Dus de overheid moet vaststellen, wanneer het om haar bemoeienis gaat, wat het verschil is tussen de ondernemende sportaanbieders en de sportverenigingen. Want de maatschappelijke betekenis van beide instituties is verschillend. En dat dient via wetgeving in kaart te worden gebracht. De huidige mededingingswetgeving belemmert de bemoeienis van de (lokale) overheid met ondernemende sportaanbieders niet. Want de overheid kan voor de realisering van haar 'vitaliteitsbeleid' zowel ondernemende aanbieders als sportverenigingen inschakelen. Als beide instituties worden gezien als 'ondernemingen' kan de overheid een tender uitschrijven om dat beleid te laten uitvoeren en kiest dan de beste, of de goedkoopste. Wijst dan die activiteit aan als een DAEB en financiert dat. Dat stelt wel de vraag naar de samenstellende elementen van het 'vitaliteitsbeleid'. Is dat gezondheid, preventie, meetbare afname artsenbezoek, uren vrije tijdsbesteding, aantallen deelnemers, etc. Zo lang de overheid SPORT niet scherper dan nu heeft gedefinieerd zal de legitimering voor haar bemoeienis met elk van de actoren in de zgn 'sportbranche' onvoldoende zijn. In mijn ogen is een SPORTvereniging geen sportaanbieder, maar een sportVERENIGING.

Meneer Jorritsma, zou u uit kunnen leggen wat volgens u het verschil in maatschappelijke betekenis is van ondernemende sportaanbieders & sportverenigingen?

Steeds meer sportverenigingen (maar nog te weinig!) weten zich te ontwikkelen als vitale organisatie. En onderdeel daarvan is dat zij ondernemend zijn. Dat wil zeggen dat ze als verenging inspelen op de wensen van leden, nieuwe concepten ontwikkelen in de dienstverlening voor de leden,  hun sportaanbod aanpassen en dat goed aan de man weten te brengen in hun lokale of regionale markt. Groei is het gevolg. Verenigingen hanteren ook steeds meer de factor 'ondernemend' als kernwaarde. Een mooie ontwikkeling.

Tegen deze achtergrond bevreemdt de naam Platform Ondernemende Sportaanbieders en de website www.ondernemendesportaanbieders.nl. De benamening misleidt in feite of is op zijn minst verwarrend. Het platform zou de naam Platform Bedrijven in de Sport moeten heten om duidelijk te blijven. Tal van verenigingen kunnen nu ook al worden gekwalificeerd als ondernemende sportaanbieders. En die zijn of worden geen lid van dit platform.

De Sportraad bepleit in haar uitstekende adviezen en rapporten van vorig jaar en dit jaar ook een betere organisatie van de sportaanbieders en verenigingen, waarbij gedacht wordt aan een koepel (federatie) waarin alle organisaties zijn aangesloten. Die kan namens alle sportaanbieders de belangenbehartiging naar de overheid verzorgen. Daar hoort dan ook een nieuwe organisatie bij die de 24.000 sportverenigingen vertegenwoordigt.

Beste Renate, Een ondernemende sportaanbieder heeft op de eerste plaats een winstoogmerk. Een sportvereniging niet, die heeft als belangrijkste oogmerk om zorg te dragen voor verantwoorde sportbeoefening. De vereniging maakt deel uit van een complete organisatorische infrastructuur waarbij: 1) het deelnemen aan een competitie, met toepassing van een uitgebreide serie aan reglementen en voorschriften, 2) een zo eerlijk mogelijke voortgang van die competitie (lokaal, regionaal, provinciaal, nationaal en internationaal) en 3);het opleiden en vergroten van de kwaliteit van alle betrokkenen, onderdeel uitmaakt van haar verantwoordelijkheid. Dat alles draagt er in belangrijke mate toe bij dat alle deelnemers aan die sport - via de 'disciplinering' aan dat geheel - aan elkaar verantwoordelijkheid afleggen over hun bijdrage aan die kwaliteit. Voor velen betekent dat een leerschool voor alle uitdagingen waarmee ze in hun leven worden geconfronteerd. Afnemers van het product dat door ondernemende sportaanbieders wordt aangeboden draagt daar in (veel) mindere mate toe bij. Voor de legitimering van de bemoeienis van de overheid is dat belangrijk. Ondernemende sportaanbieders maken daarom deel uit van het wettelijk regime van de markt, te weten de Medediningswetgeving. Sportverenigingen zijn nu Sociaal Belang Beogende Instellingen en kennen daarom een andere overheidsbemoeienis. Ik beter voorstander van dat deze verschillen via een sportwet worden vastgelegd. Dat betekent niet dat het aanbod van ondernemende sportaanbieders niet belangrijk zou zijn. Dat is het wel. Maar is markt.

