door: Bas Kammenga | 2 december 2021
Rotterdam heeft een wereldprimeur met het allereerste kunstgras trapveldje dat volledig is uitgerust met een toplaag van circulair kunstgras. Deze innovatieve oplossing ligt bij voetbalvereniging SV Ommoord. We spreken Ed van der Burg van Sportbedrijf Rotterdam, die uitlegt op welke onderdelen het proefveld van 20 bij 30 meter dan zo vernieuwend is.
Ed van der Burg is bij Sportbedrijf Rotterdam verantwoordelijk voor de onderhoudsgerelateerde zaken met betrekking tot de buitensportvelden. “Het vervangen van kunstgrasvelden is daarvan een groot blok,” vertelt hij. “Bij SV Ommoord ligt een trapveldje van zo’n 20 bij 30 meter. Daar kun je nieuwe dingen proberen en net wat meer risico’s nemen dan bij een groot hockeyveld of voetbalveld.”
Aanbesteding
Drie jaar terug werd door het Sportbedrijf een aanbesteding gedaan voor de doorlopende vervanging van een deel van de honderd kunstgrasvelden die het Sportbedrijf in beheer heeft. “Die aanbesteding hebben we in een voor onze branche nieuwe manier in de markt gezet,” licht Van der Burg toe. “Het ging ons niet alleen om technische specificaties of de prijs, maar ook duurzaamheid en de ambitie om te vernieuwen zijn meegewogen. De looptijd is vier jaar en daardoor loont het voor de leveranciers om te investeren en te innoveren. De contractanten zijn C.S.C. Sport en GKB Realisatie.”
GKB Realisatie is in samenwerking met kunstgrasproducent FieldTurf Tarkett verantwoordelijk voor de oplossing voor het ‘droomveldje’ bij SV Ommoord met de opdracht om zo circulair mogelijk te werk te gaan, oftewel zoveel mogelijk materialen uit de eigen branche (opnieuw) te gebruiken.
"Een kunstgrasveld heeft doorgaans een zandfundering met daarop een speciale laag van lava"
Oude situatie
Om aan te geven waar de verschillen in aanpak zitten, is het van belang om eerst de ‘normale’ samenstelling van een kunstgrasveld te omschrijven. Van der Burg legt uit hoe zo’n veld van onder tot boven wordt opgebouwd en aangelegd: “Een kunstgrasveld heeft doorgaans een zandfundering met daarop een speciale laag van lava. Daar bovenop komt een ‘shockpad’, die zorgt voor de sporttechnische eigenschappen van het veld zoals demping. Daar weer bovenop wordt de kunstgrasmat geïnstalleerd. De kunstgrasmat bestaat uit kunstgrasvezels die in een doek worden aangebracht. Aan de onderzijde van de kunstgrasmat komt dan latex, een soort lijmlaag die de kunstgrasvezels vastzet in het doek. In het kunstgras komt vervolgens een zandlaag te liggen en daar bovenop weer een laagje met ‘infill’, meestal van rubber of kurk. In de oude kunstgrasvelden zijn het vrijwel altijd producten die nieuw worden gemaakt en achteraf ook niet volledig gerecycled kunnen worden.”
Nieuwe werkwijze
Waar de fundering hetzelfde blijft, zijn in alle andere onderdelen innovaties toegepast. “De genoemde ‘shockpad’ bestaat bij SV Ommoord voor de helft uit gerecyclede kunstgrasmatten. Van één oud kunstgras voetbalveld kunnen drie shockpads gemaakt worden voor drie nieuwe velden. Er is hier dus geen volledig nieuw materiaal voor nodig.”
Bovenop de shockpad ligt de kunstgrasmat met een latex laag van minimaal 7.000 kilo per veld. “Latex is echter moeilijk te recyclen, omdat het uit een andere materiaalfamilie komt. Bij het proefveldje van SV Ommoord is de latex vervangen door een soort folie dat gemaakt is van gerecyclede kunstgrasmatten. Door de latex te vervangen door het folie bestaat de kunstgrasmat uit één en dezelfde kunststof familie. Bij einde levensduur is de kunstgrasmat daardoor eenvoudig te recyclen. Bijkomend voordeel is ook dat voor de productie veel minder energie nodig is en dat er ook slechts één derde van de hoeveelheid materiaal nodig in vergelijking met latex.
"Mede door de bredere discussie over de gezondheidsaspecten van rubber, is er gekozen voor infill gemaakt van de binnenschil van maïskolven"
Circulair
Er wordt ook andere lijm toegepast om de kunstgrollen aan elkaar te bevestigen: “Doorgaans wordt een kunstgras voetbalveld aan elkaar bevestigd met zo’n 700 kilo groene speciale chemische lijm uit grote blikken. Dat werkt prima, maar het is niet het meest milieuvriendelijke product. En net als latex is het moeilijk te verwerken in het reclyclingproces. Dus worden de kunstgrasmatten aan elkaar bevestigd met een speciale lijm, wederom uit dezelfde kunststof familie.”
Zo zijn we beland bij de kunstgrasvezels zelf. “Die bestaan in de kern helemaal uit mechanisch gerecycled plastic en kunstgras en daaromheen zit een buitenlaag gemaakt van chemisch gerecycled plastic. De buitenkant van de ‘kunstgrassprieten’ moet zeer hoogwaardig zijn. Daarom wordt hiervoor chemisch gerecycled plastic gebruikt.
Het zand voor in de kunstgrasmat, dat normaal gesproken uit een rivier of zee wordt gewonnen, is nu volledig afkomstig uit andere oude velden. En dan is er tot slot nog de ‘infill’, doorgaans rubber. “Mede door de bredere discussie over de gezondheidsaspecten van rubber, is er gekozen voor infill gemaakt van de binnenschil van maïskolven. Dat gaat overigens niet ten koste van de voedselproductie. Het gaat hier namelijk om een restproduct van de maïskolven die primair gekweekt zijn voor de productie van de zaden.”
Toekomst
Het is al met al een enorme verandering van aanpak met daarin vele schakels, waarbij in de loop van het seizoen duidelijk zal worden hoe dit trapveld zich in de praktijk ook houdt onder alle weersomstandigheden en seizoenen. Ed van der Burg is erg benieuwd naar de bevindingen: “We gaan helemaal volgen hoe alles reageert. Voor een volwaardig voetbalveld moeten alle materialen volgens de richtlijnen van voetbalbond KNVB en sportkoepel NOC*NSF gekeurd worden door een erkend bedrijf. Na goedkeuring is de volgende stap de aanleg van een groot formaat veld. Als dat grote veld een jaarlang veilig en volgens alle eisen gebruikt kan worden, kan deze innovatie nog verder worden uitgerold.”