door: Frank Molema | 3 juni 2021

In stadsdeel Escamp in Den Haag wordt nog door te weinig mensen gesport. Om de sportparticipatie op te krikken, daarmee gezondheidsachterstanden in de wijk aan te pakken en de sociale cohesie tussen bewoners te vergroten, is de gemeente vorig jaar begonnen met het Haags Sportkwartier. Daarin werken bewoners en organisaties zoals de Haagse Hogeschool samen met de gemeente om Escamp tot ‘het sportiefste stadsdeel’ van Den Haag te maken.

Ten opzichte van andere gebieden in Den Haag heeft Escamp verschillende achterstanden. Er is meer armoede, meer mensen hebben schulden en zijn werkloos. Een groot probleem is bovendien dat veel mensen zich er niet thuis voelen en er weinig sociale verbinding is tussen de verschillende groepen in het stadsdeel. Daar komt nog eens bij dat bewoners te weinig sporten en bewegen. De gemeente Den Haag wil deze situatie graag verbeteren en heeft daarom extra aandacht voor de wijken in de Escamp, naast het sportakkoord dat onlangs is afgesloten voor de hele stad.

Wel aanbod
Om precies te zijn gaat het om vier wijken in ‘Zuidwest’ met zo’n 70.000 inwoners. Meer dan de helft van de bevolking beweegt te weinig, constateert de gemeente, ondanks de aanwezigheid van alle sportaccommodaties in de buurt. Het aanbod is er wel, maar blijkbaar is dat geen garantie voor een hoge sportdeelname. 

Het Haags Sportkwartier moet daar verandering in brengen. Dit is een project – de uitvoering ervan is begonnen in januari 2020 – om te onderzoeken hoe deze inwoners meer kunnen bewegen. “Er zijn veel sportvelden en -verenigingen, maar een aantal clubs heeft toch moeite om aan leden te komen”, zegt Petra Janssen, namens de gemeente Den Haag betrokken bij het project. “De vraag is: hoe kan dat? Oplossingen die eerder bedacht zijn werken wellicht niet in deze specifieke context. Samen met inwoners proberen we in kaart te brengen waar de behoeftes en randvoorwaarden voor sport en bewegen dan wel liggen.”

Gezicht voor de wijk
Op basis van deze inventarisatie moet vervolgens aanbod gecreëerd worden. In iedere wijk komt een ‘Living Lab’ te staan en vandaaruit worden de activiteiten ontwikkeld. Er zijn nu twee Living Labs operationeel. Voor het project, dat nog loopt tot en met 2022, krijgt de gemeente geld vanuit het rijk. Den Haag werkt in het project samen met sportverenigingen, sportbedrijven, 'ADO Den Haag in de maatschappij' en welzijns- en onderwijsinstellingen. “We proberen een netwerk op te zetten”, zegt Janssen. “We werken ook met ‘aanvoerders’. Dat zijn mensen die in de wijk wonen of werken, zich hebben bewezen op het gebied van sport en daarin een gezicht willen zijn voor de wijk.”

Uiteraard moeten uiteindelijk meer mensen gaan sporten door deze inspanningen, maar een concreet getal heeft de gemeente er niet aan gehangen. Janssen: “Dat is best wel een spanningsveld, aangezien er tijd en geld in dit project wordt geïnvesteerd en je wilt graag dat het iets oplevert. Maar omdat we nu nog zoekende zijn naar hoe we meer mensen in deze wijken aan het sporten en bewegen krijgen, is het voor ons belangrijk vooral daarop een antwoord te krijgen. Als we die sleutel hebben gevonden, dan zijn we al een heel eind op weg. We hebben overigens niet de illusie dat we met sport en bewegen problemen als armoede en schulden wegwerken, maar sporten en bewegen draagt wel bij aan een goede gezondheid en meer ontmoetingen.”

Hogeschool monitort en evalueert
De gemeente werkt onder meer intensief samen met de Haagse Hogeschool, de onderwijsinstelling die met de Sportcampus midden in Den Haag Zuidwest staat. In de Living Labs in de wijk probeert de hogeschool het verschil te maken voor inwoners. De onderwijsinstelling wil hiervandaan onder meer structureel de aanpak monitoren en evalueren. Er moet kennis worden vergaard over het proces, wat werkt wel en wat niet, en mogelijk kan de informatie ook gebruikt worden in andere problematische stadswijken.

“Het is daarnaast een belangrijke kans voor onze studenten om in een real-life-setting actief te zijn”, zegt lector Frank van Eekeren van de hogeschool. “Studenten die de speciaal voor dit doel ontwikkelde minor Impact of Sport volgen, komen zo min mogelijk op de school en zijn vooral op locatie bezig. Zo is een onderwijsmodule ontwikkeld die past bij de studenten en de wijk.”

Inclusie, veerkracht en vitaliteit
De hogeschool beoogt inzicht te verkrijgen in de manier waarop sportorganisaties (kunnen) omgaan met de vraagstukken rondom inclusie, veerkracht en vitaliteit. Van Eekeren: “Je gaat op zoek naar partijen die elkaar kunnen versterken. In de praktijk valt dat nog niet altijd mee. Voelen bijvoorbeeld bestaande leden van een sportvereniging zich nog wel thuis als hun club zich openstelt voor allerlei nieuwe groepen? Weerstand daartegen is overigens best begrijpelijk, want verenigen doe je met mensen met wie je wat hebt.” 

Met onder meer nieuwe samenwerkingsvormen, toegankelijker sportaanbod en nieuwe vormen van verenigen wordt toch gepoogd doelgroepen die normaal gesproken elkaar niet zouden opzoeken samen te brengen. Studenten moeten hierin een blijvende rol krijgen, ook als straks het project ten einde is. “Opdrachten blijven plaatsvinden”, zegt Van Eekeren. “Ieder half jaar is er weer grote groep studenten die geïnteresseerd is de vraagstukken die spelen in deze wijk.” 

Volgend jaar eindigt het project, maar Van Eekeren denkt dat het verstandig is om blijvend aandacht te geven aan de Escamp. “Kan je in dit soort kwetsbare wijken, met weinig sociale cohesie, iets neerzetten wat je na drie jaar weer los kan laten? Ik denk dat je op een gegeven moet constateren dat je er blijvend aandacht aan moet geven”, aldus de lector.