door: Leo Aquina | 16 september 2021
Vernieuwing, dat is voor Gerard Timmer het sleutelwoord van de afgelopen sportzomer op de Nederlandse televisie. De algemeen directeur van de NOS is trots op zijn mensen. “Los van alle individuele hoogtepunten, is dat voor mij het mooiste”, zegt hij. Die vernieuwing kwam tot uiting in de programmaopzet, de diversiteit van presentatoren en analisten, de inzet van jong talent, het verslag van de Paralympische Spelen en de online nieuwsvoorziening. In een terugblik met Sport Knowhow XL houdt Timmer de sportjournalistiek tegen het licht: “Ons past een kritische rol en een kritische vraagstelling.”
Timmer noemt het indrukwekkend om te zien ‘hoeveel content de NOS per strekkende meter sport heeft geproduceerd.’ Er volgt een korte opsomming van de grote evenementen: “We hebben ruim 80 uur live EK voetbal, 90 uur live wielrennen en 220 uur live Olympische Spelen gedaan, opgeteld zo'n 420 uur live sport.” De kijkcijfers zijn navenant. Timmer: “Over de gehele sportzomer heeft 92 procent van Nederland - 14,6 miljoen mensen - naar onze sportprogramma’s gekeken met een gemiddelde waardering van 7,6. Uitgesplitst voor een aantal evenementen: naar het EK voetbal keken 14,1 miljoen mensen; de Tour de France 10,4 miljoen; de Olympische Spelen 11,3 en naar onze uitzendingen over de Paralympische Spelen keken 8,7 miljoen mensen.”
Diversiteit en verjonging
Gevraagd naar zijn persoonlijke hoogtepunt, noemt Timmer geen specifiek moment of evenement: “Vernieuwing, dat was kenmerkend voor onze sportzomer en dat is voor mij het hoogtepunt. We waren diverser dan ooit met presentatoren en analisten. Tijdens het EK voetbal hadden we bijvoorbeeld Leonne Stentler en Ibrahim Afellay in de studio, naast gerenommeerde bekenden als Theo Janssen en Marco van Basten.”
"Ik heb zeer genoten van de manier waarop Chiel van Koldenhoven dit jaar samen met Jeroen Stekelenburg de filmpjes rond het Nederlands Elftal heeft gemaakt”
Hanteert de NOS een quotum om diversiteit te garanderen? “Nee, maar we hebben er sinds een jaar of drie wel nadrukkelijk oog voor”, aldus Timmer. “We zijn daarbij ook geholpen door het succes van de oranjeleeuwinnen. Tijdens het WK van 2019 hadden we een programma met onder anderen vrouwelijke analisten. Een aantal mensen heeft kunnen laten zien welke talenten zij hadden en zij kunnen die rol nu ook op andere plekken vervullen, zoals Suse van Kleef ook als voetbalcommentator bij Langs de Lijn.”
Naast diversiteit roemt Timmer de verjonging. Timmer: “Neem iemand als Eline de Zeeuw, die voor de radio in Denemarken bij Denemarken-Finland was toen Christian Eriksen op het veld in elkaar zakte. Zij heeft daar op radio en TV live verslag van gedaan, op gepaste wijze en onder zeer moeilijke omstandigheden. Ook online is er ruimte voor vernieuwing en jong talent. Ik heb zeer genoten van de manier waarop Chiel van Koldenhoven dit jaar samen met Jeroen Stekelenburg de filmpjes rond het Nederlands Elftal heeft gemaakt.”
Paralympische Spelen
Hoewel er minder zendtijd was voor de Paralympische Spelen en er ook minder mensen keken dan naar de Olympische Spelen, was de waardering met 7,9 hoog. Chef de Mission Esther Vergeer hield tijdens de huldiging van de Nederlandse Paralympiërs in Den Haag een pleidooi voor meer zendtijd voor de paralympische sport. Timmer benadrukt dat er op dat gebied al veel vooruitgang is geboekt: “Met BNN maakten wij in 2004 een programma over de Paralympische Spelen in Athene onder de noemer ‘met één been in de finale’. Daarvoor kregen we 25 minuten in de vooravond. Inmiddels hebben de Paralympische Spelen een volwaardige plek gekregen in de NOS-sportprogrammering.”
De Paralympische Spelen vereisen volgens Timmer een andere aanpak dan de Olympische Spelen. “Het gaat om de topsportprestaties, maar ook om de inspirerende verhalen daarachter. Die vertellen we in de reguliere sport door het hele jaar heen, maar in de paralympische sport gaat het niet alleen om het verhaal in de aanloop naar die prestatie, maar vaak ook om hoe iemand minder valide is geworden, en hoe de omgeving daarmee omgaat. Daarnaast vragen de Paralympische Spelen om meer duiding en uitleg als je kijkt naar de veelheid aan klassen en medailles, vaak binnen dezelfde sport.”