Beste meneer Jorritsma, dank voor de uitgebreide reactie. Denkt u dat een ondernemende sportaanbieder die niet voor verantwoorde sportbeoefening zorgt een lang leven is beschoren? Of denkt u dat een sportvereniging die geen focus heeft op een gezonde 'bedrijfsvoering' een lang leven beschoren is? Volgens mij is de rechtsvorm niet van essentieel belang als het gaat om het in beweging krijgen van Nederland wat de overheid beoogt (en we als maatschappij zouden moeten beoogen). Sterker nog, volgens mij is het doel van beiden hetzelfde, namelijk mensen prettig laten sporten én aan het sporten houden door ze met elkaar te verbinden. Verenigingen die ongeveer 12% van de NL in beweging brengt zijn nu de enige gesprekspartner, dat lijkt me niet logisch noch handig.

Beste Renate, ik vind het in beweging brengen van iedereen heel belangrijk. Maar zoals ik aangeef is er verschil in uitgangspunt en vorm van de activiteiten. En dat heeft doorslaggevende invloed op de aard, omvang en frequentie van overheidsbemoeienis. Ondernemers bieden hun verantwoorde bewegingsactiviteiten aan sportverenigingen dragen zorg voor verantwoorde SPORTbeoefening. Dat verschil blijft.

Loek, het lijkt mij ondoenlijk om iedere sportbesteding door de (lokale) overheid te gaan tenderen waarbij markt en de non-profit partijen mogen inschrijven. Maar je ziet in de steden dat dit vraagstuk een steeds groter probleem vormt. Het verhaal van de verenigingsport is goed, maar neemt in onderscheidende kracht af omdat de verschillen kleiner worden. Je schrijft opbrengsten en verantwoording toe aan de verenigingssport die we ook aan profit partijen binnen de sport kunnen toeschrijven. Die zijn niet exclusief voor de vereniging. In beide 'kampen' zien we ook excessen waarbij van verantwoorde sportbeofening en bestuur of handelen in gemeenschapsbelang nauwelijks meer sprake is. Met privatisering verschijnen de bekende elementen. Je ziet handel ontstaan in padel, voetbal en tennisbanen, we zien voetbalverenigingen van binnenuit overgenomen worden door voetbalscholen. Maar toch, je kiest voor eenvoud door een hekje te zetten om de verenigingssport op basis van rechtsvorm en hen aan te wijzen als DEAB, maar het is meer difuus dan dat. De verenigingssport heeft jarenlang vertrouwd op zijn product, organisatie en ledeninzet, maar is met name in stedelijk gebied voorbijgesneld door private aanbieders. Ook het gebrek aan ruimte voor sport speelt de m2 efficientere markt aanbieders in de kaart. Gemeenteraden en ambtenaren worden gevraagd om hun voorkeuren/keuzes te legitmeren en dat wordt steeds moeilijker. Het helpt de verenigingssport niet dat het erg stil is in de bossen van Arnhem. Laat ze het maar uitschrijven en bijvoorkeur niet op basis van sentiment, intenties, medailles en historie. Want zonder dat echte goede verhaal (zo je wilt in je sportwet) gaan in de komende jaren lokaal verschillende onomkeerbare keuzes worden gemaakt. 

