door: Bas Kammenga | 16 september 2021
De sportaccommodaties in Rotterdam moeten in 2025 de helft minder CO2-uitstoot realiseren en deze operatie ligt op schema. Het hele proces van verduurzaming is in 2018 in gang gezet en zorgt voor een steeds grotere bewustwording bij alle betrokken partijen. Daarnaast wordt er op het gebied van energiebesparing volop geïnnoveerd door Sportbedrijf Rotterdam.
Martijn Diederiks begon in 2016 bij de gemeente met de opdracht om de verzelfstandiging van het Sportbedrijf Rotterdam te onderzoeken. Per 1 januari 2018 werd het Sportbedrijf vervolgens zelfstandig en sindsdien is Diederiks controller. Bij het Sportbedrijf, waarvan de aandelen honderd procent in handen zijn van de gemeente Rotterdam, werken zo’n 330 medewerkers (300 FTE) en de begroting is jaarlijks rond de € 60 miljoen. Er zijn 13 sportcentra, 103 gymzalen, 81 locaties voor buitensport, tien zwembaden, een roeibaan en festivalterrein in beheer. Diederiks vertelt over de achtergrond van het Rotterdamse energiebesparingstraject. “Er is een grote link tussen financiën en verduurzaming. Het gaat over hoe je het voor de lange termijn financieel houdbaar of zelfs voordeliger kunt maken. Om te kunnen verduurzamen moet je aan veel knoppen draaien en moet er veel gerekend worden. En die discipline past prima in mijn straatje. Verduurzaming gaat veelal gepaard met investeringen.”
Visiedocument
Het Europese klimaatakkoord van 2015 lag op tafel en ook in Nederland was er steeds meer aandacht voor de bijbehorende doelstellingen van energiereductie. “Bij de start van het Sportbedrijf in 2018 zijn we gaan nadenken over het idee voor onze nieuwe organisatie. In samenwerking met enkele experts hebben we een visiedocument opgesteld en vanaf 2019 zijn we dat in de praktijk gaan brengen. We hadden wat betreft duurzaamheid niet de beschikking over specifieke voorbeelden uit andere bedrijven. In die zin is ons duurzaamheidsplan wel iets nieuws.”
"Nederland wil 50% CO2-reductie in 2030, maar wij vonden dat we ambitieuzer konden en moesten zijn"
Duurzaamheid is een containerbegrip en daarom was het nodig om speerpunten en ‘kapstokjes’ vast te stellen. Diederiks: “Onze visie is uiteindelijk in een paar heldere doelen omschreven. Nederland wil vijftig procent CO2-reductie in 2030, maar wij vonden dat we ambitieuzer konden en moesten zijn. Dus hebben we het doel om al vijf jaar eerder - in 2025 - vijftig procent CO2-reductie te realiseren door te besparen op energie, te weten gas en elektra. En we zitten op het spoor om die doelstelling ook daadwerkelijk te realiseren.”
Er moest wel nog veel gebeuren in de aanloop naar het daadwerkelijke verduurzamen. “We wisten eigenlijk niet zo goed wat onze uitgangssituatie nu eigenlijk was. We moesten de basis op orde krijgen en kwamen veel specifieke situaties tegen. Meters die wel of niet van onszelf waren, verbruik dat ten dele of volledig moest worden doorbelast. Nog niet overal waren ‘slimme’ meters, sommigen waren zes jaar daarvoor pas voor het laatst uitgelezen of waren zelfs stuk. Uiteindelijk hebben we alles op orde gekregen en hebben we een aanbesteding energie gedaan. Ook is er een dashboard om ons verbruik in te zien en de facturen te controleren. Alles is nu redelijk goed georganiseerd en geautomatiseerd.”
Bewustwording
De inzichtelijkheid van het daadwerkelijke gebruik leverde ook bewustwording op bij de locatiemanagers. “Het is zeker meer dan een onderhouds- of investeringstraject,” aldus Diederiks. “We zijn voor die bewustwording ook de organisatie ingegaan om ideeën op te halen. In de opstartfase is er een team gevormd met mensen die mij adviseren. Duurzaamheid is echter niet iets van één afdeling maar juist van ons allemaal. Het project was redelijk centraal georganiseerd, maar komt nu op hele natuurlijke wijze weer bij ‘onderhoud’ en andere organisatieonderdelen te liggen. Duurzaamheid wordt door iedereen belangrijk gevonden en een apart clubje is dan echt niet meer nodig, als we maar wel met z’n allen zorgen dat we de doelstelling in 2025 halen.”
"We hebben een innovatieve oplossing bedacht met linten en panelen waarmee de vloer elektrisch verwarmd wordt"
De grootste stappen kunnen gezet worden met investeringen zoals isoleren, zonnepanelen en aansluiten op warmtenet. “Er zijn bijvoorbeeld al 4.500 zonnepanelen gelegd. Maar in sommige gevallen is er ook maatwerk nodig. Bijvoorbeeld op plekken die niet aangesloten zijn op het warmtenet, maar wel ‘van het gas af’ willen. Zo hebben we een innovatieve oplossing bedacht met linten en panelen waarmee de vloer elektrisch verwarmd wordt. Die thermische linten zijn uniek en speciaal voor ons ontwikkeld.”
Toekomst
Een sportcentrum in Kralingen werd compleet verduurzaamd met stadsverwarming, gevelisolatie en warmteterugwinning. “In de basis gebeurt alles vanuit een positieve businesscase en met een terugverdientijd van maximaal acht jaar. We kunnen bovendien niet alles doen en moeten keuzes maken. Maar er zijn ook uitzonderingen en soms is er eerst onderzoek nodig. En een belangrijk onderdeel is ook het duurzaam vervangen van kunstgras. De oude matten worden zoveel mogelijk hergebruikt en we dagen leveranciers uit hierin mee te denken. Dat zijn leuke en innovatieve projecten.”
"Het is maatwerk en het blijft voortdurend een puzzel ‘wat je waar kunt doen en waarom’"
Het project van verduurzaming richt zich uitsluitend op de bestaande accommodaties in Rotterdam, want de totstandkoming van nieuwe sportaccommodaties ligt binnen de verantwoordelijkheid van de gemeente Rotterdam. Diederiks: “Maar wij denken uiteraard wel mee hoe het op een duurzame manier kan. De huidige bouwnormen zijn gelukkig zodanig dat die prima voldoen aan de toekomst en waar (bijna) energieneutraal nu wel de norm is geworden. Hoe nieuwer een locatie, hoe beter dat aspect geregeld is, zou je kunnen zeggen. Over de huidige locaties buigen we ons dus voornamelijk. Gaan we nog investeren of niet? Het is maatwerk en het blijft voortdurend een puzzel ‘wat je waar kunt doen en waarom’. Kortom, het thema houdt blijvend onze aandacht.”
Voor meer informatie: Vernieuwde Sportcentrum Kralingen is duurzaamste sportcentrum van Rotterdam; Kunstgras geknipt voor het klimaat