"NOS Sport is er niet alleen op de grote evenementen, we zijn er 365 dagen per jaar en 24 uur per dag"
Als het gaat om aandacht voor de Paralympische Spelen, is Timmer tevreden: “We hadden dit jaar na ieder achtuurjournaal een samenvatting met hoogtepunten die gemiddeld door 1,2 miljoen mensen werd bekeken. Later op de avond hadden we na Nieuwsuur nog een programma van 25 minuten, waarbij de kijkcijfers varieerden van 320.000 tot 500.000 per uitzending. Door slim te programmeren hebben we enorm veel aandacht voor de Paralympische Spelen kunnen genereren. Ik durf wel te stellen dat we het een serieuze plek hebben kunnen geven.”
Moment suprême
Met het uitzenden van de Paralympische Spelen vervult de NOS haar taak als publieke omroep, maar in hoeverre behoort de door en door commerciële topsport ook tot die publieke taak? De NOS betaalt veel geld voor uitzendrechten. In hoeverre is dat te verantwoorden aan de belastingbetaler? Timmer: “NOS Sport is er niet alleen op de grote evenementen, we zijn er 365 dagen per jaar en 24 uur per dag. De discussie over de sportrechten concentreert zich vaak op de grote evenementen, maar voor ons is het altijd in de eerste plaats een journalistieke keuze. Daarnaast is de NOS in Nederland de enige partij die de sport volgt van A tot Z, van atletiek tot zwemmen. De grote evenementen bepalen wel in belangrijke mate de journalistieke agenda. Sportend Nederland heeft bijvoorbeeld de Olympische Spelen vaak wel als ultiem doel. Het zou vreemd zijn als wij de aanloop daar naartoe wel uitzenden, en er op het moment suprême niet bij zijn.”
Formule 1
Bij de Formule 1 is de NOS er niet bij op het moment suprême, hoewel de omroep ook daar journalistiek aandacht aan besteedt. Timmer: “Het live verslag gaat tegen bedragen die wij er niet aan kunnen besteden. Wij zullen er altijd in geïnteresseerd blijven en ik ben ook blij dat we wel een sub-licentie hebben kunnen krijgen met bewegend beeld. Een paar jaar geleden hadden we dat niet en deden we met Jan Lammers in de studio verslag met alleen foto’s. Dat is toch een beetje NOS-onwaardig. Maar we hoeven niet per se live-beelden. Ziggo heeft dat de afgelopen jaren uitstekend gedaan, weliswaar op een andere manier dan de NOS zou doen, maar dat is hun goed recht.” NOS-chef voetbal Arno Vermeulen sprak van ‘polonaisejournalistiek’. “Zo zou ik dat niet zeggen”, aldus Timmer. “Dat zou aanmatigend zijn. Ziggo doet het iets meer fan based. Wij hebben bij tijd en wijle ook enthousiasme voor de sport en dat mag je best laten blijken, maar ons past een meer onafhankelijke rol en een meer kritische vraagstelling.”
Ondanks die journalistieke distantie lijkt de NOS de afgelopen jaren meer en meer met een oranje bril naar sport te kijken. Hoe komt dat? Timmer: “Dat ervaar ik niet zo. Als ik terugdenk aan Wesley Sneijder bij Jack van Gelder op schoot tijdens het WK 2014, of Kees Jansma die in 1988 in het zwembad werd gegooid. We hebben het in het verleden soms ook meegevierd als er Nederlandse successen waren. Ik kijk naar de mix. We staan langs de velden, komen in de mixed zones, we doen aan onderzoeksjournalistiek. Dat heeft bijvoorbeeld geleid tot verhalen over gokpraktijken in het voetbal en misstanden in de turnwereld. Het is een mix van dingen.”
Gerard Timmer hoopt met harde cijfers het belang van de NOS als grootste aanbieder van sportverslaggeving in Nederland nog nadrukkelijker neer te kunnen zetten
Budgetten onder druk
Timmer benadrukt dat het moeilijk is om deze mix en het volume in stand te houden met het huidige budget van NOS Sport: “We hebben tot taak het aanbod van een landelijke publieke mediadienst te verzorgen op het gebied van nieuws en sportevenementen. Ik constateer dat er enerzijds budget weglekt door bezuinigingen, terwijl er anderzijds door allerlei positieve ontwikkelingen - zoals de ontwikkeling van vrouwensport en paralympische sport - meer journalistiek relevant aanbod is. Daarnaast hebben de budgetten de afgelopen jaren vanuit het ministerie van OCW onder druk gestaan, terwijl het ministerie van VWS stimuleert dat Nederland gaat sporten in het kader van de volksgezondheid, en dus baat heeft bij sport op televisie.”
In hoeverre zien sporten ook doet sporten, is de vraag. Timmer laat weten dat de NOS hier onafhankelijk onderzoek naar heeft laten doen door de Vrije Universiteit. “Ik heb de afgelopen sportzomer gelezen dat er na de Olympische Spelen bijvoorbeeld veel meer aanmeldingen waren bij atletiekverenigingen dan normaal en dat zag ik ook voor BMX langskomen.” De resultaten van het onderzoek worden dit najaar openbaar gemaakt. Timmer hoopt dan met harde cijfers in de hand het belang van de NOS als grootste aanbieder van sportverslaggeving in Nederland nog nadrukkelijker neer te kunnen zetten.