door: Leo Aquina | 16 september 2021

John Volkers gaat met pensioen. Na 44 jaar in de sportverslaggeving waren de Olympische Spelen van Tokio zijn laatste kunstje in dienst van de Volkskrant. Een definitieve punt achter zijn journalistieke carrière is dat echter nog niet. Volkers schrijft op ‘een lager pitje’ door voor verschillende titels en blijft als vicevoorzitter van de NSP nauw verbonden met het vak, dat hij in de loop der jaren zag veranderen. Samen met Sport Knowhow XL blikt hij terug. “De journalistieke distantie is verdwenen”, zegt hij met enige spijt in de stem.

John Volkers brengt het commentaar van Jack van Gelder bij de goal van Dennis Bergkamp tegen Argentinië (WK 1998) in herinnering als een moment dat die journalistieke distantie begon af te brokkelen. “Van Gelder was ook de man die tijdens de Olympische Spelen van 2008 in Beijing plotseling in het waterpolostadion verscheen. Hij legde opzichtig zijn portemonnee en telefoon weg in het perscentrum om zich door de gouden dames in het zwembad te laten gooien. Het was een platte kopie van wat Ben de Graaf in 1974 was overkomen”, zegt Volkers. 

Vernedering
Waar Van Gelder er in 2008 nadrukkelijk zelf voor koos om onderdeel te worden van het feestgedruis, was dat bij De Graaf geenszins het geval. De voetbaljournalist werd door de spelers van Oranje op het WK voetbal van 1974 in het zwembad gegooid omdat ze vonden dat hij te negatief schreef over het harde spel van oranje. “Nederland speelde ook keihard. Ben was niet de enige die dat constateerde”, aldus Volkers. “Maar weet je wat hij het ergste vond? Dat de reserves het deden. De basisspelers lieten het aan de reserves over, en dat maakte de vernedering nog veel groter.”

Zelf ambieerde Volkers in 1974 nog een carrière als gymleraar, maar een blessure zette daar een streep doorheen. “Ik was een beetje vastgelopen”, vertelt hij. “Ik deed veel bij de handbalvereniging en schreef daar ook in het clubblad. De man met wie ik dat blad maakte zei tegen me dat ik aardig kon schrijven. Ik had nooit eerder nagedacht over de journalistiek, maar toen er in 1977 een advertentie stond voor een leerlingverslaggever op de sportredactie van de Noord-Hollands Dagblad, heb ik gereageerd. Een maand later zat ik bij AZ tegen FC Barcelona in de Europa Cup en weer een maand later bij de laatste interland van Johan Cruijff in het Olympisch Stadion.”

Helden
Tijdens die interland was er een actie ‘Trek Cruijff over de streep’, om Johan Cruijff over te halen mee te gaan naar het WK van 1978 in Argentinië. Het feit dat in die tijd niet de voornaam, maar de achternaam van Cruijff werd gebruikt in de slogan, zegt volgens Volkers iets over de manier waarop over topsporters werd geschreven: “Tegenwoordig is het Max dit, en Max dat. Er worden ook veel te snel en superlatieven gebruikt. Ik weet dat Frits Barend me dit niet in dank zal afnemen, maar ik vind het woord 'helden' zwaar overtrokken. Ben je een held als je harder kan schaatsen dan je tegenstander? Weet je wie een held was? Gino Bartali, die vervoerde tijdens trainingen in de Tweede Wereldoorlog geheime documenten voor het Italiaanse verzet in de buizen van zijn racefiets.” 

Ook zonder heldenverering kun je met liefde en kunde over sport schrijven, daarvan is Volkers zelf al 44 jaar het levende bewijs. Om dat vol te kunnen houden, is het in zijn ogen wel belangrijk om af en toe van omgeving te veranderen. Zelf veranderde hij een paar keer van werkgever en van portefeuille. “In 1981 verhuisde ik naar het ANP”, vertelt hij. “Zo belandde ik als jongste verslaggever op de Olympische Spelen van 1984, tussen allemaal mannen van rond de vijftig. Stephan van de Berg won goud op het windsurfen. Ik had dat wel zien aankomen en ik had mijn verslag al doorgebeld naar Den Haag. Alles stond klaar en ik had op de boot geregeld dat ik de marifoon mocht gebruiken, dus toen de wedstrijd beslist was kon ik het meteen doorbellen. Op die manier was ik de eerste.”

