heel Nederland. Via onze website en socials. Soms wordt het meteen opgepakt door de markt en soms ligt er nog een uitdaging om de informatie breder bekend te maken. Vanuit een koplopergroep gaan we vervolgens verbreden en nemen we in een keten van restaurants vervolgens groothandels onder de loep en richten we ons op facilitaire bedrijven.”

Sportclubs
Rijkswaterstaat werd enkele jaren geleden al eens benaderd door enkele afzonderlijke sportclubs met vragen over afvalvermindering en afval scheiden. “We hebben het verzoek destijds nog even geparkeerd, maar vervolgens kwam het verzoek in breder verband op tafel bij een overleg met onder meer het Ministerie van VWS en NOC*NSF. Zij waren bezig met verduurzaming in de sport, maar al gauw bleek dat afvalverwerking en afvalscheiding niet was meegenomen in de routekaart verduurzaming sport. Dus hebben we met een aantal sportclubs en stakeholders een 'stappenplan afvalvrije sportclubs' ontwikkeld. Door corona gingen veel sportaccommodaties dicht zodat we vooral de theorie op papier hebben gezet.”

Er werd een extern bureau ingehuurd om de sportclubs en stakeholders te helpen bij het uitvoeren van het stappenplan. “Rotterdam Sportsupport haakte in met een project rondom plastic. Dingen die interessant zijn uit die casus namen we mee in het stappenplan. Voetbalclub VOC Rotterdam is gestopt met het uitschenken van ranja in plastic bekertjes. Het zijn allemaal mooie voorbeelden. We zijn in contact getreden met Kenniscentrum Sport & Bewegen, zodat zij de informatie rondom het stappenplan afvalvrije sportclubs kunnen delen. Want Rijkswaterstaat is voor sportclubs niet de meest logische plek om te zoeken naar informatie. Dat is ook vaak onze werkwijze. Wij ontwikkelen kennis en willen er uiteindelijk wel weer tussenuit gaan, zodat we op andere plekken verder kunnen aanjagen. Op de achtergrond blijven we ondersteunen.”

Op dinsdag 26 april 2022 is de jaarlijkse Vakbeurs Sportaccommodaties in Expo Houten. Daar zal behalve Jennifer van Dijk en Klaas van der Sterren namens Rijkswaterstaat ook een vertegenwoordiger vanuit de praktijk zijn ervaringen met het stappenplan komen vertellen.  “Afvalscheider Seenons test op dit moment het stappenplan in de praktijk bij twee sportclubs in Nieuwegein en Vianen. Zij doorlopen het stappenplan, er is een nulmeting geweest en ze hopen bij een tweede meting na de zomer resultaten te zien.”

Regelgeving
Rondom afval wet- en regelgeving gebeurt er best veel. Er is inmiddels statiegeld op kleine plastic flesjes. Per 1 januari 2023 komt er statiegeld op blikjes. Dan is er regelgeving over het verbod wegwerpplastics (Single Used Plastics/SUP’s). En er komt op 1 januari 2023 ook nog een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid verpakkingsmateriaal. “Dat is ook belangrijk voor sportclubs”, benadrukt Van Dijk. “Alle organisaties met verpakkingsafval dat lijkt op huishoudelijk verpakkingsafval kunnen zich via een loket voor kosteloze inzameling van gescheiden verpakkingsafval. Dit geldt voor plastic, drankenkartons en glas. Bedrijven uit kantoor, winkel- en dienstensector kunnen zich tot 11 mei inschrijven bij het loket www.AfvalGoedGeregeld.nl.”

“We krijgen vaak ook de vraag ‘wat levert het ons op, waarom moeten we aan de slag gaan met afvalvermindering’? Een financiële motivatie moet in mijn ogen niet de enige motivatie zijn. Misschien wil je als sportclub een duurzame uitstraling of groen imago hebben. Of vind je het educatieve aspect belangrijk. Of sluit je je aan bij het beleid in de gemeente, afval scheiden net zoals thuis. En daarnaast ben je misschien als club wel verplicht om een aantal stromen te scheiden? Met alle maatregelen die genomen worden zal er in ieder geval altijd milieuwinst zijn. 

Naast milieuwinst kan een sportclub ook euro’s verdienen met afval scheiden. De inname van petflessen is niet verplicht, maar kan sportclubs wel voordeel opleveren. Sportverenigingen mogen het statiegeld houden en aan de club besteden, dus doe er je voordeel mee! Als alle leden al hun flesjes in de bak stoppen, kan dat nog een aardig extra zakcentje opleveren.”

Stappenplan
Tot slot het Stappenplan afvalvrije sportclubs zelf. “Binnen ons team zijn er twee gedragsexperts werkzaam,” vertelt Van Dijk. “Bewustmaking is een moeilijk proces, dus moet je je soms richten op het onderbewuste. Bij een looproute langs gescheiden afvalbakkenmoet je bijvoorbeeld nooit beginnen met het restafval. Maar eerst de grondstofstromen en dan pas het restafval. De communicatie moet helder en duidelijk zijn en daarin streven we naar eenduidigheid. Op aanvraag van de gemeenten hebben we een set kleuren en icoontjes ontwikkeld, zodat er landelijk dezelfde taal gesproken wordt. Ook moet je nadenken over een goed startmoment van bijvoorbeeld het introduceren van afval scheiden. Onze gedragsexperts kijken voortdurend mee hoe daar nog een verbeterslag is te maken. Ook is het belangrijk in contact te blijven met de partij die het afval ontvangt. We zullen continu moeten blijven aanpassen en bijsturen.”

Voor meer informatie: lezing over Afvalvrije Sportclubs Routekaart Verduurzaming Sport tijdens de Vakbeurs Sportaccommodaties

Bij Vakbeurs Sportaccommodaties in de EXPO in Houten komen de bezoekers op 26 april alles te weten over de nieuwste innovaties en de allerlaatste ontwikkelingen inzake het ontwerp, de bouw, de aanleg, de inrichting, het onderhoud en het beheer van sportaccommodaties.

Voor meer informatie: klik hier voor het lezingenprogramma van de Vakbeurs Sportaccommodaties