Hoi Jort, met excuses voor de late reactie. Markt is prima. Maar het gaat me juist om het vaststellen van de legitimering van overheidsbemoeienis. Momenteel loopt inderdaad alles door elkaar. Alles wordt sport genoemd ook al maakt een activiteit geen onderdeel uit van de nationale organisaties op het gebied van de sport. Een overheid die daar bemoeienis mee wil/moet hebben is gedwongen om die keuze te legitimeren. Ook het niet-hebben van bemoeienis valt daaronder. Momenteel is een van de belangrijkste onderliggende argumenten dat het gaat om het opheffen van marktfalen. Als dat zo is/blijft dan hoeft een sportschool, een tennispark, padelbanen, voetbalscholen, etc. niet in aanmerking te komen voor overheidsbemoeienis. Net zo min als voor het betaald voetbal, de start van de Tour de France, het WK of EK voetbal. Van marktfalen geen sprake. En toch overheidsbemoeienis. Waarbij voor de topsportevenementen voorbij wordt gegaan aan de kwestie van staatssteun zoals ook de Algemene Rekenkamer heeft geoordeeld. En ik zie dus ook dat er nu keuzes op ad hoc basis worden gemaakt zonder dat daar een algemene inclusieve visie achter ligt. Het is daarom dat ik me inzet om dat spoor telkens voor ogen te halen.   

Loek, helemaal met je eens mbt de ad hoc keuzes. Gemeenten hebben dit (nog) niet goed vastgelegd. Het marktfaal principe vind ik zelf ingewikkeld binnen het brede sportdomein. Wat is het speelveld / 'de markt'? En mbt falen is het kip of ei? In hoeverrre is het de lokale overheid die door eigen bemoeienis/investering het de markt (bijna) onmogelijk maakt om iets soortgelijks te kunnen ontwikkelen? 

Ik hoopte dat het NLsportraad advies 'de opstelling op het speelveld' daar meer over zou meebrengen, maar hoewel het onderwerp besproken wordt, geeft het nog geen invulling of richting. Weet jij of er op dit moment een 'denktank' actief is op dit vraagstuk? Als de georganiseerde sport dit verder op zijn beloop laat gaan, dan weet ik niet of de toekomst ze gunstig gezind is. 

Nieuwe initiatieven (bijv. nieuw op te richten sportverenigingen) die kansen zien voor een vereniging in een bepaalde buurt voor het basketball, tennis, zwemmen, hockey, voetbal, skateboarden, etc zullen in de toekomst wellicht moeten gaan tenderen met commerciele partijen binnen die takken van sport. Als er een businesscase tussen zit, die zonder of met geringe bijdrage van gemeensschapsgeld kan draaien, vanuit de markt, dan is het besluit snel genomen. Dan gaat de grond, de accommodatie, interventie, projectgunning, etc naar de marktpartij. Er komt op den duur geen verenigingen meer bij. Uit voorzorg (ter voorkoming van mogelijke claims vanuit de markt) gaan gemeente nu al over op dergelijke toewijzing. Vandaar dat je punt over de legitimatie zo belangrijk is.

Die (internationale) topsport evenementen maken duidelijk dat het rommelig gaat, maar wat mij betreft is het veel belangrijker dat het voor de grassroots sporten goed geregeld gaat worden. 

Het Mulier instituut zou hierop actief kunnen zijn. Ik weet dat in het verleden hierover door Koen Breedveld eea is geschreven. Wat zich wreekt is dat er wel veel juristen in de sport actief zijn, maar dat de economen hier nog onvoldoende oog voor hebben. Dat geldt niet alleen voor marktfalen, maar ook voor staatssteun en de wet Markt en overheid. De denkfout die gemaakt wordt is dat een sportorganisatie een economische monopoliepositie heeft. Maar belangrijkste is dat die organisatie een sportief monopolie heeft over de vertegenwoordiging van die betrokken sport in internationaal competitief verband en een sportvereniging deel uitmaakt van een algehele infrastuctuur. Er kan dus, in mijn ogen, nooit een volleybalvereniging op lokaal niveau zijn die niet deel uitmaakt van die infrastructuur. Een gemeente kan/mag die 'club' dan ook niet op dezelfde manier behandelen als een echte SPORTvereniging. Voor de georganiseerde sportvereniging is er dus geen gelijk speelveld omdat die geen rekening hoeft te houden met de inbedding in die infrastructuur. Vandaar mijn pleidooi van een sportwet waarin dat wordt vastgelegd.