Snel tikken
De jonge verslaggever maakte naam. Volkers: “In 1985 kon ik naar De Telegraaf. Charles Taylor, de toenmalige chef sport, bood mij het dubbele salaris van wat ik bij het ANP verdiende. Het werd een onderhandeling en het ANP bood mij ook 50 procent meer. Vlak voor een schaatsweekend in Deventer diende ik op vrijdag mijn ontslag in bij het ANP, maar langs de baan praatten verschillende mensen op mij in en ook mijn vrouw zei dat ik me helemaal niet thuis zou voelen bij De Telegraaf. Toen heb ik zondagavond mijn chef bij het ANP gebeld, of zijn aanbod nog stond? Dat was het geval en ik ben gebleven. Het feitelijk ingestelde ANP was mijn plek en ik heb veel geleerd. Binnen 25 minuten na de wedstrijd een goed feitelijk verslag inleveren. Snel tikken, daar ben ik nog altijd goed in.” Voor het ANP versloeg Volkers motorsport, diverse sporten op de Olympische Spelen, tafeltennis met de opkomst van Bettine Vriesekoop, maar ook veel voetbal. “Ik was erbij toen Nederland in 1988 Europees kampioen werd onder Rinus Michels. Na de halve finale tegen Duitsland in Hamburg zat ik in de kleedkamer, waar Jan Wouters en Frank Rijkaard een sigaretje opstaken.” Na dat legendarische EK verhuisde Volkers naar de Volkskrant, die hij als veertienjarige al had rondgebracht in zijn geboortedorp. Ook daar wisselde hij regelmatig van portefeuille. “Je kunt best 44 jaar sportjournalistiek beoefenen, maar je moet niet 44 jaar in dezelfde sport rondlopen. Dan word je onderdeel van die wereld. Je moet ook af en toe afstand kunnen nemen.”

Alfamannetjes
Na 2000 koos Volkers er bewust voor geen voetbal meer te doen: “Ik was al niet echt een voetbaljournalist. Dat zijn toch allemaal een beetje alfamannetjes. En het werd steeds minder leuk. In 1988 zat je in de kleedkamer, maar in 2000 na de uitschakeling in de halve finale tegen Italië op het EK, liepen alle internationals de journalisten in de mixed zone straal voorbij, op de broertjes De Boer en Edwin van der Sar na. Toen dacht ik bij mezelf: ik ga wat anders doen en er waren nog heel veel andere sporten.”

In totaal deed Volkers verslag van vijftien Olympische Spelen. Daar komt een hoop bij kijken. “Ik heb nooit ergens tegenop gezien”, zegt hij. “Vroeger was het ingewikkelder om jezelf in het buitenland te organiseren, vluchten, hotels. Tegenwoordig boek je alles via internet.” Internet maakte ook het verwerken van kopij makkelijker. “In 1984 zat ik in Los Angeles met een van de eerste laptops, een veredelde schrijfmachine van Olivetti met vier tekstregels in het scherm. Internet bestond nog niet. Om verslagen door te sturen hadden sommigen al een akoestische koppelaar voor het aanvragen van een computertoon via de (onbetrouwbare) telefoonlijn.”

Luis in de pels
Wat beschouwt Volkers zelf als zijn journalistieke hoogtepunt? “Dat zit in de reportagesfeer. Ik heb de volleybalmannen in de jaren negentig intensief gevolgd, ook kritisch. Na de gewonnen finale op de Olympische Spelen van 1996 in Atlanta kreeg ik een berichtje van de vader van Ron Zwerver, dat het goed was dat er één journalist was die ze scherp had gehouden.” Volkers werkte in totaal ook negentien jaar als schaatsverslaggever: “Daarbij heb ik ook een van mijn grotere journalistieke onthullingen gedaan. Samen met Mark van Driel ontdekte ik in 2015 dat Sven Kramer veel te veel vitaminepreparaten had geslikt, wat in het seizoen 2010-2011 bijna zijn carrière had gekost omdat zijn zenuwsysteem was aangetast.” Het resulteerde in een moeizame verhouding met Kramer, maar Volkers heeft er geen spijt van: “Je bent als journalist ook een luis in de pels en de allerbesten hoor je het meest tegen het licht te houden.”

Volkers’ afscheid van de Volkskrant betekent nog geen definitief afscheid van de sportjournalistiek: “Ik schrijf nog voor handbalinside magazine, Sponsorreport, NLCoach en Sport & Strategie. Ondertussen ben ik ook in onderhandeling met twee uitgeverijen over de biografie van Epke Zonderland. Ik blijf nog wel een jaar of drie actief, maar in een iets ander tempo. Ik hou nog steeds van het vak en ik hou nog steeds van sport, anders hou je dit nog geen vijf jaar vol.”

Voor meer informatie: John Volkers op Twitter